۷ روز از مهلتی که برای تصویب افایتیاف تعیین شده بود مانده است و برخی تمام تلاششان را برای تصویب آن به کار بستهاند، کنوانسیونی که به صورت لایحه وارد مجلس شده است و چهار کنوانسیون پیوست را داراست که هر کدام اسامی به ظاهر مثبتی دارند اما در تعریف با ۳۵ کشوری که به آن پیوستهاند حتما تفاوتهای فاحشی رخ میدهد.
افایتیاف یا همان گروه ویژه اقدام مالی به چه دردی میخورد؟
گروه ویژه اقدامی مالی یا همان افایتیاف مدعی است، کارشناسهایی که دارد، وضعیت کشورهای مختلف را بررسی میکنند و در نهایت گزارشی را از میزان شفافیت و قوانین پولی و مالی کشورها را ارائه میکنند و در ضمن میزان ریسک پذیری سرمایهگذاری در کشورها را اعلام میکنند؛ به زبان سادهتر امکان سود و ضرر سرمایهگذاری در کشورها را بیان میکند. این گروه مدعی است که میتواند برای مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم توصیههایی را به کشورهای عضو ارائه دهد تا کشورها این توصیهها را تبدیل به قانون کرده و اجرا کنند.
کارشناسان افایتیاف برای بررسی کشورها معیارهای متفاوتی دارند، از جمله اینکه آیا کشورها از میزان پولشویی در کشور خود با خبر هستند یا خیر؟ اگر کشورها از میزان پولشویی در کشور خود مطلع هستند، آیا قانونی برای مبارزه دارند؟ اگر قانونی برای مقابله با پولشویی دارند، چه مجازاتی برای مجرمین در نظر گرفته شده است؟ با توجه به این معیارها، افایتیاف هر سال لیست سیاه کشورهای پرخطر برای سرمایهگذاری را ارائه میکند، همچنین نام کشورهایی که در مبارزه علیه پولشویی و تامین مالی تروریسم همکاری نمیکنند را نیز در لیست سیاه قرار میدهد!!
ایران و افایتیاف
نام جمهوری اسلامی ایران نیز در سال ۲۰۰۹ برای اولینبار در لیست سیاه افایتیاف قرار گرفت و در سال ۲۰۱۶ گروه ویژه اقدام مالی یا همگان افایتیاف درمورد ایران گزارشی را ارائه میدهد و عنوان میکند که ایران در رسیدگی به کاهش ریسک تامین مالی تروریسم شکست خورده و به موسسات مالی در مورد رابطه با ایران اخطار میدهد. به این ترتیب ایران حتی در لیست کشورهایی قرار میگیرد که توصیه میشود علیه آنها اقدام مقابلهای انجام شود.
ایران پس از قرار گرفتن در این وضعیت، اقدامات جدیدی را آغاز میکند و با تصویب قوانین جدید، نظارت در بخشهای مالی را افزایش میدهد.
در سال ۹۴ دولت لایحه قانون مبارزه با تامین مالی تروریسم را به مجلس ارائه میکند و تصویب میشود. در این قانون، ایران تعریف خود را از تروریسم و فعالیتهای تروریستی ارائه میکند.
یکی از اقداماتی که دولت روحانی انجام داد، تهیه لایحه "قانون مبارزه با تامین مالی تروریسم" بود که لایحه آن در سال ۹۴ به مجلس فرستاد و مورد تصویب مجلس شورای اسلامی قرار گرفت. در این قانون ذکر شده "اعمالی که افراد، ملتها، یا گروهها و یا سازمانهای آزادیبخش برای مقابله با اموری از قبیل سلطه، اشغال خارجی، استعمار و نژادپرستی انجام میدهند، از مصادیق اقدام تروریستی موضوع این قانون نیست و تعیین مصداق گروههای تروریستی و سازمانهای مشمول این تبصره برعهده شورای عالی امنیت ملی است."
موافقان و مخالفان پیوستن ایران به افایتیاف چه میگویند؟
در زمینه پیوستن و نپیوستن ایران به سازمان بین دولتی افایتیاف موافقان و مخالفان داخلی مواضع خود را مطرح کردهاند.
