ماه مبارك رمضان، ماه تولّد قرآن، ماه اُنس با قرآن، ماه بهار قرآن، و ماه شناخت و بهرهبرداري فكري و عملي از قرآن فرا ميرسد.
ماهي كه درشب قدرآن، قلب پيامبراكرم(ص) همه قرآن را از امين وحي، فرا گرفت و قرآن از لوح محفوظ بر قلب وسيع و نوراني بزرگترين پيامبران منعكس شد، ماهي كه همه ما با روزه گرفتن و عبادت و مناجات و دعا، با زمينهسازي وآمادگي معنوي به استقبال دريافت قرآن ميرويم، وميخواهيم درپرتوآثارپربركت روزه خالص،وعبادتها و دعاهاي همراه آن، رابطه خود را با قرآن نزديكتركنيم، و تصميم بگيريم كه خط رابط ما با قرآن همواره استوارتر و محكمترگردد.
قرآن، روح ماه رمضان است كه دركالبد آن دميده شده،وارزش وعظمت آن را چند برابركرده است. قرآن،قلب ماه رمضان است،كه بدون اين قلب وضربان آن،جوهره حقيقت دررگهاي حيات معنوي روزه داران به جريان نميافتد،قرآن بهاردلها، وماه رمضان، بهارقرآن است،چنان كه امام باقر(ع) فرمود:«لِكُلِّ شيءٍ رَبيعٌ و رَبيعُ القُرآنِ شَهرُ رَمَضان: براي هرچيز بهاري است، و بهارقرآن ماه رمضان است.»(علامه مجلسي، بحارالانوار،ج۹۶، ص۳۸۶ )
بهار دعا، مناجات و انتظار:
در هیچ ماهی به اندازه ماه مبارک رمضان دعا، مناجات، ذکر و نمازهای مستحبی وارد نشده است. هرروز آن، دعایی خاص و هر شبش نماز و ذکری ویژه خود دارد.
امارمضان، بهار انتظار نیز هست؛ چرا که در دعاها و مناجاتهای این ماه به همان اندازه که روح بندگی و تضرع به درگاه خداوند و طلب آمرزش و رستگاری از او موج ميزند؛ روح انتظار و امید فرارسیدن دولت کریمه اهل بیت علیهم السلام، نیزجاری است.
با بررسی اجمالی اعمال ماه مبارک رمضان روشن ميشود که علاوه بر تضرع و بندگی در پیشگاه خالق هستی دو موضوع دیگر نیز در مجموع این اعمال مورد توجه جدی قرارگرفته است؛که عبارتند از:۱- نقش امام و حجت الهی در جهان هستی؛ ۲- انتظار وآمادگی برای ظهور دولت کریمه اهل بیت علیهم السلام.
«فصل شکفتن»:
دل که هوای پرواز میکند، دل که بیتاب ماندن میشود، چشمها که بهانه باریدن میگیرند، زبان که زمزمه نیایش میجوید، دستها که تشنه قنوت دعا میشوند، نسیم رحمت ربانی وزیدن میگیرد. ابرهای فاصله کنار میروند. دل اوج میگیرد. روح آسمانی انسان سبز میشود و «رمضان» طلوع میکند. در روزهای با طراوت رمضان، خورشید مهربانتر میتابد. ملائک الهی برای شنیدن مناجات بندگان به زمین میآیند. دل، هوای عرش میکند. قلب میتپد نه برای زندگی، برای اوج گرفتن، کندن، کندن از زمین، پرواز، رهایی.
و«رمضان قطعهای از بهشت است در جهنم سوزان دنیای مادی.» یک ماه استثنایی، فرصتی طلایی برای ابراز شوق بندگی خالق یکتا. رمضان، «فصل شکفتن» است. موعد عروج. معراج تا خدا. پلههای فاصله را طی کردن. الهی شدن و رنگ و بوی خدا گرفتن. رمضان «شهرالله» است…، ماه ضیافت الهی.
ماه مبارك رمضان ماه «امساک»:
رمضان ماه«امساک» است؛ امساک «شکم» از خوردن وآشامیدن. امساک «چشم» از نگاههای حرام و شهوتبار. امساک «زبان» ازدروغ، غیبت، تهمت، ناسزا، لغویات و… امساک«گوش» از شنیدن نارواها و حرامها.امساک«دست وپا» از تعدی و تجاوز به حقوق دیگران. باید دست دیگران را گرفتن، به یاری آنها برخاستن و قدم به راه خیر نهادن. و امساک «قلب وذهن» از پرداختن به غیرمحبوب، خالص شدن. و رمضان «فرصتی است استثنایی»: برای «دل»که در چشمه زلال طاعت و بندگی شستوشو یابد. برای «قلب»که با یاد حضرت دوست صفا گیرد.برای«نفس»که با کمند«تقوا» مهار شود. برای«بدن»که با امساک وپرهیزکاری ورزیده شود.برای«فکر»که به غیر او نپردازد. و برای«همه بندگان» که از این فرصت بینظیر بهترین استفادهها راببرند.
آغاز سال سالکان:
آیت الله جوادی آملی، به نقل ازسید بن طاووس، دانشمند بزرگ اسلامی، درباره بزرگداشت ماه مبارک رمضان فرموده اند: «عدهاي اول سالشان فروردین است که تلاش ميکنند لباس نو در بر کنند، مثل درختها که اول سالشان فروردین است و لباسهاي نو و تازه به تن ميکنند. اول سال یک کشاورز، اول پاییز است که درآمد مزرعه را حساب ميکند. تاجری که کارگاه تولیدی دارد، اول سال را در فرصت دیگری تعیین ميکند، ولی آنها که اهل سیر و سلوک اند، اول سالشان ماه مبارک رمضان است. آنها به حسابرسی خود ميپردازند که ماه رمضان گذشته، چه درجهاي از معنویت داشته و امسال چه درجهاي دارند؟ ماه مبارک رمضان، برای سالکان کوی دوست، ماه محاسبه است».
