در میان بیماری‌هایی که اکثر افراد با آن آشنا هستند، بیماری دیابت نام آشناتر است و از قدیم تا به امروز افراد زیادی با آن دست و پنجه نرم کرده‌اند. بیماری مزمن، رشد یابنده و غیرمسری است که به دلیل بالا رفتن سطح قند خون و کاهش تولید هورمون‌های انسولین در خون عارض می‌شود. در سال‌جاری سازمان بهداشت جهانی اعلام کرد که در فاصله ۳۶ سال گذشته شمار مبتلایان به بیماری دیابت در جهان ۴ برابر شده است و هم‌اکنون ۴۲۲ میلیون نفر از به این بیماری مبتلا هستند.
عوارض، کابوس بیماری قرن
بزرگ‌ترین دغدغه دیابت عوارضی ناشی از بیماری است. از جمله عوارض شاخص این بیماری می‌توان از قطع اعضای بدن ۲۰ درصد مبتلایان، بالا رفتن احتمال سکته قلبی و مغزی و... را نام برد. تنها در سال ۲۰۱۲ حدود یک میلیون ۵۰۰ هزار نفر از مردم جهان در اثر این بیماری جان خود را از دست داده‌اند.
۱۴ نوامبر روزی برای بیماران دیابتی
از جمله برنامه‌هایی که در سال‌های اخیر برای مبتلایان به دیابت در دنیا تعریف شده است، برگزاری روز جهانی دیابت در ۱۴ نوامبر است. ۱۴ نوامبر، سالگرد تولد "فردریک بانتینگ" کاشف انسولین، اولین‌بار در سال ۱۹۹۱ با همکاری بنیاد بین‌المللی دیابت (IDF) و سازمان جهانی بهداشت (WHO) به عنوان روز جهانی دیابت نام‌گذاری شده است. هدف از نام‌گذاری چنین روزی افزایش آگاهی عمومی در ارتباط با علل، عوارض، پیشگیری و درمان این پدیده روزافزون است. شعار امسال سالروز جهانی دیابت با توجه به شعار ۳ سال (۲۰۱۴ تا ۲۰۱۶) "زندگی سالم و دیابت"، "شروع تغذیه سالم با صبحانه" است.
دغدغه‌های دیابتی‌ها از زبان دکتر نیکوسخن
در کنار روزهای برگزار شده، برنامه‌ها و هزاران نظر و ایده عملی و غیرعملی درخصوص بیماری دیابت خیلی از دغدغه‌های بیماران دیابتی در ایران بر طرف نشده است. از جمله افرادی که واقعاً دغدغه بیماران دیابتی را دارد، می‌توانیم از دکتر امیرکامران نیکوسخن مدیرعامل انجمن دیابت ایران نام ببریم. دکتر نیکوسخن با تشریح برنامه روز جهانی دیابت گفت: با توجه به جلسات متعدد در وزارت بهداشت هفته ملی دیابت از۲۲ آبان تا انتهای هفته بر قرار است و سازمان‌های متعدد همکاری دارند که توصیه‌های فدراسیون بین‌المللی دیابت را تحقق ببخشند. تاکید امسال در روز جهانی دیابت غربالگری است. در این طرح تشخیص و پیشگیری از عوارض مطرح می‌شود. غربالگری راهی مناسب برای پیشگیری از عوارض ناشی از بیماری است.
گلوکاگن دارویی حیاتی برای دیابتی‌ها
مدیر عامل انجمن دیابت ایران با اشاره به یکی از داروهای حیاتی بیماران دیابتی افزود: افراد دیابتی که روش درمانی آنها وابسته به انسولین است، در معرض افت قند خون قرار دارند. افت قند خون هم اگر به مرحله شدید برسد، فرد هوشیاری‌اش را از دست می‌دهد و خوراندن خوراکی‌های شیرین به فرد در این شرایط کار خطرناکی است. ممکن ماده غذایی ورود به مجرای تنفسی فرد کند و در نهایت موجب خفگی شود. راه حل این موضوع استفاده از آمپول گلوکاگن است. این آمپول موجب بالا آمدن قند خون و برگشت سطح هوشیاری فرد دیابتی می‌شود. گلوکاگن برای افرادی که سن بالا دارند و یا کودکان که ممکن دیر متوجه علائم افت قند خون بشوند، حیاتی است. نزدیکان مبتلایان به دیابت باید روش استفاده از این آمپول را بدانند.
