دوشنبه ۲۰ خرداد ۱۳۹۸ - ۰۰:۱۲
کد مطلب : 109301
روزنامه سیاست روز در «چالش قانون» از شاهکارهای قانونگذاری ایران (۷) رونمایی می‌کند:

بازی‌های زبانی و زبان‌بازی‌های قانونگرایی

اشاره: در ادامه واکاوی علل و آثار ناکارآمدی و تغییرات مکرر قوانین در کشور به بازی‌های زبانی و زبان‌بازی‌های قانونگرایی و نقش مخرب آن در اداره امور جامعه می پردازیم که هم اکنون از نظر خوانندگان گرامی می گذرد:
بازی‌های زبانی و زبان‌بازی‌های قانونگرایی

مقدمه
بدون تردید تغییرات مکرر قوانین از سوی متولیان آن در تقسیم کار ملی همواره به عنوان راهی برای کارآمدسازی قوانین مورد استفاده قرار گرفته است. پس اجرای قانون و عدم نتیجه گیری از آن، به زعم وضع موجود تقسیم کار ملی در قانونگرایی، چاره ای جز تغییر آن نیست و با تغییر دادن قانون می توان به نتیجه دلخواه دست یافت. اما غافل از اینکه در تهیه قانون و تغییرات مکرر آن، مشکل دخالت عوامل مخرب و مزاحم اعم از مشکلات روشی، داده های زائد و جزءنگری آنها همواره وجود دارد. از این روست که پس از مدتی قوانین تغییر یافته، مجددا محتاج تغییرات بعدی اند! در این مقطع است که بازی های زبانی و زبان بازی های قانونگرایی وارد صحنه می شوند. تغییرات چندباره قوانین موجب شده است که برای توجیه انجام آن در نظام قانونگرایی کشور ادبیات ویژه ای تولید گردد که متناسب با تغییرات مکرر و حواشی مربوط به آن باشد. با گذر زمان برای پوشانیدن ضعف روشی و اصولی تغییرات مکرر قوانین، راهکارهای تغییرات چندباره خود دچار تغییر شده اند تا جایی که هم اکنون روش های متعددی برای اعمال تغییرات در قوانین وجود دارد که تاکنون نه تنها به کارآمدی قوانین منجر نشده اند که حجم انبوه تغییرات مکرر انجام شده در قوانین، خود به عنوان مشکلی لاینحل در میان سایر مشکلات جامعه رخ نمایان کرده است و باید برای کاهش تاثیرات نامطلوب آن فکری کرد. مجموعه روش های تغییرات مکرر قوانین، در واقع بازی های زبانی اند که در بدو امر خود را در قالب زبان حقیقی مطرح نموده اند لکن پس از مدتی معلوم گردیده که جنس آنها مجازی بوده است و نمی تواند در حل مشکلات زندگی مردم نقش اساسی ایفا نماید. بررسی میدانی نشانگر این واقعیت است که توانایی تشخیص زبان حقیقی و مجازی در قانون و قانونگرایی نزد تقسیم کار ملی بر اساس قانون اساسی وجود ندارد که اگر وجود می داشت نمی بایست شاهد خیل عظیم روش ها و تغییرات مکرر قوانین در امور مختلف اداره کشور باشیم.

ویژگی های بازی زبانی در قانونگذاری
- تعداد فراوان قوانین با قابلیت اجرایی اندک به مثابه ماشین قانونگذاری
- استفاده گسترده از مترادف ها و واژگان مختلف هم معنی
- دور زدن قوانین مربوط به شیوه نگارش قانون
- عدم رعایت وحدت رویه در انجام تغییرات قوانین
- انتخاب راحت ترین راه به عنوان بهترین راه در قانونگذاری
- عدم رعایت فارسی معیار در نگارش قوانین
- واگذاری تشخیص مصادیق قانون به مجری قانون
- عدم تعیین تکلیف نحوه حل اختلافات ناشی از تغییرات مکرر قوانین
- انجام تغییرات چندباره و مکرر در قوانین با واژگان و اصطلاحات مختلف
- پیچیده و مبهم گویی در قوانین و کاربرد واژگان نامانوس
- بکار بردن ذوق و سلیقه در بازی های زبانی گوناگون در قانونگذاری
- قانونگذاری سطحی و موردی برای حل مشکلات کوچک
- استفاده از شواهد و مستندات ضعیف و نادرست در قانونگذاری
- ضعف مفرط نظام کارشناسی در سراسر تقسیم کار ملی قانونگرایی
- وجود قانون، آیین نامه و دستورالعمل اجرایی شکلی و ساختاری در نحوه قانونگرایی

