بازار داخلی نخود که بخشی از آن در سالهای اخیر از محل واردات تنظیم میشد، این روزها به دلیل تغییر نرخ ارز، بازار صادراتی پررونقی برای خود دست و پا کرده است.
فعالان صنعت بستهبندی حبوبات اعلام میکنند که دلالان مشغول خرید نخود از کشاورزان و صادرات آن هستند و اگر این روند ادامه یابد در ماههای آینده بازار با کمبود این محصول روبهرو خواهد شد. فهرستی که تیرماه امسال بانک مرکزی از دریافتکنندگان ارز دولتی منتشر کرد، نشان داد که ۱۳۲ شرکت بخشی از منابع ارزی کشور را صرف واردات کالاهایی چون حبوبات شامل نخود، لوبیا چشمبلبلی، لوبیا قرمز، لوبیا چیتی، عدس و لپه کرده اند.
این در حالی است که آمار وزارت جهاد کشاورزی از مصرف سالیانه ۷۶۰ هزار تن حبوبات شامل نخود، لپه، عدس و انواع لوبیا در کشور حکایت دارد و سرانه هر ایرانی ۸.۷ کیلوگرم محاسبه میشود.
صادرات نخود رونق گرفت
حامد شیرپور مدیرعامل یک شرکت بستهبندی خشکبار و حبوبات اعلام کرد: بخشی از نخود مورد نیاز کشور از محل تولید داخل و بخشی به عنوان کالای اساسی با ارز دولتی از محل واردات تامین میشود که به دلیل اخذ نشدن عوارض گمرکی برای صادرات، همان محصول وارداتی، صادر میشود. وی تصریح کرد: پیش از این بهای نخود ایرانی برای صادرات مقرون به صرفه نبود و به همین دلیل تنها محصولی بود که در بین حبوبات تعرفه ۳۰ درصدی صادراتی نداشت.
این فعال حوزه صنایع غذایی افزود: طبق آمار جدید گمرک ایران، روزانه بیش از هزار تا ۱۵۰۰ تن نخود از مرزهای کشور به مقصد کشورهای همسایه صادر میشود. وی اظهار داشت: علاوه بر بارشهای بهاری امسال در غرب کشور که سبب شد تا امسال تولید نخود کاهش یابد، در هفتههای اخیر شاهد افزایش صادرات این محصول هستیم زیرا تغییر نرخ برابری ارزها سبب شده تا کشورهای همسایه از جمله پاکستان، عراق و افغانستان اقدام به خرید نخود از ایران کنند.
شیرپور اظهار داشت: بخش عمده تولیدات کشاورزان توسط خود آنها یا دلالان صادر میشود و برای شرکتهای داخلی محصولی باقی نمانده است که به صورت بستهبندی شده به بازار عرضه کنند.
این فعال حوزه بستهبندی خشکبار و حبوبات اظهار داشت: پیش از این هر کیلوگرم نخود خرمنی (نخود پاک نشده) ۵۶۰۰ تا ۵۸۰۰ تومان خریداری میشد اما اکنون به ۷۱۰۰ تومان رسیده است. به گفته وی، هر روز ۱۰۰ تا ۲۰۰ تومان به قیمت خرید نخود اضافه میشود و ممکن است تا چند ماه آینده با کمبود این محصول در داخل روبهرو شویم.
وی بر این باور است که با وجود افزایش نرخ نخود در کشور، شاهد افت کیفیت این محصول هستیم تا جایی که پیش از این نخود «دوخان» و «سهخان» داشتیم که نخود سهخان دارای سه قطر یا سایز ۷، ۸ و ۹ است که قطر ۹ آن بیشترین تقاضا را دارد. شیرپور گفت: پیش از این ۵۰ درصد نخود تولیدی کشور را قطر ۹ تشکیل میداد که امروز تولید این قطر نخود به حدود ۱۰ درصد رسیده است و اکنون بیشتر سایزهای کوچک تولید و عرضه میشود.
وی از مسئولان خواست تا برای جلوگیری از خروج این محصول از کشور همانند دیگر حبوبات عوارض صادرات برای این محصول وضع کنند تا در ماههای آتی با کمبود این محصول در بازار داخلی مواجه نشویم.
با این حال فرامک عزیزکریمی مدیرکل دفتر امور غلات و محصولات اساسی وزارت جهاد کشاورزی توضیح داد: سالانه به طور متوسط ۲۷۰ هزار تن نخود در سطح زیرکشت ۵۵۰ هزار هکتار تولید میشود در حالی که نیاز مصرفی کشور حدود ۲۶۰ هزار تن نخود و لپه است. به گفته وی، پارسال ۹۰ هزار تن نخود به طور عمده وارد کشور شده است.
این مسئول در وزارت جهاد کشاورزی درباره اینکه گفته میشود به دلیل بارندگیهای امسال در غرب کشور تولید نخود کاهش یافته است، اظهار داشت: به دلیل بارشهای مداوم در بهار و شیوع بیماری قارچی برق زدگی، حدود ۱۸ درصد از تولید مزارعی که از ارقام اصلاح شده استفاده نکردند، کاهش تولید داشتیم.