ماه بلوغ انسان درپیکره معرفت:
رمضان، صفحه لاهوتی ملاقات است؛ صفحهاي که در دفتر زندگی بندگان، سالی، یک ماه گشوده ميماند. صفحهاي که در متن آن، عطش بندگی حاکمیت دارد و اوج پادشاهی را ساجدانهترین استغاثه ميداند. رمضان، ماه بلوغ انسان در پیکره معرفت است و معرفت، همان کلید مقدسی است که ورود به حریم رمضان را اذن ميدهد. دری را گشودهاند به وسعت دامنه اجابت! سفرهاي را گستردهاند به بیکرانگی یک دعوت عاشقانه. سلامی را منتظر نشستهاند به نیازمندی یک بنده؛ یک عبد ضعیف؛ یک عاشقِ مسکین؛ یک من و یک توِ محتاج! رخصت دادهاند به نجیبانهترین نگاه معصومی که پناهی جز این آستان غنی نیافته است!
هنگامة تذکارانسان:
بسیاری ازمشکلات اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی ما ناشی از فقدان نظام «تذکار» آفرین فطری است. جامعهای که آحاد افرادش به مقام «تذکار» نائل شده باشند خود حافظ و مبین دین حق و برپا کننده عدالت خواهد بود. برای چنین جامعهای هر اتفاق غیرمنتظره بهمحض بروز، هضم و با ارزشهای نهادینه آن جامعه تطبیق داده شده، ارزیابی گشته و دفع یا جذب میشود. رمضان هنگامه تذکار انسان و «به خودآمدن» و «درخود ماندن»، بیرون آمدن از«فرومایگی» و«فرودستي» و رسیدن به مقام «فرادستی» است.
اگر در رمضان نیاموزیم که چگونه باید هنر اندیشیدن را در وجود تک تک آدمیان بگسترانیم و بدان جهت دهیم - بهگونهای که اگر با چشم سر نزدیکی به خدا را در نمییابند با دیده عقل و دل آن را ببینند و بتوانند با حفظ خود درمقام تذکار، ازمعصیت فردی و جمعی مصون بمانند- دیگر ایام سال ظرف کمحوصلهتری برای چنین برنامه حجیم و فراگیری است.
هنرماه مبارك رمضان:
هنر رمضان، تحولپذیرکردن انسان تا مرحله تقرب رحمانی و عاریسازی او از خصایص شیطانی است. از اینرو کارکرد رمضان، محدود به اطاعت او از امر به «نخوردن و نیاشامیدن» نیست. گرچه طبع و صنعت الهی انسان، خوردن را نخستین عمل مقدماتی برای سایر اعمال و مبدأ هر خیر و شر روحی و جسمی انسان مقرر کرده است و آن را یکی از لوازم قطعی حیات و رشد انسان از دوره جنینی تا آخرین لحظه نزدیک به موت او قرار داده است، اما محدودیت هفده ساعته انسان، در نخوردن و نیاشامیدن، بدون در نظرگرفتن دیگر وجوه تاثیرگذار(کاریزمای)رمضان، نمیتواند تنها عامل ورود انسان به مدارج انسانیت باشد.
کارکرد رمضان، تقواست؛ حصول تقوا و وصول آثار تبعی آن در انسان، یعنی دستیابی انسان به قدرت مغزافزاری و نرمافزاری یک برنامه کامل(پکیج) خودسازی که قادر است انسان را برای حداقل یکسال- تا رمضانی دیگر- رمضانی و با تقوا نگه دارد و این توانایی را فقط باید ازآن رمضان دانست و خداوند متعال هیچ وقت دیگری از ایام طبیعت را به چنین قدرت تاثیرگذاری مجهز نکرده است.
فکرناقص،عمل اندک و عبادت ناچیز بندگان، با عنایت ویژه رمضانی خداوند، کامل و تمام به حساب میآید وچندین برابر ثواب و پاداش- نسبت به دیگر اوقات سال- همراه آمرزش همه گناهان و پاک کردن پرونده گذشته وحتی بخشش پیشاپیش انسان نسبت به خطاها و لغزشهای آینده را جایزه قبول اعمال رمضانی او، منظور کرده است.
در خاتمه حلول ماه مبارك رمضان ۱۳۹۳-۱۴۳۵را به تمامي مسلمانان جهان خاصه هموطنان روزه دار ايراني تبريك و تهنيت گفته و اميدوارم طاعات و عبادات ايشان دراين ماه پرخير و بركت مورد قبول درگاه ذات احديت واقع شود.
منابع:
۱- آیه الله جوادى آملى،اسرارعبادات،آیین رمضان؛مناسبتها،احکام،ادعیه وآداب،معاونت آموزش و تحقیقات بعثه مقام معظّم رهبرى.
۲- محمد محمدی ری شهری، میزان الحکمه،ج۴، مرکز النشر مکتب الاعلام الاسلامی، قم، ۱۳۷۱.
۳- رجب على مظلومى، درس هاى رمضان، تهران، آفاق، ۱۳۶۹ .
۴- اصغر محمدى همدانى، توشه رمضان، تهران، زعیم، ۱۳۷۹ .
۵- اسدالله افشار، فرصت پرواز، تهران، سفيراردهال، ۱۳۹۰.