انواع بازی های زبانی
مرتبط با تغییرات مکرر قوانین
- اصلاحیه و اصلاح
- متمم
- الحاق، الحاقیه و اضافه شدن
- تغییر و تغییرات
- حذف
- ابطال
- لغو و الغاء
- ارجاع و احاله
- تمدید و ادامه یافتن
- توقف اجرا، موقوف الاجرا و ممنوع الاجرا
- نسخ و منسوخ کردن یا شدن
- اسقاط اثر
- بلا اثر کردن، ملغی الاثر شدن و بی اعتبار شدن
- سایر واژگان، اصطلاحات و جملات موردی مشابه

بازی های زبانی در عنوان قوانین
- اصلاح: ۵۳۴۷ مورد
- الحاق: ۱۶۰۲ مورد
- متمم: ۱۳۵ مورد
- حذف: ۲۹۰ مورد
- لغو: ۴۶۷ مورد
- ابطال: ۳۳۳۷ مورد
- تغییر: ۶۲۴ مورد
- نسخ: ۱۷ مورد
- منسوخ: ۶ مورد
- الغاء: ۵۵ مورد
- کان لم یکن: ۱۲

مورد

بازی های زبانی در عنوان و متن قوانین
- اصلاح: ۱۱۰۸۸ مورد
- الحاق: ۳۰۹۷ مورد
- متمم: ۷۱۰ مورد
- حذف: ۳۰۸۰ مورد
- لغو: ۲۸۶۵ مورد
- ابطال: ۴۷۲۶ مورد
- تغییر: ۵۸۳۷ مورد
- نسخ: ۷۰۴ مورد
- منسوخ: ۱۵۷ مورد
- الغاء: ۴۱۷ مورد
- کان لم یکن: ۳۷۶ مورد