عزیزکریمی در پاسخ به اینکه گفته میشود با وجود واردات این محصول با افزایش نرخ ارز طی ماههای اخیر بخش عمدهای از آن صادر شده است، گفت: صادرات و واردات در ایران آزاد است و هر تاجری با توجه به صرفه اقتصادی و شرایط روز قادر به تصمیمگیری است.
وی درباره اینکه آیا احتمال کمبود این محصول برای ماههای آینده وجود دارد، افزود: احتمال کمبود نخود در شرایط موجود وجود ندارد و مردم نگرانی در این خصوص نداشته باشند.
صادرات نخود ممنوع شود
رئیس اتحادیه بنکداران مواد غذایی کشور درباره وضعیت فعلی بازار نخود گفت: اکنون کمبودی در بازار نخود نداریم اما به دلیل افزایش روند صادرات این محصول، ممکن است در ماههای آتی با کمبود مواجه شویم.
محمد آقاطاهر اظهار داشت: مصرف نخود کشور با تولید داخلی برابر است و نیازی به واردات این محصول نداریم. وی تاکید کرد: با این حال در سالهای اخیر در ابتدای فصل برداشت محصول، دلالان و تجار ایرانی و خارجی اقدام به خرید و صادرات این محصول میکنند و در ماههای پایانی هر سال کشور با کمبود این محصول مواجه میشود تا جایی که مجبور به واردات نخود بیکیفیت میشویم.
به گفته آقاطاهر، اکنون تجار عراقی در مزارع محصول نخود کیفی کرمانشاه را با نازلترین قیمتها خریداری و از کشور خارج میکنند.
وی مشکل اساسی بازار این محصول در ماههای اخیر را روند افزایشی نرخ ارز دانست و گفت: امسال دولت یارانه ۴۲۰۰ تومانی برای واردات به شرکتهای واردکننده اختصاص داده که به دلیل افزایش نرخ ارز ممکن است پس از واردات به طور مجدد این محصول با ارز آزاد از کشور خارج شود.
این مسئول صنفی تصریح کرد: مشکل صادرات مواد غذایی از کشور تنها منحصر به محصول نخود نیست بلکه سودجویان و دلالان صادرات بیشتر محصولات از جمله گوجه فرنگی را آغاز کردهاند که ادامه این روند کارخانجات فرآوری این محصول را با کمبود مواجه میسازد.
آقاطاهر گفت: در شرایط اقتصادی فعلی دولت و وزارت جهاد کشاورزی باید از صادرات محصول نخود و سایر مواد غذایی از کشور به شکل رسمی و غیررسمی جلوگیری کنند، زیرا ادامه این روند میتواند کشور را با کمبود مواد غذایی مورد نیاز مواجه کند.
ناصر مرادی رئیس شورای ملی نخود کشور گفت: نخود ایرانی در دنیا از بالاترین کیفیت برخوردار است درحالی که محصول سایر کشورها کیفی نیست. وی اظهار داشت: اکنون تولید نخود در کشور مازاد بر مصرف داخلی است به طوری که ۱۰ استان از جمله کرمانشاه، لرستان، آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، کردستان، ایلام، همدان و اردبیل که قطب تولید آن به شمار میروند، بالغ بر ۲۷۰ هزارتن تولید داشتند بنابراین ما با کمبود تولید این محصول مواجه نیستیم که نیازی به واردات این محصول داشته باشیم.
رئیس شورای ملی نخود سرانه مصرف این محصول را برای هر ایرانی حدود دو کیلوگرم دانست و افزود: نیاز سالانه مصرفی نخود کشور حدود ۱۶۰ هزار تن است. مرادی تصریح کرد: در برخی استانهای کشور کشت بهاره مقداری دچار نوسانات آفتی شد، اما این مهم به معنی کاهش تولید نیست زیرا طی سالهای گذشته با افزایش سطح زیرکشت، کمبود برخی مزارع جبران شده است. به گفته وی، کشت نخود در ۷۵ درصد مزارع دیم کشور انجام میشود که محصول دیگری در این مزارع قابل کشت نیست.
وی قیمت نخود در استانهای نخودخیز کشور را بین ۵ تا ۷ هزار تومان دانست و گفت: این قیمتگذاری براساس سایز نخود است.
مرادی اظهار داشت: شورای ملی نخود مخالف واردات این محصول به کشور است زیرا که در سالهای گذشته ایران یکی از صادرکنندگان این محصول بوده است. به گفته رئیس شورای ملی نخود، در سالهای ۹۰ و ۹۱ سالانه ۱۳۰ هزارتن نخود به کشورهای هدف صادر میشد در حالی که سال گذشته فقط ۱۰ هزار تن از این محصول به کشورهای عراق، پاکستان و افغانستان صادر شد که این کاهش صادرات، سبب از دست رفتن بازارهای صادراتی شده است.
وی اظهارداشت: در سالهای اخیر نخود با ارز مبادلهای و اکنون با ارز رسمی ۴۲۰۰ تومانی وارد کشور میشود به طوری که براساس آمار گمرک طی ۹ماهه سال ۹۶ حدود ۸۸ هزارتن نخود به کشور وارد شد که عمده آن نخود روسی بیکیفیت بود. ایرنا