اتفاقی که دو روز گذشته در فضای رسانه‌ای کشور و به تبع آن در رسانه‌های بین‌المللی به وقوع پیوست باعث شد در مورد پاسخگو بودن احزاب درباره عملکرد اعضایشان بپرسیم. خبرها از روز تحلیف رئیس‌جمهوری آغاز شد، آنجا که برخی نمایندگان مجلس که اغلب عضو فراکسیون امید بودند تلاش کردند که با خانم فدریکا موگرینی که برای شرکت در مراسم تحلیف به پارلمان آمده بود عکس سلفی بگیرند. عکسی که در کمتر از ۴۸ ساعت به خبرسازترین عکس در محافل بین‌المللی و داخلی تبدیل شد و عده‌ای عقیده دارند که می‌توان آن را، #مایه_شرمساری نامید. اما با وجود گذشت دو روز از این ماجرا هنوز فراکسیون امید که نقش بسزایی در اقناع افکار عمومی در انتخاب اعضایش در انتخابات‌های شورای شهر؛ مجلس و خبرگان رهبری داشته هنوز این رفتار اعضا را برای افکار عمومی توضیح نداده است. همین موضوع تلنگری شد برای پرسیدن درباره میزان پاسخگویی احزاب درباره عملکرد اعضایشان. بر همین اساس و با این تلنگر با محمدرضا تابش، حمیدرضا ترقی، حجت‌الاسلام محسن غرویان و حسن رسولی همکلام شدیم. و البته با چند تن از احزاب دیگر تماس گرفتیم که موفق به گفت‌و‌گو با آنها نشدیم.
ترقی: حزب باید مسئولیت نامزدش را بپذیرد
«یقینا وقتی حزبی نامزدی را برای شورای شهر یا مجلس یا هر سمت دیگر به مردم پیشنهاد می‌دهد باید مسئولیت کارهای بعدی او را در همان پست بپذیرد» این نخستین جمله‌ای است که حمیدرضا ترقی عضو شورای مرکزی حزب موتلفه در گفت‌و‌گو با سیاست روز بیان می‌کند، او در ادامه این گفت‌و‌گو درباره مسئولیت‌پذیری احزاب درباره نامزدهایی که به مردم معرفی می‌کنند، می‌گوید: «وقتی حزبی از نامزدی دفاع یا حمایت می‌کند باید مسئولیت آن نامزد را بپذیرد و در برابر رفتار و عملکرد نامزد خودش پاسخگوی مردم و موکلین باشد چراکه یکی از ویژگیهای انتخابات حزبی و نقش احزاب در انتخابات این است که مردم بتوانند به جریان و حزب اعتماد کنند و به لیستی رای دهند که بتوانند از فرد منتخب خود در راستای اهداف و آرمانهای عنوان شده توسط حزب سوال کنند و چنانچه از چارچوبی که حزب و جریان سیاسی عدول کرده بود، بتوانند موضوع را پیگیری کنند.»
ترقی اما در ادامه باز هم تاکید می‌کند: «بنابراین در درجه اول احزاب هستند که باید معرف نامزدهای خودشان در مجلس و شورای شهر باشند و تخلف آنها را دیده و آنها را بابت رفتار خارج از حزبی‌شان مورد بازخواست قرار بدهند.»
وی با اشاره به اینکه اگر رفتاری از اعضای یک حزب در جایگاه سیاسی‌اش سرزد که به لحاظ جامعه و افکار عمومی خلاف سیاست حزب بود، این حزب است که باید افکار عمومی را روشن کند و پاسخگو باشند؛ توضیح داد: «بنابراین احزابی که درباره عملکرد نامزدشان ساکت هستند و توضیحی نمی‌دهند اینها راه پررنگ شدن نقش احزاب در انتخابات را می‌بندند و مردم را به لیستی رای دادن بدبین می‌کنند و اعتماد آنها را کاهش می‌دهند، برای اینکه احزاب باید در قبال نامزدهای خودشان احساس مسئولیت بیشتر کرده و چنانچه از آنها تخلفی سر زد با صراحت اعلام کنند و بگویند.»