تحلیل و بررسی
قوانین فراوان که از آن به عنوان تورم قانون یاد می کنند هنگامی که با ناکارآمدی و بروز یا تشدید مشکلات زندگی مردم همراه می شود آیا باز هم می توان نام قانون را برآنها نهاد؟ آیا زندگی مردم بر اساس قانون دچار مشکل شده است؟ آیا قوانین مکررا تغییر یافته که کارآمدی آنها عملا مورد تردید قرار گرفته باز هم می توانند نام قانون را به همراه خود یدک بکشند؟ هویت اصلی و اساسی قانون به اثربخشی آن است نه متن آن. گزاره های قانون در خود نوعی سازماندهی دارند که حدود و اختیارات پدیده ها را تعیین می کند. گزاره های سرگردان در خلاء، از برای عمل اجتماعی به تصویب نمی رسند. از این روست که مکررا تغییر می یابند. گزاره های تغییر کرده یا جدید جای گزاره های قبلی را می گیرند. پرسش اینجاست که گزاره نابجایی که مدتی بجای گزاره اصلی قرار گرفته و نه تنها مشکلی را جامعه حل نکرده بلکه به دلیل انجام خطای محاسباتی در تدوین، تصویب، تایید، ابلاغ، اجرا، نظارت و تفسیر آن مشکلات زندگی مردم را دوچندان نموده است را چه باید نامید؟ این دست گزاره های نابجا و شبه قانون یا قانون نما، بازی زبانی یا زبان بازی قانونگرایی نامیده می شوند که نتیجه قطعی آن ناکارآمدی در حل مشکلات زندگی مردم است. قوانینی که با خیال خوش کارآمدی توسط تقسیم کار ملی توسط دولت ها تدوین، توسط دوره های مختلف مجلس شورای اسلامی تصویب، توسط شورای محترم نگهبان تایید، توسط مجلس شورای اسلامی ابلاغ، توسط دولت ها اجرا و توسط دستگاه های مربوطه نظارت و در صورت نیاز توسط شورای محترم نگهبان تفسیر شده اند اکنون پس از مدتی کوتاهی بصورت مکرر تغییر کرده است! صرف نظر از اتلاف وقت و انرژی تقسیم کار ملی در قانونگرایی، آثار جبران ناپذیر این دست بازی های زبانی و زبان بازی های قانونگرایی را در زندگی مردم چگونه می توان توجیه کرد؟ چرا تقسیم کار ملی نمی تواند این دست قانون نماها را قبل از تصویب و اجرا شناسایی نماید؟ دلیل ایجاد قانون نماها چیست؟ پیکره بی جان قوانین تغییر یافته که دیگر قانون نامیده نمی شوند دارای چه نقشی در اداره امور کشورند؟ اصولا چگونه این شبه قوانین در قوا، نهادها و دستگاهی مرتبط با تقسیم کار ملی نفوذ کرده اند؟ نسبت بازی های زبانی با مشکلات زندگی مردم چیست؟ چگونه زبان بازی های قانونگرایی با قیافه ای حق به جانب خود را به عنوان قانونی کارآمد جا می زند؟ و نهایتا مکانیسم خطاهای محاسباتی تقسیم کار ملی در عدم تشخیص این گزاره های مجازی چیست؟ گویا روش بکارگیری گزاره های پایه و نحوه برقراری ارتباط مفهومی بین گزاره ها برای رسیدن به اهداف از پیش تعیین شده در قانون، دارای اشکالاتی است که ناخواسته مسیر حرکت قانون را در جامعه از مسیر مورد نظر و دلخواه تقسیم کار ملی منحرف می نماید و آثار نامطلوب آن را با قوانین ناکارآمد پیشین بصورت تصاعدی به هم می پیوندد و به سختی گریبان پدیده مورد نظر قانون را می چسبد و آن را از حرکت به سوی تعالی و پیشرفت بازمی دارد. منابع پدیده را به نادرستی مصرف، انرژی موجود در آن را تلف، فعالیت های آن را متوقف و آثار آن را نابود می سازند. اینگونه است که مشکلات جامعه و زندگی مردم حل نشده و بصورت روزافزون بیشتر می شود. بازی های زبانی و زبان بازی های قانونگرایی در واقع نشانی غلط برای رسیدن به اهداف از پیش تعیین شده در قوانین اند که همچون سراب عمل می کنند. مطمئنا هیچ نشانی غلطی، رهرو را به مقصد نمی رساند همچنانکه هیچ سرابی تا امروز تشنه ای را سیراب نکرده است. تداوم تغییرات مکرر قوانین در نزد تقسیم کار ملی اینگونه القا می کند که این بار بناست که رهرو با نشانی غلط به مقصد برسد یا انشاءالله که می رسد و در پی تغییرات مکرر قوانین، سراب مکلف شده است که این بار تشنگان راه را سیراب نماید! افسوس و صد افسوس که اگر یکبار و فقط یکبار و از سر اتفاق و تصادف، نشانی غلط به منزل مقصود منتهی شود و سرابی در نزدیکی برکه ای کوچک واقع شود! آنگاه تمامی نشانی های غلط دنیا، منطقی و تمامی سراب های عالم سیراب کننده تشنگان اند! آنچه که مسلم است طی چهار دهه گذشته تمامی
منابع انرژی (نفت، گاز و پتروشیمی)، منابع زیستی (آب، جنگل و محیط زیست)، منابع انسانی (نخبگان، متخصصان و فناوران) و منابع اجتماعی (سیاسی، فرهنگی و اقتصادی) کشور با بازی های زبانی و زبان بازی های قانونگرایی و با تصمیمات نادرست تقسیم کار ملی بطور کامل مصرف شده است. جای تعجب اینکه با مصرف همه منابع کشور طی چهل سال گذشته، مشکلات اساسی در زندگی مردم هنوز پابرجاست و بیشتر از گذشته زندگی را برای مردم شریف این آب و خاک دشوار نموده است. با عنایت به مطالب پیش گفته، ضروری است که کلیه مراحل و فرآیندهای قانونگرایی کشور نزد قوا، نهادها و دستگاه های مسئول، مجددا و با دقت مورد بازبینی و بازمهندسی قرار گیرد. برای رسیدن به چنین هدف مهمی به «گفتمان اجتماعی قانونگرایی» نیازمندیم و این امر جز با ترویج پرسشگری و پاسخگویی محقق نمی شود. «چالش قانون» با تاکید بر رسالت تاریخی و رسانه ای خود می کوشد که آگاهی های لازم را در احتیار تقسیم کار ملی قانونگرایی بگذارد و زمینه مشارکت جویی را در آنها تقویت نماید.

