مصوبه مجلس که روز گذشته نیز با رفع ایرادی که شورای نگهبان به آن گرفته بود اصلاح شد، دارای یک نکته مهم است و آن، مخالفت شدید دولت با طرح مجلس است. طرح اقدام راهبردی برای لغو تحریمها برای وارد کردن فشار به طرفهای مقابل تدوین شده است. مهمترین گزینه آن نیز خروج از پروتکل الحاقی است که ایران آن را داوطلبانه اجرا میکند و این تصمیم از سوی دولت تدبیر و امید برای اعتماد سازی از زمان آغاز و امضای برجام اجرا شده و همچنان در جریان است.هر چند این تصمیم بر اساس قانون باید به تصویب مجلس شورای اسلامی میرسید اما این روند قانونی در دولت آقای روحانی طی نشد. با توجه به اقداماتی که طیفی از دشمنان علیه جمهوری اسلامی ایران آغاز کردهاند و تازهترین آن ترور دانشمند برجسته کشورمان شهید محسن فخری زاده است، جمهوری اسلامی ایران نیازمند اتخاذ سیاستهایی است که بتواند طرف مقابل را تحت فشار قرار دهد. آقای روحانی رئیس جمهور روز گذشته از مخالفت خود و دولت با طرح مجلس خبر داد و در ادامه گفت که طرح مجلس برای روند فعالیتهای دیپلماتیک مضر است.
طی حدود ۸ سال گذشته تاکنون فعالیت دیپلماتیک در دستور کار دولت تدبیر و امید قرار داشت و اکنون نیز به نظر میرسد با پایان دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ و انتخاب جو بایدن در جایگاه ریاست جمهوری این کشور، بار دیگر دولت تدبیر و امید چشم امید به دولتی دارد که به ظاهر وعده داده به برجام باز میگردد.
نافی اقدامات دیپلماتیک نیستیم اما زمانی که ۸ سال فعالیت دیپلماتیک برای رفع تحریمهای اقتصادی کارآمد نبوده است و این برداشت در ذهن طرف مقابل شکل گرفته که ایران در جایگاه ضعف قرار گرفته است، دیگر نمیتوان صرفاً به مقوله دیپلماسی بسنده کرد و در مقابل پیشروی دشمن نیازمنداتخاذ تدابیر و تصمیماتی هستیم که دشمن را متوقف کند و به عقب نشینی وادار سازد. جو بایدن وعده بازگشت به برجام را با شروطی مطرح کرده که البته از نظر قانونی نیز وجههای ندارد چرا که برای به دست آمدن برجام چندین سال مذاکره انجام شده و پس از آن نیز اجرای توافق هستهای آغاز شد که البته در جریان اجرای آن طرفهای غربی از تعهدات خود سر باز زدند و آمریکا نیز دو سال پیش از آن خارج شد. فعالیت دیپلماتیک نیازمند یکسری مؤلفهها و ابزارهایی است که در نبود آن، میز مذاکره یکطرفه میشود و یک توافق یکطرفه را به همراه خواهد داشت.
هر گاه مقابل دشمن کوتاه آمدیم و از خود ضعف نشان دادیم، آنها پیشروی کردند و هر گاه از موضع قدرت برخورد کردیم باعث کوتاه آمدن دشمنان گشته است. تجربههای گذشته این مسئله را ثابت کرده است.
روند اتفاقاتی که چندی است در کشور دیده میشود، باعث شد تا دشمن تصور کند میتواند حمله کند و ضربه بزند، ترور شهید فخری زاده بر اساس همین تصور انجام شد.
تأما و تعامل طولانی مدت با اروپا برای اجرا تعهدات برجامی نیز از معایب سیاستی بود که تاکنون از سوی دولت اتخاذ شده است.
بیش از ۵ سال است که ایران تنها متعهد باقی مانده در برجام است و حتی چین و روسیه نیز علیرغم حمایت از برجام تعهدات خود را اجرا نکردهاند. تکلیف آمریکا و اروپا روشن است، آنها عملاً و علناً از برجام خارج شده و هیچیک از تعهدات خود را اجرا نکردهاند و تنها خواسته آنها خویشتنداری ایران و ادامه تعهداتی است که در برجام به ایران تحمیل شده است. اکنون طرح راهبردی مجلس ابزاری است برای فشار به آمریکا و حتی اروپا تا به تعهدات خود بازگردند. جمهوری اسلامی ایران در چارچوب برجام هیچ تخلف قانونی مرتکب نمیشود بلکه با توجه به دست نیافتن ایران به مزایایی که حق جمهوری اسلامی ایران است، قصد دارد به طرف مقابل نشان دهد که توانایی آن را دارد تا در مقابل بدعهدیها و فشارهای حداکثری تصمیمات راهبردی بگیرد و اروپا وآمریکا را تحت فشار قرار دهد. در این میان اگر دولت نیز با طرح مجلس همراهی کرده و مخالفت خود را با مصوبه مجلس بروز نمیداد و با آن همراهی میکرد قطعاً طرح راهبردی مجلس تأثیر بیشتری و کارآمدتری بر سیاستهای اروپا و آمریکا میگذاشت و آنها را در کوتاهترین زمان وادار میکرد تا دچار دستپاچگی سیاسی شده و برای آن که ایران را از اجرای تصمیمات خود بازدارند، به تعهدات خود بازگردند.
دولت باید از ابزار قانونی که مجلس در اختیارش گذاشته برای دست یافتن به حقوق اساسی و قانونی جمهوری اسلامی ایران از آن بهره ببرد.
مخالفت و انتقاد آمریکا و اروپا و حتی روسیه از تصمیم مجلس شورای در ارائه طرح راهبردی لغو تحریمهای اقتصادی نباید دولت را نگران کند.نگرانی دولت باید از سمت دیگر باشد که تاکنون تعهدات خود را اجرا نکرده است.اکنون یک مسئله و نکته راهبردی در کشور از سوی مجلس در حال پیگیری است که نیازمند انسجام داخلی سیاسی است تا بتواند تأثیر خود را بر آمریکا و اروپا بگذارد.
مخالفتهای دولت و جریان سیاسی اصلاح طلب با طرح مجلس ادامه تحریمهای اقتصادی را در پی خواهد داشت و ایران نیز همچنان به تعهدات خود باید پایبند باشد.
نویسنده: محمد صفری