این آمپول در بیشتر مواقع در داروخانه‌های ایران یافت نمی‌شود. در صورتی هم که گلوکاگن پیدا شود، اکثراً مدت تاریخ‌های مصرف کمی دارند. این آمپول باید برای همیشه در خانه باشد. گلوکاگن قیمت بالایی دارد و تاریخ مصرف کوتاه مشکل‌ساز می‌شود. شرکت نوونورد دیسک این دارو را به ایران وارد می‌کند و ما بارها پیگیر این قضیه بوده‌ایم که باید به صورت مرتب در کشور موجود باشد. متأسفانه با این پاسخ مواجه شده‌ایم که این شرکت اقدام به ورود دارو می‌کند اما چون پزشکان کمتر این دارو را تجویز می‌کنند، داروی وارد شده توسط شرکت تاریخ مصرفش می‌گذرد و در نهایت شرکت با مشکل مواجهه می‌شود. اطلاع‌رسانی درخصوص این مسئله بسیار اهمیت دارد. بیماران دیابتی، خصوصاً قشر آسیب‌پذیر آن و همچنین جامعه پزشکی باید نسبت به این دارو توجه داشته باشند. از نظر علمی و آکادمی هر فردی که انسولین تزریق می‌کند، باید گلوکاگن در دسترس داشته باشد. متأسفانه طبق آمار ۴ درصد افت قند خون‌های شدید موجب مرگ فرد دیابتی شده است و در این زمان حیاتی بودن این دارو مشخص می‌شود.
خطای بیمه‌ها بلای جان دیابتی‌ها شده است
در ادامه گفت‌و‌گو دکتر نیکوسخن با اشاره به یکی از پایه‌های اساسی درمان دیابت گفت: پایش روزانه یکی از راه‌های درمان دیابت است که افراد دیابتی باید کنترل منظمی در منزل داشته باشند. خصوصاً افرادی که راه درمانشان انسولین است. از سویی بیمارانی که داروهایی مصرف می‌کنند که موجب افت قند خون می‌شود، باید روزانه به صورت منظم قند خون خود را کنترل کنند. مشکل اصلی در کنترل منظم قند خون نوارهای تست است که اکثر بیمه‌ها هزینه‌های آن را پرداخت نمی‌کنند. این نوارها هزینه بالایی دارند و آزمایش‌های مداوم روزانه دغدغه اقتصادی برای بیماران ایجاد می‌کند. در نتیجه فرد مبتلا به دلیل صرفه‌جویی مالی ممکن تست مداوم نداشته باشد. این موضوع موجب افت و یا افزایش قند خون می‌شود و در نهایت فرد با عوارض بیماری مواجه می‌شود.
مدیرعامل انجمن دیابت ایران خاطرنشان کرد: چندین جلسه با بیمه‌های کشور مذاکره داشته‌ایم و مطالعات زیادی هم انجام شده است. به طور مثال مطالعه‌ای در فنلاند نشان داد که هزینه عوارض دیابت نسبت به هزینه برای تست قند خون بیشتر است و در بیماران دیابتی نوع ۲ هزینه عوارض ۲۴ برابر و در دیابتی‌های نوع ۱ این هزینه ۱۲ برابر بیشتر است. از دید دانش بیمه هم هزینه برای پیشگیری به صلاح است. در عمل شعار پیشگیری بهتر از درمان است، انجام نمی‌شود. هزینه‌های بالای لیز چشم، پیوند کلیه و عضو را بیمه‌ها می‌پردازند اما برای پیشگیری، هزینه تست‌های قند خون را نمی‌پردازند.
واکنش مدیرعامل انجمن دیابت به محرومیت دیابتی‌ها از معلمی
در پایان دکتر نیکوسخن در واکنش به اخبار منتشر شده، پیرامون محرومیت افراد دیابتی از معلم شدن تصریح کرد: قانونی که مانع تدریس فرد دیابتی شود، درست نیست. هیچ خطری در این زمینه وجود ندارد. حتی در کشورهایی که قوانین سخت‌گیرانه‌ای وجود دارد، برای شغل‌های خاص مانند رانندگی و غواصی گواهینامه‌های خاص صادر می‌شود و فرد دیابتی اجازه حضور در این مشاغل را دارد. در مورد معلمی این مسئله وجود ندارد و صحبت در این مورد که فرد دیابتی اجازه معلم شدن نداشته باشد، کاملاً چالش‌برانگیز است. باید با نگاه کارشناسانه به دنبال علت بیان این موضوع باشیم. چند سال پیش مشکلی بیان شد که پزشکان مبتلا به دیابت اجازه ورود به رشته‌هایی را نداشتند که با پیگیری‌ها و مطالعات انجمن دیابت این موضوع بر طرف شد.
در نهایت امیدواریم ۱۴ نوامبر سال دیگر فارغ از همه دغدغه‌های ذکر شده باشد و بیمه‌ها، قوانین و شرکت‌های واردکننده دارو همراه افراد دیابتی شوند. افراد دیابتی با توجه به درمان‌های منظم زندگی منظم و قانون‌مندی را تجربه می‌کنند که کمک به موفقیت آنها می‌کنند. کودکان دیابتی سرمایه‌های آینده کشورمان هستند که می‌توانند فارغ از مشکلات ذکر شده، آینده‌ای روشن را برای ایران بسازند.
رویا رئیسی
