مجلس در راس امور است، مجلس قرار است عصاره نخبگی یک ملت شود و بهترین طرح‌ها و راهکارها را پیشنهاد دهد، مجلس قرار است مسیر کشور را ریل گذاری کند اما اگر همین مجلس دائما اسیر تعویض ریل و تغییر سیاستها بر اساس منافع حزبی و شخصی شود! اگر به جای قوانین روشن، صریح و البته دارای ضمانت اجرایی و ماندگار، به تصویب و رد کردن‌های خود مشغول شود، از عصاره نخبگی ملت چه می‌ماند؟ از حرکت قطار کشور چه؟! به بهانه روز مجلس سعی کردیم به این سوالات با توجه به اتفاقات رخ داده در مجلس دهم پاسخ دهیم، مجلسی که استیضاحش در عرض یک ماه اعتماد می‌شود! اعلام وصول استیضاح رئیس مجلس را برای نخستین بار در تاریخ ادوار مجلس اعلام کرده و کمتر از ۲۴ ساعت بعد آن را از نصاب می‌اندازد! اویی که برای نخستین بار حماسه‌هایی چون رای مخدوش به اعتماد کابینه را ثبت میکند و رای‌های خود را در کمتر از یک سال در مواردی پس می‌گیرد!
مجلس دهم، مجلسی که دختر ذخیره نظام!! از تریبون آن برای پدر نجومی‌بگیرش تبلیغ میکند!!! مجلسی که خانمی به خاطر حجاب برتر داشتن اعتراض دارد که آرتروز گردن گرفته!! مجلسی که یک تَکرار او را به وجود آورده چنان شور شده است که توسط تَکرار کننده‌ها و هوادارنش هم بارها و بارها نقد می‌شود!!! مجلس دهم مجلسی است طرفدار شفافیت که اصلا دوست ندارد شفافیت رای‌خودش را به نمایش عموم بگذارد، مجلسی که چند مصوبه به نفع خودش می‌گذراند و ....به قول خسرو معتضد، پژوهشگر و تاریخ نگار ،در خصوص اظهارات نمایندگان و ویژگی‌های امروز آنان در مقایسه با مرحوم مدرس باید گفت: با توجه به معضلات اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی کشور نمایندگان پارلمان ملی وظیفه دارند تا در صدد رفع این معضلات برآیند اما متاسفانه امروز شاهد هستیم که نمایندگان هیچ تلاشی برای بهبود شرایط حاضر نکرده و تنها شعار می‌دهند. نطق امروز آنها و تعریف از خصوصیات مرحوم مصدق نیز بر اساس شعارزدگی بوده و این شعارزدگی پوششی برای رانت خواری‌ها و عمل نکردن به وظایف خود است.
اختیارات و صلاحیت مجلس شورای اسلامی
اما این مجلس که اینقدر از آن توقع داریم چه اختیاراتی دارد؟! بر اساس اصل ۷۱ قانون اساسی مجلس شورای اسلامی در عموم مسایل در حدود مقرر در قانون اساسی میتواند قانون وضع کند. همچنین اصل ۱۷۲ می‌گوید که مجلس شورای اسلامی نمی‌تواند قوانینی وضع کند که با اصول و احکام مذهب رسمی کشور یا قانون اساسی مغایرت داشته باشد. تشخیص این امر به ترتیبی که در اصل نود و ششم آمده بر عهده شورای نگهبان است. همچنین بر اساس اصل ۱۷۳شرح و تفسیر قوانین عادی در صلاحیت مجلس شورای اسلامی است. مفاد این اصل مانع از تفسیری که دادستان، در مقام تمیز حق، از قوانین می‌کنند نیست.
اصل ۱۷۶ هم می‌گوید که مجلس شورای اسلامی حق تحقیق و تفحص در تمام امور کشور را دارد، همان تحقیق و تفحص‌ها که در ادوار مجلس کمتر ثمر داده و بیشتر چماقی شده بر سر رقیب حزبی و یا موردی که هیچگاه در صحن علانی قرائت نشده است.
اصل ۷۷ هم می‌گوید عهدنامه‌ها، مقاوله‌نامه‌ها، قراردادها و موافقت‌نامه‌های بین‌المللی باید به تصویب مجلس شورای اسلامی برسد همانها که مانند پالرمو ترجمه اشتباهش به مجلس داده می‌شود و حتی مجلس آن را مصوب میکند تا شورای نگهبان این اشتباه را کشف کند! یا مانند معاهده پاریس که این روزها بحثش داغ است محرمانه‌هایش زیاد می‌شود و صدای مجلس کمتر در می‌آید یا مانند اف.ای.تی.اف و سی.اف.تی که تلنگری بر پایه‌های ریاست ده ساله مجلس می‌زند.
اصل ۸۴ هم بر خلاف میل خیلی‌ها این اجازه را میدهد که هر نماینده در برابر تمام ملت مسئول است و حق دارد در همه مسایل داخلی و خارجی کشور اظهار نظر نماید.
اصل ۸۶ هم می‌گوید: نمایندگان مجلس در مقام ایفای وظایف نمایندگی در اظهار نظر و رأی خود کاملاً آزادند و نمی‌توان آنها را به سبب نظراتی که در مجلس اظهار کرده‌اند یا آرایی که در مقام ایفای وظایف نمایندگی خود داده‌اند تعقیب یا توقیف کرد.