ترقی با اشاره به اینکه اگر فرد مبتنی بر خرد جمعی و ضابطه حزبی عمل کند رفتارهای خلاف عرف از آنها سر نمی‌زند، ادامه داد: «رفتاری که اخیرا از نمایندگان مجلس در سلفی گرفتن با خانم موگرینی سر زد نشان‌دهنده این است که جریان سیاسی پشت نمایندگان ضابطه و کنترلی برای نامزدهای خود ندارد و نامزدهایشان را رها کرده است. لذا آنطور که شاهد بودیم اینها لیستی معرفی می‌کنند و وقتی که رای می‌آورد کاری با تشکل ندارند و رفتارهایی مغایر با سیاست‌های کلان حزبی انجام می‌دهند.»
عضو شورای مرکزی حزب موتلفه خاطرنشان می‌کند: «قطعا زمانی که ما نماینده‌ای را برای پستی معرفی می‌کنیم پس از رای آوردن او را مراقبت می‌کنیم و چنان اخلاقی که مغایر حیثیت جامعه است از او سر زند و یا اگر بر خلاف سیاست‌های حزب دست به کاری زد و شان موکلین را به عنوان وکیل مردم رعایت نکرد قطعا پاسخگویی به افکار عمومی را کمترین حق مردم می‌دانیم. و قطعا بیانیه می‌دادیم.»
ترقی با بیان اینکه ما نوعا چون خود مراقبت حزبی و تقوای حزبی داریم این موضوع مانع رفتارهایی نظیر آنچه برخی نمایندگان در سلفی گرفتن با موگرینی داشتند میشود، گفت: «حزب‌گرایی مانع رفتارهای خودسرانه میشود و طبیعتا این رویه بازدارندگی لازم را برای عملکردهای احساسی و بدور از شان جایگاه افراد درپی خواهد داشت.»
این عضو موتلفه در ادامه محدود شدن چنین رفتارهایی را نیازمند چند موضوع از جمله اصلاح و کامل شدن قانون احزاب دانسته و گفت: «باید تکثر احزاب که نوعا تشکل‌های صنفی هستند واصولا شاخصه‌های حزب را نداند حذف شوند و چند حزب قوی و ضابطه‌مند با شاخصه حزبی وجود داشته باشند که پاسخگوی اقداماتشان هستند.» وی خاطرنشان کرد: «اگر احزاب در معرفی نامزد احساس مسئولیت کنند و هم مراقبت از نامزدشان را برعهده گیرند به تقویت روحیه جمع‌گرایی در جامعه رسیده و حرکت‌های فردگرایانه و احساسی را کمتر شاهد خواهیم بود.»
او درباره پررنگ‌تر شدن نقش موتلفه در انتخابات‌های بعدی نیز خاطرنشان کرد: «گامی که موتلفه در حضور پررنگ در انتخابات ریاست جمهوری برداشته در جهت جا انداختن جایگاه تحزب در نظام انتخاباتی کشور است، این حزب خواسته به جامعه نشان بدهد نامزد حزبی با غیرحزبی چه تفاوتی دارد و در گام اول توفیقات خوبی به دست آورده و این روند باید ادامه پیدا کند.»
تابش: احزاب برای اشتباهشان صادقانه عذر بخواهند
«جایگاه کنونی احزاب جایگاه مناسبی نیست.» این گلایه نخست محمدرضا تابش نایب رئیس فراکسیون امید از نقش احزاب در فعالیت‌های سیاسی است، او در ادامه به سیاست روز می‌گوید: «اکنون جایگاه احزاب با وجودی که در نظام ما به احزاب اجازه فعالیت داده شده جایگاه مناسبی نیستند و تنها در نزدیک انتخابات دو حزب کارهایی انجام داده و کاندیداهایشان را عرضه می‌کنند.»
وی با اشاره به اینکه حزبی که دولت و مجلس دستشان است پاسخگوی افکار عمومی باید باشند، ادامه داد: «احزابی که دولت و مجلس دستشان است، برنامه ارائه می‌دهند و مردم آنها را در طول مدت فعالیتشان رصد می‌کنند و اگر حزب اختیارات داشت و نتوانست انتظارات را برآورده کند مجددا او را انتخاب نمی‌کنند.»
تابش با تاکید به این نکته که الان متاسفانه ساختار جایگاه مناسبی را برای احزاب قایل نشده، ادامه داد: «الان احزاب لیستی ارائه می‌دهند که شاید بتوانند در پازل قدرت جای بگیرند و عملکردشان در انتخابات شایان توجه میشود و بعد از انتخابات کرکره‌ها پایین کشیده میشود شاید دلیل آن این باشد که در قدرت جایگاه ندارند و فعالیت‌ها مربوط به مجمع سالیانه و فعالیت‌های انتخاباتی آن هم نزدیک انتخابات است.»
