جمهوری اسلامی ایرانی کشوری بر پایه دین و قانون است که انقلاب عظیم ملت ایران آن را به وجود آورده است، کشوری که برپایه منزلت اجتماعی و احترام به حقوق افراد بنا شده است، از این‌رو طبیعی است که در صورت خدشه‌دار شدن حقوق افراد و آسیب دیدن جامعه و گرفتار شدن به ناهنجاری اجتماعی، بسیجی همگانی به وجود آید تا جامعه را از آفت آن ناهنجاری پاک کند. شاید یکی از علت‌هایی که پلیس پرده از راز چند هزار نیروی گشت نامحسوس برداشت همین بوده که مردم در جامعه در هر ساعت از شبانه‌روز احساس امنیت کنند و بدانند که پلیس با ناهنجاران. آنهایی که قرار است نگاه چپ به ناموس مردم کنند برخورد می‌کند. اما این طرح با هجمه‌های عجیبی روبه‌رو شد که کارکرد اصلی آن را به حاشیه برد. حاشیه‌ای که حتی افکار عمومی را همراه خود ساخت تا بدون توجه به احساس امنیتی که می‌تواند در جامعه از حضور پلیس‌های نامحسوس حس کرد آنها را به فضای مقابله با بدحجابی و تذکرات و رفتارهای نامطلوبی سوق دهد که معلوم نیست چه کسی یا چه کسانی آن را در جامعه اشاعه دادند.
هر چند که وظایف و کارکرد این واحدهای گشت که هدفی والا دارند باید مشخص باشد تا جامعه توجیه بوده و مخالفان نتوانند از بی‌اطلاعی مردم سوء‌استفاده کنند اما لازم است مردم کمی باخود تامل کنند که اگر پلیس در جامعه نباشد و بخواهند در روشنی یا تاریکی هوا قدم بزنند چه مخاطراتی آنها و خانواده‌هایشان را تهدید می‌کند. مگر نه این است که اعتیاد و ناهنجاری‌ها رو به افزایش است چرا باید از وجود گشت ارشاد نامحسوس که مانع ایجاد مزاحمت و دست درازی به مال و جان مردم می‌شود ناراحت شد!
امنیت یک اصل ضروری در جامعه است و احساس امنیت با خود آرامشی را در جامعه ایجاد می‌کند که منجر به شکوفایی و کار و تلاش می‌شود اما این امنیت را چه کسی غیر از پلیس و نیروی انتظامی در جامعه باید برقرار کند؟!
این موضوع تنها مخصوص کشور ما نیست و در هر جامعه‌ای ایجاد امنیت برای شهروندان و مقابله با ناهنجاری‌های اجتماعی امری است که به گردن مسئولین و متولیان قرار دارد و از سوی افکار عمومی هم مورد تقدیر قرار می‌گیرد.
البته در این مسیر باید گفت که کارشناسان معتقدند طرح ۷ هزاری نفری گشت ارشاد نامحسوس پليس تا زمانی که فرهنگ‌سازی نشود موقتی است.
لازم است به این موضوع نیز اشاره شود که افرادی که قرار است این وظیفه خطیر را برعهده گیرند باید از هر نظر آماده باشند. شاید مصداق این آمادگی توجه به حدیثی باشد که حضرت علی(ع) می‌فرمایند: هرگز ندیدید که شما را به چیزی امر کنم مگر اینکه قبلاً خودم به آن عمل کرده‌ام و من هرگز شما را از چیزی نهی نمی‌کنم مگر اینکه قبلاً خودم آن را ترک کرده باشیم (نهج‌البلاغه- خطبه ۱۷۵).
درست است که جامعه اسلامی ما امروز با هجوم آسیب‌ها و مشکلات بسیاری دست و پنجه نرم می‌کند که هر کدام رها می‌شود، آسیب دیگری دامنگیر جامعه و افراد آن می‌شود اما برخورد با این آسیب‌ها و ناهنجاری‌ها شرایط خاصی دارد.