پرسشگری از مجمع تشخیص مصلحت نظام
- آیا بکارگیری بازی های زبانی در قالب تغییرات مکرر قوانین به مصلحت نظام قانونگرایی کشور است؟
- آیا چشم انداز بیست ساله و سیاست های کلی نظام از آسیب بازی های زبانی رنج می برد؟
- چگونه می توان زبان حقیقی را از مجازی در چشم انداز بیست ساله و سیاست های کلی نظام شناسایی کرد؟
- چکونه می توان بازی های زبانی را در چشم انداز بیست ساله و سیاست های کلی نظام تشخیص داد؟
- آیا وجود متون اسناد فرادست غیرقابل اجرا را می توان نوعی بازی زبانی یا زبان بازی در برنامه های کلان دانست؟

پرسشگری از دولت
- آیا تدوین قوانینی که مکررا تغییر می کنند، نوعی بازی با ادبیات قانون و قانونگرایی نیست؟
- آیا استفاده از واژگان و اصطلاحات مشابه و مترادف در تدوین لوایح با هدف دور زدن مقررات قانونگذاری و دامن زدن به بازی های زبانی در حوزه قانون و قانونگرایی نیست؟
- اطلاق نام لایحه و گذراندن از تصویب هیات وزیران در مورد متنی که مکررا تغییر خواهد کرد نشانه چیست؟
- قوانینی که مکررا در حال تغییرند چگونه ملاک عمل قرار می گیرند؟ این ملاک ها اصل اند یا خود نوعی بازی زبانی اند؟
- آیا درخواست خیل عظیم اصلاحیه، الحاقیه، حذف، ابطال، تغییر و ... پیرامون قوانین مصوب قبلی، تکرار بازی زبانی قوانین ناکارآمد نیست؟

پرسشگری از مجلس شورای اسلامی
- راهکارهای اساسی مجلس شورای اسلامی در کاهش و یا حذف تغییرات مکرر قوانین چیست؟
- تداوم وضع موجود در تغییرات مکرر قوانین و یا احیانا تشدید آن، چه مشکلاتی برای مردم و نظام قانونگذاری ایجاد می کند؟
- آیا تصویب قوانین فراوان که مکررا تغییرپذیرند، مصداق بارز بازی زبانی نیست؟
- آیا تصویب قوانین بدون اجرا یا با اجرای ضعیف همزمان با افزایش روزافزون مشکلات زندگی مردم، بازی زبانی نیست؟
- تفاوت زبان حقیقی و مجازی در حوزه قانون و قانونگرایی چیست؟

پرسشگری از شورای محترم نگهبان
- نقش تغییرات مکرر قوانین در روابط شورای محترم نگهبان و سازمان بازرسی کل کشور چیست؟
- آیا بی ثباتی جریان قانونگذاری و بر هم خوردن نظم امور در جامعه در اثر تغییرات مکرر قوانین با روح حاکم بر شرع و قانون اساسی در تغایر و تعارض نیست؟
- آیا تاثیر نامطلوب تغییرات مکرر قوانین در زندگی مردم و منافع عمومی، با شرع و قانون اساسی مغایرت دارد؟
- بررسی مغایرت یا تعارض مصوبات مجلس شورای اسلامی و تغییرات مکرر آنها، در شورای محترم نگهبان شکلی است یا محتوایی؟ آیا می توان قانون را بدون تاثیرات اجتماعی آن با شرع و قانون اساسی تطبیق داد؟
- آیا تایید مصوبات مکررا تغییر یافته مجلس شورای اسلامی، تایید نوعی بازی زبانی در حوزه قانون و قانونگرایی نیست؟

پرسشگری از قوه قضاییه
- تفاوت نظارت بر قوانین حاوی زبان حقیقی و مجازی در قانونگرایی چیست؟
- الگوی نظارت بر قوانین با بازی های زبانی چیست؟
- آیا نظارت سازمان بازرسی کل کشور نمی تواند بصورت پیشگیرانه از جازدن بازی های زبانی به عنوان قانون جلوگیری نماید؟
- آیا بازی های زبانی نظارت پذیرند؟
- شاخصه های نظارتی تشخیص زبان حقیقی و مجازی در قانون و قانونگرایی چیست؟

نویسنده: دکتر محمدرضا ناری ابیانه

https://siasatrooz.ir/vdcbg9b88rhbgfp.uiur.html
نام شما
آدرس ايميل شما
کد امنيتی