او درباره عملکرد اصلاح‌طلبان در اقناع مردم به رای دادن به لیست در چند دوره انتخابات اخیر می‌گوید «اصلاح‌طلب‌ها ساختار جبهه‌ای را تقویت کردند و به هم پیوند خوردند و با وجود همه اختلاف سلیقه‌های طبیعی؛ جبهه‌ای عمل کردند و توانستند موفقیت‌هایی کسب کنند؛ البته بخشی هم مربوط به مقبولیت افرادی بود که از آن حرکت سردمداری کرده بودند مثل آقای خاتمی، شورای اصلاح‌طلبان توانست تشکیلاتی به وجود بیاورد و ایده امثال خاتمی اجرا شود و البته عملکرد بد اصولگراها هم در موفقیت اصلاح‌طلبان تاثیرگذار بود.»
تابش درباره پاسخگویی اصلاح‌طلبان درباره عملکرد اعضایشان و نحوه ادامه مسیر و مقبولیتشان بین مردم؛ می‌گوید: «مهمترین عاملی که قدرت احزاب و در مسند قدرتمان را استمرار می‌بخشد عمل و تلاش برای تحقق وعده‌ها و شعارهایی است که به مردم داده شده است. عملگرایی به اهداف و تحقق وعده و همانطور که رئیس‌جمهوری در سوگندشان گفتند مجهز کردن افراد برای خدمت خالصانه به مردم است که می‌تواند آنها را ماندگار کند.»
تابش در آخر درباره پاسخگویی احزاب درباره عملکرد نامزدشان به مردم می‌گوید: «مساله این است که احزاب اگر جایی نتوانستند بنا به عللی ایفای نقش کنند و یا جایی ضعف‌هایی داشتند، باید آنها را با صراحت بیان کنند و از مردم عذرخواهی کنند، قطعا مردم با گذشت هستند و وقتی مواضع و موانع صادقانه بیان شود اگر خطا کرده و عذرخواهی کنند مردم می‌پسندند و می‌پذیرند.»
غرویان: نمایندگان سلفی‌بگیر بیانیه بدهند
اما حجت‌الاسلام محسن غرویان استاد اخلاق و روحانی نزدیک به حزب اعتدال و حامی حجت‌الاسلام روحانی با اشاره به اینکه اینگونه حواشی (سلفی گرفتن نمایندگان با موگرینی) قابل تفسیرهای مختلف است و خود این نمایندگان هستند که می‌توانند رفتارشان را توضیح دهند، ادامه می‌دهد: «من جایی خواندم که گفته‌اند ما می‌خواستیم رابطه دوستی ملت ایران را با اروپا به این شکل انعکاس بدهیم، البته از قلب افراد کسی جز خودشان خبر ندارد، اما عده‌ای گفتند ظاهر قضیه نشان می‌دهد که این افراد راه را بر خانم موگرینی گرفتند که عکس سلفی بگیرند ولی لبخند موگرینی ناشی از رضایت به نظر می‌رسد اما برای طرفین دیگر غیر از نمایندگان و موگرینی قضیه مبهم است.»
وی ادامه داد: «باید پذیرفت که نمایندگان غفلت کردند و به حواشی رفتار توجه نکردند به خصوص اینگونه محافل بین‌المللی چنین رفتارهایی را زیر رصد دوربین‌ها قرار داشتند آنها باید مواظب حرکت‌های خودشان باشند و در مجلس هم آنطور که دیدیم هیات نظارت در رفتار نمایندگان به ماجرا ورود کرد.»
غرویان ابتدا می‌گوید که خود نمایندگان باید پاسخگوی کارشان باشند اما وقتی به او یادآوری می‌کنیم که مجلس دهم در شهرهایی لیستی و تحت حمایت احزاب رای آورده و اغلب سلفی‌بگیران هم عضو فراکسیون امید هستند می‌گوید: «نمایندگان افراد عادی معمولی نیستند و جزو فرهیختگان هستند و خودشان می‌توانند توضیح بدهند اما با تعریف شما چرا خود احزاب هم اگر توضیحی دارند می‌توانند بدهند ولی خود نمایندگان سلفی‌بگیر به نظرم باید بیانیه بدهند و توجیهات‌شان را بیان کنند البته نباید فراموش کنیم که عالم دیپلماسی عالم پیچیده‌ای است و گاهی با یک لبخند اضافه ارتباط کشورها بهتر و بدتر میشود.»
