مسئله آلودگي ميوه و سبزيجات مصرفي موضوع مهمي است كه ديگر نمي‌توان آن را اشتباهي خواند. مطالعات نشان مي‌دهد وضعيت كشاورزي در ايران طي ده ساله گذشته به حال خود رها شده و همين امر سبب ورود كودها و سم‌هاي نامرغوب را به كشور هموار كرد.
كودها و سم‌هايي عمدتا وارداتي كه در حال حاضر مقصر اول آْلوده شدن ميوه و سبزيجات مصرفي شناخته مي‌شوند.
از سوي ديگر از آنجا كه طي ساليان گذشته توليد و مصرف کود پايه علمي نداشته سبب شده تا مسئولين حال حاضر به دنبال راهكارهايي براي پايش سلامت ميوه جات و سبزيجات مصرفي باشند. براساس يك تحقيق در يكي از ميادين ميوه و تره‌بار تهران نزديک به ۴۲ درصد سبزي‌ها به فلزات سنگين نظير سرب، کاديوم و نيترات آلوده هستند و از نظر سموم نيز، ۵۲ درصد سبزي‌ها بيشتر از حد مجاز آلوده‌اند.
آْلودگي به وسيله كودهاي شيميايي غير استاندارد
عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، با تاکید بر اینکه مصرف میوه و سبزیجات آلوده زنگ خطر جدی به شمار می‌رود، گفت: استفاده از سموم و کودهای شیمیایی غیراستاندارد منجر به تولید محصولاتی آلوده‌ای می‌شود که برای سلامت انسان بسیار مضر است. علیرضا مرندی در گفت‌وگو با خانه ملت، درباره برخی خبرها مبنی بر آلوده بودن برخی میوه‌ها و سبزیجات، نسبت به خطرات مصرف چنین محصولاتی هشدار داد و افزود: بدون‌شک استفاده از سموم و کودهای شیمیایی غیراستاندارد برای تولید محصولات کشاورزی منجر به تولید محصولاتی آلوده خواهد شد که در نهایت مصرف بیش از حد محصولات آن می‌تواند بسیار مضر باشد. نماینده مردم تهران، ری، شمیرانات و اسلامشهر در مجلس شورای اسلامی، با تاکید بر اینکه مصرف میوه وسبزیجات آلوده زنگ خطری به شمار می‌رود، ادامه داد: با توجه به خطرناک بودن استفاده از میوه‌ها و سبزیجات آلوده قرار است روز سه‌شنبه (۳۱ تیرماه) جلسه‌ای با حضور مسئولان وزارت بهداشت و جهادکشاورزی برگزار شود تا این مهم مورد رسیدگی قرار گیرد.
این نماینده مردم در مجلس نهم، درباره ورود وزارت بهداشت نسبت به پایش باقیمانده آفتکشها و کودها در محصولات کشاورزی، گفت: متاسفانه این وزارتخانه در مورد مسایل بهداشتی کمی چراغ خاموش حرکت می‌کند در حالی که این مهم جزو سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری است بنابراین ضروری است این وزارتخانه بیش از گذشته نسبت به این مسایل تمرکز کند.
اين در حالي است كه چندي پيش رئيس کميسيون کشاورزي مجلس نيز نسبت به آبياري زمين‌هاي کشاورزي جنوب تهران با فاضلاب و پساب‌هاي صنعتي و بيمارستاني هشدار داده و گفته بود محصولات اين منطقه بيماري‌هاي گوناگوني به جامعه تحميل مي‌کند. عباس رجايي با انتقاد از آلودگي آب مورد استفاده کشاورزان جنوب تهران گفت: «طي نکردن مراحل لازم براي تصفيه آب شرايط زيست محيطي نامناسبي را براي محصولات کشاورزي اين مناطق رقم زده است.»
وي از مسئولان خواست به معضل استفاده کشاورزان جنوب تهران از آبي که حاوي فلزات سنگين، و آلودگي‌هاي شيميايي است توجه بيشتري داشته باشند. رجائي استفاده بيش از حد مجاز از سموم و آفتکشها در کشاورزي مکانيزه را يکي ديگر از عوامل آلودگي ميکروبي و شيميايي مواد غذايي عنوان کرد. رئيس کميسيون کشاورزي همچنين گفت: که بخشي از سم و کود شيميايي مورد استفاده کشاورزان داراي استانداردهاي لازم نيستند. «افزايش قيمت سموم مورد تاييد سازمان حفظ نباتات در کشور بهانه‌اي براي سودجويان در جهت واردات سموم غيراستاندارد از کشورهايي چون هند و چين شده است.» کارشناسان معتقدند، مسئولان مي‌توانند دست‌کم با نمونه‌گيري در ميدان‌هاي تره‌بار به ميزان زيادي جلوي توزيع محصولات کشاورزي آلوده را بگيرند اما به نظر مي‌رسد اراده‌اي براي حل اين معضل وجود ندارد.
