آمانو به تازگی خواستار شفافسازی درباره یک «بند مورد مناقشه» در برجام شده است، البته اینگونه اظهار نظرها و درخواستها از سوی آژانس بینالمللی انرژی اتمی تازگی ندارد و به باور بسیاری از ناظران سیاسی این سازمان بارها برغیرمستقل و ناشفاف بودن خود مهر تایید زده و آمانو نیز بار دیگر بیارادگی خود را در قبال تصمیمات اتخاذ شده نشان داد؛ ناظران سیاسی این را هم یادآور شدند که به هیچ عنوان جمهوری اسلامی ایران زیر بار خواستههای غیرمنطقی دولت و سازمانی نخواهد رفت.
این کارشناسان معتقدند باید از آمانو پرسید چرا قبل ازاین و در زمان امضای توافق هستهای این درخواستها را برای شفافسازی مطرح نکرد؟ چرا اکنون بعد از گذشت دو سال باید چنین درخواست و ادعایی را مطرح کند؟ مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی خواستار شفافسازی درباره بند T مندرج در ضمیمه اول توافق هستهای ایران و گروه ۱+۵ شده که آمریکا و روسیه در تفسیر راستیآزمایی از آن اختلاف نظر دارند.
خبرگزاری تسنیم پیش از این گزارش داده بود یک اندیشکده آمریکایی به «دونالد ترامپ» رئیسجمهور آمریکا پیشنهاد داده از یکی از بندهای مندرج در یکی از ضمایم برجام برای درخواست بازرسی از سایتهای نظامی ایران استفاده کند.
منتقدان برجام از مدتها پیش گفتهاند دولت آمریکا میتواند از بند T مندرج در ضمیمه اول توافق هستهای با ایران بهعنوان بهانهای برای بازرسی از سایتهای نظامی ایران استفاده کند.
ابتدا «مارک فیتزپاتریک»، دیپلمات کهنهکار آمریکایی و از مقامهای اسبق وزارت خارجه این کشور در یادداشتی در حمایت از «برجام» ماه گذشته به این موضوع اشاره کرد. وی نوشت: «برجام، حاوی یک محدودیت مهم (برای ایران) است که از تمامی توافقهای غیراشاعهای فراتر میروند، از این لحاظ که چهار نوع فعالیتهای تحقیقاتی را که میتوانند به ساخت وسیله انفجاری هستهای شوند ممنوع میکند».
این مقام سابق آمریکایی با اشاره به اینکه این محدودیتها در بند T ضمیمه اول برجام مندرج شدهاند، خاطرنشان کرده که هنوز مشخص نیست که راستیآزمایی درباره محدودیتها چگونه باید انجام شوند و عدهای از منتقدان میگویند که تنها با اجازه دسترسی به سایتهای نظامی ایران است که میتوان آنها را راستیآزمایی کرد.
خبرگزاری رویترز نوشته در توافق هستهای ایران، درباره اینکه راستیآزمایی از بند مشهور به بند T بایستی چگونه انجام شود هیچ توضیحی داده شده و نامی از آژانس بهعنوان نهاد مسئول راستیآزمایی و نظارت آن آورده نشده است، به همین دلیل، روسیه میگوید راستیآزمایی از این بند در حیطه وظایف آژانس نیست، در حالی که قدرتهای غربی و آژانس با این موضع روسیه مخالفند.
آمانو در مصاحبهای با رویترز در پاسخ به این سؤال که آیا آژانس از ابزارهای لازم برای راستیآزمایی از این بند برخوردار است، گفت: «ابزارهای ما محدود هستند. بهعنوان مثال، در بخشهای دیگر ایران به ارائه بیانیه، قرار دادن فعالیتهای خود تحت پادمانهای آژانس یا اعطای دسترسی به ما متعهد شده است. اما در بند T من نشانهای (از چنین تعهداتی) نمیبینم».
مدیرکل آژانس گفت امیدوار است طرفهای برجام در نشستهای کمیسیون مشترک که برای بحث درباره مسائل پیرامون این توافق برگزار میشود درباره این بند شفافسازی کنند. وی تصریح کرد که تعریف روشنتر شرایط و از جمله فناوریهایی که بایستی برای راستیآزمایی از این بند مورد استفاده قرار گیرند، مفید خواهد بود.
