توافق میان دو کشور ترکیه و روسیه در نشست سوچی درباره لغو عملیات نظامی در استان ادلب، در حالی در ادامه اجلاس اخیر تهران و تلاش‌های دیپلماتیک جمهوری اسلامی صورت گرفت که بسیاری از ناظران سیاسی ضمن تاکید بر اینکه این توافق، آزمونی مهم برای اراده آنکارا در قبال دولت و ملت سوریه است، بر این باورند شفافیت توافق حاصله موجب پاکسازی تروریست‌ها از ادلب سوریه نیز خواهد شد. البته ناظران سیاسی معتقدند بی‌تعهدی هر کدام از طرفین ممکن است به از بین رفتن توافق نیز منجر شود.
نشست دوجانبۀ ولادیمیر پوتین و رجب طیب اردوغان دوشنبه هفته گذشته در سوچی برگزار شد و روسای جمهور دو کشور بر ایجاد یک منطقۀ عاری از تنش به وسعت ۱۵ تا ۲۰ کیلومتر در حد فاصل مواضع شورشیان و نیروهای دولتی در استان ادلب به توافق رسیدند.
آنها اعلام کردند این منطقه تا ۱۵ اکتبر ایجاد و پس از آن تدابیر اتخاذ شده برای خروج گروه‌های افراطی از منطقه از جمله جبهه النصره به اجرا گذاشته خواهد شد.
ولادیمیر پوتین اعلام کرد: دولت سوریه با این تصمیم موافق است و قرار است در آینده نزدیک مذاکرات بیشتری در این‌باره انجام شود. وی افزود: قرار است تا ۱۰ اکتبر ابتکار اردوغان مبنی بر تخلیۀ منطقه از سلاح‌های سنگین، تانک‌ها، پرتاب‌کنندۀ موشک‌ها و دیگر تجهیزات سنگین تمام گروه‌های شورشی اجرایی شود.
سرگئی شایگو وزیر دفاع روسیه پس از امضای یادداشت تفاهم درباره ایجاد منطقه غیرنظامی در ادلب، یادآور شد که این توافقات مورد موافقت مقامات دمشق قرار گرفته و مسکو قصد دارد تا توافقات بدست آمده را با مقامات تهران نیز در میان بگذارد.
کنترل این منطقۀ عاری از تنش با نظامیان ترکیه و روسیه خواهد بود و هر دو رهبر بر سر بازسازی راههای حمل و نقل در مسیر حلب - لاذقیه و حلب - حما تا پایان سال ۲۰۱۸ میلادی که پیشنهاد ترکیه بود نیز توافق کردند.
در همین رابطه بهرام قاسمی سخنگوی وزارت خارجه ایران نیز با استقبال از این توافق سوچی گفت: نشست سران دو کشور روسیه و ترکیه و اعلام توافق حاصل شده پیرامون چگونگی حل و فصل مسئله ادلب درسوریه، گامی مهم و اساسی در زدودن بقایای تروریست‌ها در سوریه است که می‌تواند از طریق مساعدت‌های مورد نیاز برای حل و فصل سیاسی مسائل سوریه و در نظر گرفتن تمام جوانب انسان‌دوستانه، به روند استقرار صلح در سوریه و پایان بخشیدن به حیات گروه‌های تروریستی در این کشور کمک کند.
او افزود: توقف هرگونه خشونت و خونریزی در عین پاکسازی منطقه از تروریسم مستقر در این نقطه از اساسی‌ترین و اصولی‌ترین ارکان سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران است. امیدواریم نتایج اجلاس سوچی بتواند در چارچوب روند مثبت و موفق آستانه و در ادامه مسیر اجلاس اخیر تهران و تلاش‌های دیپلماتیک جمهوری اسلامی ایران، هر چه سریع‌تر به حل و فصل مصائب مردم سوریه و تسریع در پاکسازی این کشور از حضور نیروهای خشونت‌گرا با رعایت جنبه‌های انسانی، نقش موثری داشته باشد.
به نظر می‌رسد این توافق سنجشی برای اراده ترکیه برای انجام تعهداتش در قبال دولت و ملت سوریه است چنانه سفیر سوریه در لبنان بر همین مساله تاکید و گفته؛ این توافق، آزمایشی برای سنجش توانایی آنکارا در عمل به تعهداتش است.
علی عبدالکریم گفت: من این توافق را آزمونی برای سنجش توانایی ترکیه درپیاده‌سازی تصمیم‌ها می‌دانم. آنها اکنون تحت فشارند و به همین دلیل معتقدم که در این باره تلاش خواهند کرد.
روزنامه البناء در تحلیل پیرامون توافق سوچی بین اردوغان و پوتین درباره ادلب سوریه نوشت: تفاهم روسیه با ترکیه موجب شد که در صورت موفقیت ترکیه و همراهان آن در زمینه تحقق اهداف، امید به تاثیرگذاری راه‌حل سیاسی باقی بماند و در صورت شکست آنها، ترکیه به ناچار به سمت راه حل های روسیه، سوریه و هم پیمانان آن متمایل شود.