مخالفان افایتیاف معتقدند با پیوستن ایران به این سازمان بین دولتی اطلاعات نظام مالی کشور در اختیار اجنبیها قرار میگیرد اما موافقان افایتیاف معقتدند که افایتیاف به سیاستها، قوانین و مقررات مربوط میشود و کاری به تراکنشها و معاملات داخلی ندارد، به بیان دیگر افایتیاف اختیار قانونگذاری و نظارت بر اجرای قوانین را به کشورها میدهد.
مخالفان تحلیل منطقی تر داشته و میگویند این سازمان بین دولتی وقتی از مبارزه با گروههای تروریستی صحبت میکند علاوه بر داعش و طالبان، گروههایی مانند حزبالله لبنان را نیز تروریستی قلمداد میکنند، اما موافقان افایتیاف معقتدند، لیستی که حزبالله لبنان را تروریستی میداند امریکایی است نه بینالمللی در حالی که موافقان یادشان میرود امریکا هم عضو این کشورهای امضا کننده اف.ای تی اف هست.
در عین حال مخالفان افایتیاف معتقدند پس از پیوستن به این سازمان بین دولتی باید با افرادی که در لیست تحریمهای آمریکا هستند، قطع رابطه کنیم، حتی اگر آن افراد از مسئولان جمهوری اسلامی ایران باشند. مخالفان افایتیاف همچنین معتقدند، اگر اروپاییها ریگی در کفش ندارند، چرا تاکید دارند که ایران باید به افایتیاف بپیوندد تا ۳ کشور اروپایی در برجام بمانند.
اما در عین حال وزیر راه و شهرسازی از موافقان این امر طوری درباره موضوع الحاق به افایتیاف صحبت کرد که از سادهترین اطلاعات مرتبط با آن، که تعداد اعضا و کشورهای عضو افایتیاف است، خبری ندارد.
عباس آخوندی گفته است: هنوز درک نمیکنم که ۱۹۴ کشور به افایتیاف پیوستند و تنها ایران و کره شمالی است که به افایتیاف نپیوستند، مگر میشود کشوری الان اعلام کند که عضو سازمان ملل نخواهد بود. پس وقتی یک موضوع در این حد فراگیر است و کشورها به آن پیوستهاند، ایران به افایتیاف نپیوندد.
اما فارس نوشته که کافی بود جناب وزیر جستوجویی ساده، به زبان فارسی و یا انگلیسی و یا هر زبان دیگری در اینترنت انجام دهد تا به این گزاره غلط خود پی ببرد. تصویری که از سایت رسمی افایتیاف (با عنوان کامل افایتیاف-GAFI.ORG - Financial Action Task Force) دریافت شده، نشان میدهد که این نهاد ۳۷ عضو رسمی دارد که شامل ۳۵ کشور و دو اتحادیه است.
همچنین اندونزی، رژیم صهیونیستی و عربستان از اعضای ناظر افایتیاف (کارگروه ویژه اقدام مالی) هستند. عضویت ناظر در واقع الزامی برای اجرای قوانین و مقررات مصوب را به وجود نمیآورد. بنابراین فقط ۳۵ کشور ملزم به اجرای مقررات افایتیاف هستند.
در واقع اگر آقای آخوندی این لینک و صفحه را مشاهده کند، متوجه میشود که چرا الزامی به عضویت در افایتیاف نیست و به غیر از ایران، ۱۷۰ کشور دیگر عضو این نهاد نیستند.
واقعیت این است که دلیل بروز مشکلات در برقراری روابط بانکی پیوستن به افایتیاف نیست چرا که ۱۷۰ کشور جهان عضو افایتیاف نیستند و مشکلی برای مبادلات مالی و بانکی ندارند. در همینباره سیدبهاءالدین حسینیهاشمی دلیل اصلی مشکل در برقراری ارتباط با بانکهای خارجی را نداشتن استاندارهای مناسب که در قالب قوانین کمیته بال به همه بانکهای دنیا ارائه شده است، عنوان کرد.
وزیر راه و شهرسازی در بخش دیگری از صحبتهای خود گفته است «در سال ۹۵ وزیر وقت امور اقتصادی و دارایی (طیبنیا) با گروه مالی توافق کرد تا ایران از لیست سیاه بیرون بیاید و مبادلات بانکی آغاز شود.» این در حالی است که هیچگاه ایران از لیست سیاه خارج نشد، بلکه اقدامات متقابل علیه ایران در حالت تعلیق قرار گرفت.
نویسنده: سوشیانت آسمانی