آمانو گفت: «روشنسازی بیشتر، مؤثر خواهد بود. روسیه، دیدگاه متفاوتی دارد. آنها معتقدند که این در حیطه اختیارات آژانس نیست. دیگران نگاه متفاوتی دارند و رایزنیها در اینباره ادامه دارند». مدیرکل آژانس در بخش دیگری از این مصاحبه بار دیگر به پایبندی ایران به تعهداتش ذیل توافق هستهای اذعان کرد و گفت دسترسیهای تکمیلی بدون مشکل انجام میشوند؛ این دسترسیها بازرسیهای سرزده، تحت پروتکل الحاقی را شامل میشوند.
در بند T ضمیمه اول برجام، «فعالیتهایی که میتواند در طراحی و توسعه یک وسیله انفجاری هستهای نقش داشته باشند» ممنوع شدهاند. این فعالیتها طبق متن توافق هستهای موارد ذیل را شامل میشوند:
طراحی، توسعه، ساخت، دستیابی و یا استفاده از مدلهای کامپیوتری برای شبیهسازی وسایل انفجاری هستهای.
طراحی، توسعه، ساخت، دستیابی و یا استفاده از چاشنیهای انفجاری چند نقطه که برای توسعه یک وسیله انفجاری هستهای مناسب هستند مگر اینکه مقاصد غیرهستهای بودن آن توسط کمیسیون مشترک تأیید شده باشد و موضوع پایش باشد.
طراحی، توسعه، ساخت، دستیابی و یا استفاده از سیستمهای تشخیص انفجار (دوربینهای Streak، دوربینهای سرعت بالا و یا دوربینهای Flash x-ray) مناسب برای توسعه تجهیزات انفجار هستهای مگر اینکه مقاصد غیرهستهای بودن آن توسط کمیسیون مشترک تأیید شده باشد و موضوع پایش باشد.
طراحی، توسعه، ساخت، دستیابی و یا استفاده از چشمههای نوترونی هدایتکننده انفجارات یا مواد خاص برای چشمههای نوترونی هدایتکننده انفجارات.
مدیرکل آژانس در بخش دیگری از این مصاحبه بار دیگر به پایبندی ایران به تعهداتش ذیل توافق هستهای اذعان کرد و گفت دسترسیهای تکمیلی بدون مشکل انجام میشوند؛ این دسترسیها بازرسیهای سرزده، تحت پروتکل الحاقی را شامل میشوند. بر اساس موافقتنامهای که ایران و آژانس همزمان با حصول توافق برجام میان ایران و شش قدرت جهانی در تابستان ۱۳۹۴ امضا کردند دولت ایران پذیرفت که پروتکل الحاقی آژانس را پیش از تصویب در مجلس این کشور به اجرا بگذارد.
آمانو گفت: «دسترسیهای تکمیلی در ایران بدون مشکل انجام میشوند و شمار دسترسیهای ما بسیار بالا است». بی]ارادگی آقای آمانو در قبال سیاستهای آمریکا در حالی ادامه دارد که این نهاد را در واقع واشنگتن و سران رژیم صهیونیستی اداره میکند و تمام تصمیمات اتخاذ شده همه تحت تاثیر سناریوی کاخ سفید مدیریت میشود.
ناظران سیاسی بر این باورند خواست غیرمنطقی آژانس متاثر از سناریوی آمریکاییها است و البته این در خواست تحت هیچ شرایطی از سوی جمهوری اسلامی پذیرفته نخواهد بود و ادامه و اصرار آمانو بر این درخواست و بررسی مجدد یکی از بندهای برجام نقض کامل برجام است.
سازمان غیرمستقلی به اسم آژانس
دکتر سیدرضا صدرالحسینی در گفتوگو با سیاست روز درباره اظهارات اخیر آمانو مبنی بر شفافسازی درباره یک «بند مورد مناقشه» در برجام گفت:پس از مشخص شدن اقدامات غیرقانونی و زیر پا گذاشتن مفاد توافقنامه برجام توسط آمریکاییها و خطو نشان کشیدن جدید رئیسجمهور تازه کار این کشوردر روزهای اخیرمدیر کل آژانس نیزحرفهایی زده که مغایر حرفهای پیشین خود بوده است.