توافق سوچی در تکمیل توافق تهران
دکتر سیدرضا صدرالحسینی کارشناس مسائل سیاست خارجی در گفت‌وگو با سیاست روز با بیان اینکه برای بررسی آخرین تحولات میدانی و سیاسی سوریه باید به این نکته اشاره نمود که پیچیدگی این تحولات به طور دائم افزایش یافته و تحلیل دقیق از این تحولات باید به طور مرتب انجام شود، تصریح کرد: در ۲۶ شهریورماه پس از دیدار پوتین و اردوغان در سوچی روسیه، توقف عملیات ادلب و ایجاد منطقه‌ای عاری سلاح در این استان اعلام شد؛ درپی اعلام این طرح دمشق و تهران نیز موافق خویش را اعلام نموده و آماده همکاری با این طرح شدند. وی افزود: پوتین پس از دیدار با اردوغان و بحث درخصوص حل مسئله ادلب عنوان کرد منطقه حائل و عاری از سلاح به عمق ۱۵تا ۲۰کیلومتر در بین خطوط تماس ارتش سوریه و مسلحین در شمال‌غرب سوریه ایجاد خواهد شد و نیروهای مسلحین و ارتش سوریه از این منطقه حائل عقب‌نشینی نموده و تنها نیروهای روسی و ترک در آن مستقر خواهند شد.
صدرالحسینی در ادامه گفت: از این رو مقرر شد ۱۸مهر تمام سلاح‌های سنگین، تانک‌ها و توپخانه از منطقه مورد نظر خارج شود؛ همچنین پیش‌بینی می‌شود مسیر حلب - حماه و حلب لاذقیه نیز تا قبل از پایان سال میلادی بازگشایی شده و عموم مردم به راحتی از آن استفاده نمایند. در حقیقت این توافق از سوی ۴کشور سوریه ایران و روسیه و ترکیه تایید و اجرایی خواهد شد.
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه البته سوالاتی در این خصوص مطرح است، اظهارداشت: یکی از مهمترین آنان این است که چگونه تروریست‌های تحریرالشام که جز زور و فشار اسلحه ثابت کردند سخن دیگری را نمی‌فهمند از منطقه عاری از سلاح خارج خواهند شد؟ پاسخ این سوال را ترکیه باید بدهد، زیرا تحربه نشان داده است این جریان مورد حمایت ترکیه به جز زور و فشار تسلیحاتی به موضوع دیگر پایبند نیست اما، با توجه به پذیرش کشورهای ضامن جای امیدواری است این موضوع را گذشت زمان حل نموده و مردم سوریه بتوانند از امنیت پایدار برخوردار شوند.
وی افزود: شایان ذکر است این طرح مورد موافقت تعدادی از معارضین دولت سوریه نیز قرار گرفته است و سرهنگ ناجی مصطفی اعلام کرده توافق اخیر آنکارا و مسکو در مورد ادلب موفقیتی است در چارچوب دیپلماسی که امیدواریم برای تامین امنیت مردم سوریه مفید واقع شده؛ البته وی تاکید کرد ما به دولت روسیه اعتماد نداریم و آمادگی‌های بالای خود را حفظ خواهیم کرد.
وی بیان کرد: شایان ذکر است اجرای توافق ادلب سه مرحله‌ای خواهد بود مرحله نخست، شامل ایجاد یک منطقه عاری از سلاح، مرحله دوم جمع آوری سلاح‌های سنگین تا بیست آبان ماه و مرحله سوم پس از جمع آوری همه سلاح‌های سنگین تروریست‌ها و تحویل آن به دولت سوریه و دور شدن تروریست‌ها از مناطق غیر نظامی، حضور نهادهای دولتی سوریه و خدمت رسانی به مردم منطقه تا قبل از پایان سال جاری میلادی است.
به باور صدرالحسینی؛ ضامن این اقدام دولت ترکیه بوده و هر یک از گروه‌های مسلحی که این توافق را نپذیرند دشمن ارتش ترکیه محسوب و تروریست بودن آنها برای ترکیه و برخورد سخت با آنها به اثبات خواهد رسید.
وی در پایان خاطرنشان کرد: همه اقدامات فوق و توافقات ۱۰ماده‌ای بین روسیه و ترکیه در راستای تکمیل بیانیه تهران و طرحی جدید برای آسیب کمتر به مردم و زیر ساخت‌های منطقه ادلب بوده است و این در شرایطی است که در حال حاضر آتش بس در منطقه حکم فرما بوده و منطقه کاهش تنش برای مدت زمان نامحدود تمدیده شده است.
بر این اساس تصور می‌شود، با نگاهی خوش‌بینانه قبل از پایان سال میلادی جاری سوریه از اقدامات تروریستی مسلحین مورد حمایت کشورهای بیگانه آسوده خواهد شد؛ البته به شرط اینکه آمریکایی‌ها مجددا برای به هم ریختن اوضاع منطقه دخالت‌های خویش را به شیوه‌های گوناگون اعمال ننمایند.