اصل ۸۸ و ۸۹ هم جذابیت‌های خاص خودشان را دارد یکی اختیار استیضاح وزارتی میدهد و دیگری استیضاح رئیس‌جمهور، بر این اساس به مجلس اجازه میدهد که در هر مورد که حداقل یک چهارم کل نمایندگان مجلس شورای اسلامی از رئیس‌جمهور و یا هر یک از نمایندگان از وزیر مسئول، درباره یکی از وظایف آنان سؤال کنند، رئیس‌جمهور یا وزیر موظف است در مجلس حاضر شود و به سؤال جواب دهد و این جواب نباید در مورد رئیس‌جمهور بیش از یک ماه و در مورد وزیر بیش از ده روز به تأخیر افتاد مگر با عذر موجه به تشخیص مجلس شورای اسلامی. و نمایندگان مجلس شورای اسلامی می‌توانند در مواردی که لازم می‌دانند هیئت وزیران یا هر یک از وزراء را استیضاح کنند، استیضاح وقتی قابل طرح در مجلس است که با امضای حداقل ده نفر از نمایندگان به مجلس تقدیم شود. هیئت وزیران یا وزیر مورد استیضاح باید ظرف مدت ده روز پس از طرح آن در مجلس حاضر شده و به آن پاسخ گوید و از مجلس رأی اعتماد بخواهد.
در صورت عدم حضور هیئت وزیران یا وزیر برای پاسخ، نمایندگان مزبور درباره استیضاح خود توضیحات لازم را می‌دهند و در صورتی که مجلس مقتضی بداند اعلام رأی عدم اعتماد خواهد کرد. اگر مجلس رأی اعتماد نداد هیئت وزیران یا وزیران یا وزیر مورد استیضاح عزل می‌شود. در هر دو صورت وزرای مورد استیضاح نمی‌توانند در هیئت وزیرانی که بلافاصله بعد از آن تشکیل می‌شود عضویت پیدا کنند. در صورتی که حداقل یک سوم از نمایندگان مجلس شورای اسلامی رئیس‌جمهور را در مقام اجرای وظایف مدیریت قوه مجریه و اداره امور اجرایی کشور مورد استیضاح قرار دهند، رئیس‌جمهور باید ظرف مدت یک ماه پس از طرح آن در مجلس حاضر شود و در خصوص مسایل مطرح شده توضیحات کافی بدهد. در صورتی که پس از بیانات نمایندگان مخالف و موافق و پاسخ رئیس‌جمهور، اکثریت دو سوم کل نمایندگان به عدم کفایت رئیس‌جمهور رأی دادند مراتب جهت اجرای بند ده اصل یکصد و دهم به اطلاع مقام رهبری می‌رسد.
همان اجازه ای که مجلس کمتر روی آن ایستاده و معمولا با پس گرفتن امضا قبل از استیضاح و یا شهات مطرح شده در صحن درباره چرایی مخالفت و موافقت با نماینده اعتماد عمومی را به جایگاه برخی از نمایندگان خدشه دار کرده است.
البته همه اینها که نوشتیم مربوطه به همه نمایندگان نیست اما با توجه به انتظاری که بر اساس صحبتهای رهبری از مجلس می‌رود انتظار داریم حتی یک مورد هم در مجلس توسط حتی یک نمانیده هم رخ ندهد.
رهبری با اشاره به اینکه مجلس در راس امور است، در بیاناتی در دیدار با مردم آذربایجان شرقی ۲۸ بهمن ماه سال ۹۴ گفتند:«اگر چنانچه مجلس به دنبال رفاه مردم، عدالت اجتماعی، گشایش اقتصادی، به دنبال پیشرفت علم، پیشرفت فنّاوری، به دنبال عزّت ملّی و استقلال ملّت باشد، ریل‌گذاری او به سمت این هدفها خواهد بود؛ اگر مجلس مرعوب غرب باشد، مرعوب آمریکا باشد، دنبال حاکمیّت جریان اشرافی‌گری باشد، ریل‌گذاری او در این جهتها خواهد بود؛ کشور را بدبخت خواهند کرد. اهمّیّت مجلس اینها است؛ اینها چیز کمی است؟ اهمّیّت مجلس همان‌طور که امام فرمودند به این است که در رأس امور است.(۴) معنای «رأس امور» این نیست که در سلسله‌مراتب اجرائی، مجلس نقشی دارد یا نماینده‌ی مجلس نقشی دارد؛ نه، مجلس در سلسله‌ی مراتب اجرائی هیچ نقشی ندارد؛ دستگاه عظیم دولت است که اجرا میکند، امّا مجلس تعیین‌کننده‌ی مسیر است، مسیر را معیّن میکند؛ دولتها موظّفند و مجبورند برطبق قانون که در این مسیر حرکت کنند؛ روی این ریل حرکت کنند. خب، این ریل را چه کسی بنا است بگذارد؟ چه کسی بنا است این ریل‌کشی را بکند؟ به کدام سمت بنا است این ریل گذاشته بشود؟ این است که اهمّیّت نمایندگی مجلس و نمایندگان مجلس را روشن میکند. خب، البتّه دشمن همه‌جور کاری انجام میدهد. این مربوط به مجلس شورای اسلامی بود.»
و چهاردهم بهمن ۱۳۹۰ نیز در خطبه‌های نماز جمعه گفتند:«یک مجلس صالح و سالم و قوی میتواند بر عملکرد همه‌ی دستگاه‌های کشور اثر بگذارد.» شاید اگر همین دو مهم از صحبتهای رهبری جدی تر دنبال شود شاهد اتفاقات کمتری در مجلس هستیم که به مضاق مردم خوشایند نیاید و آنها را آزرده کند. انتظارمان از مجلس بر اساس سابقه شهید مدرس و بیانات مقام معظم رهبری و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران است.
نویسنده: مائده شیرپور