وی افزود: وی در نوبتهای مختلف اعلام نموده بود ایران همه مفاد توافقنامه برجام و حتی بیش از آن را به خوبی و به موقع انجام داده است اما، روزهای اخیراعلام کرده ممکن است ایران در سایتهای غیرهستهای خویش دست به ساخت بمب هستهای زده و براساس این حرف روزنهای برای اقدامات غیرقانونی بازرسان آژانس برای بازدید از مراکز غیرهستهای که همانا مراکز نظامی میباشد باز نموده است.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: بنابراین آمانو بدین شکل همراهی خود را با ادعاهای اخیر رئیسجمهور آمریکا نشان داده است و این یعنی همراهی یک سازمان مستقل با ادعاهای غیرمنطقی و غیراصولی رئیسجمهورآمریکا.
صدرالحسینی بیان داشت: به بیان دیگراین به مفهوم سلطه آمریکا بر مهمترین سازمان حرفهای و تخصصی هستهای میباشد، البته این اولینبار نیست که غیرمستقل بودن این سازمان به ناظران سیاسی و امنیتی ثابت شده است.
وی در پایان خاطرنشان کرد: اما به هیچ عنوان جمهوری اسلامی ایران زیر بار خواستههای غیرمنطقی هیچ دولت و سازمانی نخواهد رفت.
حرفهای آژانس حرفهای آمریکاست
مصطفی صفارینطنزی عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی در خصوص اظهارات اخیر آمانومبنی بر شفافسازی درباره یک «بند مورد مناقشه» در برجام گفت: ابتدا اینکه در جریان یکی دو سال بارها آژانس بینالمللی بر پایبندی تهران به تعهدات برجام تاکید داشته از این رو ادعای اخیر مدیرکل این سازمان حرف آمریکاییهاست.
وی با تاکید بر اینکه برجام یک سند بینالمللی است، تصریح کرد: الان بعد از دوسال این این ادعا را مطرح کردن، ادعای بیهودهای است و سبب میشود شرایط از آنچه هست بدتر شود.
نماینده مردم نطنز در مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه تاکید ایران و کشورهای اروپایی حفظ برجام و پایبندی به این سند است، اظهارداشت: آقای آمانو سابقه تحت تاثیر قرار گرفتن دارد از این رو باید به وی پیشنهاد کرد که اینگونه حرفها درارتباط با فعالیت صلحآمیزهستهای جمهوری اسلامی ایران نه راه حلی برای آژانس است ونه ترامپ، پس بهتر است به جای حاشیهسازی به دنبال متقاعد کردن آمریکا برای اجرای تعهد به برجام باشد.
آمانو ارادهای از خود ندارد
حسن هانیزاده دیگر کارشناس مسائل سیاست خارجی نیز به اظهارات اخیر آمانو اشاره کرد و گفت: در واقع برجام تحت هیچ شرایط بازنگری نخواهد شد و آنچه در توافق هستهای صورت پذیرفته تجدیدنظر نخواهد گرفت و ایران نخواهد پذیرفت بار دیگر وارد گفتوگو و پذیرش یکسری خواستههای غیرمنطقی شود. وی افزود: اگر ایران تن به مذاکره دیگری برای تعدیل بندهای برجام دهد خواستهای دیگر نیز مطرح میشود و از سوی آمریکا این سریال ادامه خواهد داشت.
به باور هانیزاده، نتیجه اینکه مذاکره یک توافق بینالمللی است و هرگونه تغییردر بندهای آن به معنای نقض کامل برجام است.
این کارشناس مسائل سیاست خارجی با تاکید براینکه آمانو تحت فشار آمریکا و لابی صهیونیست قرار گرفته، اظهارداشت: باید از وی پرسید چرا قبل ازاین و درزمان امضای توافق تاکید نکرد؟ چرا الان بعد از گذشت دو سال باید همچنین ادعایی را مطرح کند؟ وی در پایان خاطرنشان کرد: آمانو ارادهای از خودش ندارد و باید پاسخگوی همه سیاستهای نقض برجام باشد.