فرهنگ‌سازی جایگزین پلیس شود
اما در این زمینه مصطفی راستینه، مدیرعامل بنیاد پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی به ایکنا گفته که اگر ارگان‌هایی که موظف هستند کارهای فرهنگی و آموزشی انجام دهند، این وظایف را به نحو احسن انجام دهند نیازی به حضور پلیس نیست. اما زمانی که این کم‌کاری‌ها رخ می‌دهد برخورد فیزیکی آن توسط قوه مجریه و نیروی انتظامی انجام می‌شود.
وی با تاکید بر فرمایش مقام معظم رهبری درخصوص فرهنگ، گفت: سال‌هاست که ایشان می‌فرمایند باید در حوزه فرهنگ اقدامات جدی صورت گیرد، اما متاسفانه مسئولین منتظر هستند تا یک اتفاق ناگوار رخ دهد و بعد اقدام کنند.
مدیرعامل بنیاد پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی افزود: من با این نوع برخورد مخالف و بجای آن با فرهنگ‌سازی موافق هستم. باید فرهنگ‌سازی کنیم تا دیگر نیازی به این عوامل نباشد. زمانی که فرهنگ‌سازی نشود، اتفاقات ناگوار بسیاری را در جامعه می‌بینیم و نیروی انتظامی هم مجبور می‌شود کارهایی را که شاید خودش هم نسبت به آن رغبت ندارد انجام دهد.
راستینه معتقد است همه باید در بحث اخلاق و امنیت شهر مشارکت کنند و انتظار برای بهبود وضعیت از سوی یک نهاد کار را به جایی نمی‌رساند. البته وقتی که من در امنیت شهرم مشارکت ندارم و با نوع پوششی بیرون می‌آیم که برای بسیاری از خانواده‌ها و جوان‌ها می‌توانم باعث گناه شوم، چاره دیگری نخواهد بود. چراکه اگر قرار باشد نیروی انتظامی هم اینکار را نکند سایر دستگاه‌ها هیچ‌وقت برای اینکار اقدامی نمی‌کنند.
مدیرعامل بنیاد پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی بیان کرد: با برخی از برخورد‌های گشت‌های ارشاد به‌هیچ‌وجه موافق نیستم و این رفتارها را در شأن زن ایرانی نمی‌بینم. زن ایرانی بسیار با ارزش است. البته خیلی بهتر می‌توان این برخورد‌ها را با توجه به آموزه‌های دینی و قرآنی انجام داد. با برخورد‌های حسنه می‌توان از این رفتارها جلوگیری کرد.
وی در رابطه با برخورد‌های احتمالی گشت ارشاد، اظهار کرد: برخورد فیزیکی گشت ارشاد در برخی موارد می‌تواند در روحیه اجتماعی و اجتماع‌محوری ما تاثیر منفی بگذارد و باعث شود مردم نسبت به نیروی انتظامی علی‌رغم تمام زحماتی که می‌کشند و ما تمام امنیت شهر را مدیون آنها هستیم نظر خوبی نداشته باشند. اما متاسفانه وقتی می‌بینم که ارگان‌ها کارهای خود را به درستی انجام نمی‌دهند، نیروی انتظامی مجبور می‌شود که جلو برود.
ماهیت گشت ارشاد، از نام آن مشخص است، یعنی راه درست را به مردم نشان دادن؛ اما برخی اوقات بجای ارشاد، فرد را از راه درست با برخوردی ناصحیح دور می‌کنند که می‌تواند تاثیر بسیار بدی در سایر طرح‌های این‌چنینی داشته باشد. وقتی که می‌بینیم قرآن بارها به این موضوع تاکید کرده است به این نتیجه می‌رسیم که خود مردم هم باید به فکر باشند.
حجت‌الاسلام ظهرابی با تاکید بر اینکه تمامی نیروهای ارشاد و ضابطان قضایی باید آموزش ببینند، گفت: لازمه این کار این است که این ۷ هزار نفر آموزش کامل ببینند و با تعالیم اسلام واحکام دین آشنا شوند و چگونگی امر به معروف و نهی از منکر را آموخته و بدانند در هر شرایطی چگونه باید این کار را انجام دهند تا برخورد خشن با افراد نشود. برخورد‌ها باید کاملا لین باشد مگر جایی که فرد با اینگونه مسائل جور دیگری برخورد کند و قصد هنجارشکنی داشته باشد، که با چنین فردی باید قاطعانه برخورد شود.