غرویان با ابراز امیدواری برای اینکه این حرکت نمایندگان در ارتباط ما با اروپا تاثیر مثبت گذاشته و موگرینی را از حمایت از مواضع ترامپ دور کند خاطرنشان کرد: «احتمال می‌دهم این نمایندگان می‌خواستند صمیمیت‌شان را با اتحادیه اروپا نشان بدهند و بگویند که ما با اروپایی‌ها بد نیستم.»
رسولی: هنوز تا رسیدن به نظام حزبی فاصله داریم
حسن رسولی از اعضای هیئت مدیره بنیاد امید ایرانیان و بنیاد باران یکی دیگر از افرادی است که با او همکلام شدیم، رسولی در پاسخ به سیاست روز درباره رفتار نمایندگان در حاشیه مراسم تحلیف می‌گوید: «آنچه من از برخی از تصاویر منتشر شده دیدم ناشی از توجیه نبودن تعدادی از نمایندگان مجلس به آداب و سنن و عرف دیپلماتیک است که فکر می‌کنم بخش سیاست خارجی مجلس و خود دفتر سیاست خارجی نسبت به آشناترسازی مسئولان کشور با پروتکل‌ها و قانونمندی‌های حاکم بر حوزه سیاست خارجی باید فعال‌تر عمل کنند. اگر چنین توجیه و راهنمایی‌هایی متوجه مسئولان قوه قضاییه و مقننه و سایر مسئولانی که حوزه تخصصیشان سیاست خارجی نیست صورت بگیرد بسیار مناسب است.»
او با اشاره به اینکه من خیلی پیام سیاسی خاص دیگری از عکس‌ها برداشت نمی‌کنم، گفت: «کمیت و کیفیت برگزاری مراسم تحلیف برای دوره دوازدهم ریاست جمهوری در مقایسه با گذشته از مرتبه بالاتری برخوردار بود بیش از صد شخصیت بین‌المللی در حد سران کشورها و روسا و نخست‌وزیر داشتند شرکت خانم موگرینی نشان‌دهنده روابط مستحکم ایران با اتحادیه اروپا است و از اینکه چنین نقطه قوتی با حاشیه‌سازی نادیده گرفته شود ناراحت می‌شوم. آنچه مسلم است دو مراسم بسیار تاریخی و باشکوه برگزار شد یکی مراسم تنفیذ در حضور رهبر انقلاب که عباراتی که ایشان در مورد رئیس‌جمهور محترم به کار بردند «دانشمند» و تاکیدات سه‌گانه‌شان می‌تواند راهگشا باشد. و دیگری مراسم تحلیف بود که مهم و تاریخی بود.»
رسولی با ابراز اینکه این دو مراسم می‌تواند وحدت‌آفرین باشد درباره پاسخگویی احزاب به افکار عمومی درمورد عملکرد اعضایشان گفت: «ما نظام حزبی در کشور نداریم، هر چند به لحاظ کمی قوانین فوق‌العاده توسعه یافته داریم و انجمن و نهاد پروانه‌دار داریم و چند ده سال از سابقه تحزب می‌گذرد اما هنوز تا رسیدن به یک سامانه کارآمد کم‌شمار حزبی فاصله زیادی داریم و با توجه به خلایی که می‌بینیم هر دو جریان مطرح سیاسی در قالب جبهه‌های سیاسی تعریف شدند که من امیدوارم به موازات تقویت حزبی؛ احزاب به سمتی حرکت کنیم که احزاب مکلف به پاسخگویی شوند.»
در ادامه با صادق خرازی رئیس شورای مرکزی ندای ایرانیان تماس گرفتیم که برای درمان به خارج از کشور سفر کرده بود، علی شکوری‌راد دبیرکل حزب اتحاد ملت اواسط طرح سوالمان اول گفت تلفنی مصاحبه نمی‌کنم و وقتی به او گفتیم قرار حضوری کی باشد؟ گفت: «قصد مصاحبه ندارم.....» شهاب طباطبایی عضو شورای مرکزی ندای ایرانیان هم با عذرخواهی از ما گفت فعلا در فضای مصاحبه نیستم.
نویسنده: مائده شیرپور