به گفته رجائي ورود سم و کود شيميايي غير استاندارد به کشور نشان مي‌دهد که مسئولان به وظايف خود به درستي عمل نمي‌کنند.
برنامه کشوری براي پایش سلامت میوه و سبزیجات
گفتنی است معاون فنی نظارت و ارزیابی فرآورده‌های غذایی سازمان غذا و دارو در خصوص اخباری مبنی بر آلودگی برخی از میوه‌ها و سبزیجات به سموم، گفت: براساس برنامه پنجم توسعه یکی از برنامه‌های وزارت بهداشت، پایش باقیمانده آفتکشها و کودها در محصولات کشاورزی است.
سهیل اسکندری افزود: در این راستا سازمان غذا و دارو در جهت هماهنگی با سازمان حفظ نباتات و سازمان میادین میوه و تره‌بار شهرداری تهران اقدامات لازم را انجام داده و جلساتی به صورت مستمر برگزار می‌شود. همچنین به منظور اقدام مشترک سازمان غذا و دارو، شورای شهر و سازمان میادین میوه و تره‌بار جهت نمونه‌برداری و پایش سلامت میوه و سبزیجات در تهران، انعقاد تفاهم‌نامه‌ای در حال بررسی است تا به این ترتیب آزمایش‌های مربوطه در سازمان غذا و دارو انجام شود و بتوانیم وضعیت موجود را در ارتباط با باقیمانده سموم و کودها به ویژه "نیترات" بررسی و نتایج آن را اعلام کنیم.
اسکندری با بیان این که جهت نمونه‌برداری از محصولات کشاورزی ۱۰ مرکز دانشگاهی (دانشگاه‌های قطب) فعال شده‌اند، ادامه داد: اعتبارات مربوط به این موضوع در نظر گرفته شده و برخی استان‌ها از ابتدای سال جاری عملیات نمونه برداری و انجام آزمایش‌های مربوطه را آغاز کرده‌اند.
وی تاکید کرد: پایش باقیمانده آفتکشها در سیب درختی، خیار، گوجه فرنگی و برنج از برنامه‌هایی است که وزارت بهداشت به صورت مستقل آن را در دستور کار دارد. نمونه‌برداری از سیب زمینی، کاهو و پیاز به منظور بررسی باقیمانده نیترات و فلزات سنگین نیز در حال انجام است. جهت مابقی کنترل‌ها نیز همکاران در دانشگاه‌های علوم پزشکی اقدام می‌کنند. اسکندری گفت: در مجموع علاوه بر برنامه کشوری پایش سلامت میوه و سبزیجات، با سازمان میادین میوه و تره‌بار شهرداری تهران وارد تفاهم شده‌ایم که بتوانیم اختصاصا برای شهر تهران به صورت فصلی محصولات مختلف را بررسی کنیم.
وی در توضیح علت انتخاب محصولاتی نظیر سیب درختی، خیار، گوجه فرنگی، پیاز و ... جهت بررسی از نظر باقیمانده آفتکشها و فلزات سنگین، گفت: گزارش‌های رسیده از دانشگاه‌های علوم پزشکی، صحبت‌های برخی مسئولان، بررسی‌های سازمان میادین میوه و تره‌بار طی دو سال گذشته و همچنین در نظر گرفتن میزان مصرف این محصولات در سبدخانوار به معیار انتخاب این محصولات بود. البته پس از مشخص شدن وضعیت موجود، در سال‌های آتی تعداد محصولاتی که از نظر سلامت تحت پایش قرار می‌گیرند، افزایش خواهد یافت.
معاون فنی نظارت و ارزیابی فرآورده‌های غذایی سازمان غذا و دارو گفت: نتایج کشوری پایش سلامت محصولات کشاورزی به صورت فصلی اعلام خواهد شد. در مورد بررسی سلامت میوه و سبزیجات در تهران نیز پس از انعقاد تفاهم نامه با سازمان میادین میوه و تره‌بار، نتایج مربوطه پس از تحلیل و بررسی مشترک دو سازمان به اطلاع عموم خواهد رسید.
حرف آخر
حرف آخر اين گزارش را هم به كشاورزي مي‌سپاريم كه مي‌گويد: ما مي‌خواهيم از كود مناسب و به ميزان مناسب استفاده كنيم اما نه دوره‌هاي آموزشي خاصي براي ما برگزار مي‌شود و نه آنكه كود مناسب در اختيارمان قرار مي‌گيرد.
اين كشاورز حومه تهران اشاره مي‌كند: نبايد فراموش كرد مشكل ساختاري و در وهله اول مديريتي است كه براي مرتفع ساختن آن بايد با رانت و مافياي اقتصادي در بخش كشاورزي مبارزه كرد.
گفتني است ماندگاري سموم در سبزيجات داراي ريشه‌هاي غده‌اي زمينه‌ساز بروز بسياري از بيماري‌ها و سرطان‌ها است، از اين رو لازم است مسئولان به جاي فرافکني به فکر انديشيدن راه چاره باشند.