آنچه که سردار ساجدی‌نیا، رئیس پلیس تهران در مورد وظیفه این ۷ هزار نفر گفته این است که این افراد در صورت مشاهده موارد ناهنجاری همچون: مزاحمت برای نوامیس، آلودگی صوتی، کشف حجاب در خودرو و انجام حرکات نمایشی در خیابان، شماره پلاک خودرو را برداشته و از طریق سامانه پیامکی به مرکز پلیس امنیت اخلاقی اطلاع می‌دهند سپس از سوی پلیس امنیت با این افراد تماس گرفته و از آنان خواسته می‌شود که در موعد تعیین شده به پلیس مراجعه کنند.
رحمانی‌فضلی: نیروی انتظامی مظلوم واقع شد
وزیر کشور گفت: نیروی انتظامی در جریان گشت نامحسوس مظلوم واقع شد و در برخی جاها در حقش اجحاف شد.
به گزارش خبرگزاری صداوسیما عبدالرضا رحمانی‌فضلی در مورد اجرای طرح گشت‌های نامحسوس گفت: ابتدا باید دید آیا وظیفه نیروی انتظامی تأمین امنیت اجتماعی هست یا خیر؟ که قانون می‌گوید هست و جامعه توقع دارد که نیروی انتظامی این کار را انجام دهد که بله چنین توقعی وجود دارد و سومین اینکه نیروی انتظامی باید پاسخگو باشد که بله باید پاسخگو باشد که بنده در مجلس نهم چندین‌بار با حضور در کمیسیون‌ها به سؤالات نمایندگان پاسخ دادم.
رحمانی‌فضلی افزود: در مرحله نخست اتفاقی که افتاد این بود که طرح این موضوع خوب صورت نگرفت و نوع بیان کامل نبود چراکه این مسائل ابعاد مختلفی دارد و میان بخشی است و تأثیرگذاری فرهنگی، اجتماعی و بهره‌برداری سیاسی دارد. وی گفت: به هر حال نوع بیان و نوع توضیح این طرح مناسب نبود و در اینجا نیروی انتظامی مظلوم واقع شد و در برخی جاها در حقش اجحاف شد.
وزیر کشور افزود: همین نیروی انتظامی که امنیت ما را تأمین می‌کند و در حق نیروی انتظامی بیش از آنکه جای بحث و صحبت داشت پرداخته شد و این را باید جبران کرد. وی گفت: در بحث نیروهای نامحسوس نیز نیروی انتظامی در واقع می‌خواهد از نیروهای آزاد خود در حوزه‌های امنیتی و اجتماعی استفاده کند که حوزه‌های امنیتی شامل شرارت، سرقت، باج گیری، خفت‌گیری نیز می‌شود که مردم با آن مواجهند که البته یکی از این مباحث بحث اخلاقی کشف حجاب در داخل خودروهاست.
رحمانی‌فضلی افزود: به هر حال این نیروهای نامحسوس وقتی چنین مباحثی را مشاهده کنند باید به نیروی انتظامی گزارش و مستندات را فراهم کنند و بعد از آن به فرد خاطی و یا به خانواده‌اش تذکر داده می‌شود و با شرارت‌ها و امنیت اجتماعی نیز برخورد صورت می‌گیرد.
وی گفت: البته طرح این موضوعات مهم قبل از اینکه مطرح شود حتماً باید با تدابیری همراه باشد و به صورت جامع و کامل توضیح داده شود چون طرح ملی است و باید در شورای امنیت مطرح شود و اگر بحث امنیت اخلاقی است باید در شورای اجتماعی آنرا مطرح کرد به ویژه که این دو موضوع بین بخشی است و همه دستگاه‌ها باید کمک کنند.
رحمانی‌فضلی افزود: بنده از فرمانده ناجا خواستم این طرح را حتماً به شورای اجتماعی و امنیت ارجاع بدهد و در آنجا بررسی‌های دقیق و هماهنگی‌های لازم صورت گیرد و بعد کلیت طرح را تشریح کنیم. وی ادامه داد: این نوع طرح‌ها اگر مشارکت دستگاه‌ها را به همراه نداشته باشد یقیناً شکست خواهد خورد و نیروی انتظامی باید با تکیه بر کمک مردم این کار را انجام دهد.
مائده شیرپور
