تأکید چندباره رهبر معظم انقلاب اسلامی بر جوانگرایی و استفاده از جوانان مؤمن، انقلابی، کارآمد و متخصص و متعهد نشان می‌دهد که هنوز هم مقامت‌هایی برای اجرای این فرایند در کشور وجود دارد. انقلاب اسلامی درحالی به دهه پنجم خود وارد می شود که برای پیشبرد آرمانها و اهداف خود نیازمند توجه به نکاتی است که بارها در بیانات مقام معظم رهبری به آنها اشاره شده و مورد توجه قرار گرفته است.
ایشان در مراسم سی و یکمین سالگرد رحلت امام خمینی(ره) موضوع تحول خواهی و تحول انگیزی را یکی از برجسته ترین خصوصیات حضرت امام (ره) عنوان کردند و در ادامه جوانگرایی، در عین اعتماد به نیروهای غیر جوان از سوی امام خمینی (ره) را نمونه ای از این خصوصیت دانستند.
ایشان با بیان اینکه حضرت امام (ره) به فکر و عملِ جوانان اعتماد کردند؛ یادآور شدند: مثلاً فرض کنید سپاه پاسداران که تشکیل شد، ایشان جوانهای بیست و چند ساله را در رأس سپاه پاسداران پذیرفتند که اینها جوانهایی [بودند] که حدّاکثر مثلاً سی سال سنّشان بود؛ اینها در رأس سپاه پاسداران، فرماندهان لشکرها و فرماندهان کل [بودند]؛ اینها همه جوانهایی بودند که کارهای بزرگ به اینها سپرده شده بود. ایشان با تاکید بر اینکه باید به جوانها اعتماد کرد، اظهار داشتند: باید از نیروی جوان در پیشبرد کشور استفاده کرد، این به معنای این است که این یک ذخیره‌‌ای است، یک ثروتی است برای کشور که از این ثروت باید استفاده کنیم. پیش از این در بیانیه گام دوم انقلاب نیز شاهد تأکید موکد مقام معظم رهبری بر روی کار آمدن دولت جوان و ورود جوانان به ساختار مدیریتی کشور هستیم.
سوال اینجاست که چه اتفاقی افتاده که این نیاز امروز بیشتر از قبل احساس میشود؟ در واقع چرا امروزه، کشور در زمینه جوان گرایی نیاز مضاعف احساس می‌کند؟ این تاکیدات مقام معظم رهبری درحالی عنوان میشود که بر اساس گزارش مرکز آمار ایران، ۵۰ درصد جمعیت زیر ٣٠ سال قرار دارند. از سوی دیگر بر اساس اعلام مرکز آمار ایران سهم جمعیت جوان (٢٩-۱۵ ساله) از سال ١٣٩٦ تا سال ۱۴۰۵ از ٢٣.٩ درصد به ١٩.۶ درصد کاهش می یابد. این آمار یعنی جای خالی حدود یک چهارم جمعیت کشور در تصمیم گیری و تصمیم سازی کاملا مشهود است. از سوی دیگر همین جمعیت جوان به این دلیل که در معرض توانمندسازی تجربی قرار نگرفته‌اند، قطعا در آینده می توانند با چالش هایی رو به رو شوند و کشور را نیز از بهره وری کامل پایین تر بیاورند.
جوانگرایی در تقابل با شایسته سالاری نیست
در منطق رهبری جوانگرايی در تقابل با شايسته سالاری نيست. ایشان بارها در فرمایش‌های خود تاکید کردند که باید امور را به دست جوانانی سپرد که شايستگی و تخصص انجام کار را داشته باشند. در حقیقت نگرش رهبری بر سپردن امور به جوانان شايسته و صاحب صلاحيت است.
چنین رویکردی موجب میشود تا هنگام بکار گیری جوانان، جلوی ورود آنها را به عرصه های فساد و ناکارآمدی گرفت و نسبت به چنین شاخص هایی دقت کرد.
با این وجود رهبر معظم انقلاب با اشاره به اینکه امروز بحث جوانگرایی به معنای آن نیست که افراد پیر را بکلّی از حوزه خارج کنند، فرمودند: امام (ره) به جوانها به عنوان یک ذخیره برای نظام، به عنوان یک ثروت برای نظام، به نیروهای غیر جوان هم به همان اندازه اعتماد می‌کردند.
ایشان افزودند: معنای جوانگرایی این نیست که اگر تجربه‌دارها و غیر جوانها که آنها هم یک ثروتی هستند، حضور دارند، از اینها استفاده نشود. یکی از مهمترین مواردی که باید در بحث جوانگرایی مدیریتی کشور مورد توجه قرار گیرد آن است که روی کار آمدن جوانان، به معنای سپردن همه پست های مدیریتی کشور به دست آنها نیست. نیروی جوان می‌تواند کشور را به اهدافی که می‌خواهیم نزدیک کند. اما اگر مدیریتی را به دست جوان بسپاریم و نظارتی بر روی آن نداشته باشیم این مدیریت دچار آفت‌هایی میشود.
جوان مومن و انقلابی
شاید روزگاری جوانهای کشور ما، در بحران های انقلاب نقش آفرینی می‌کردند و روحیه انقلابی داشتند اما دیگر آن روز وجود ندارد. روحیه جوانان امروز متفاوت از دیروز است و بنا به فرمایش رهبر انقلاب بصیرت، آگاهی و تجربه ای که جوانان امروز دارند در زمان گذشته وجود نداشت.
تاکید بر این نکته همان « گردش نخبگانی» است که مترادف با جابجایی نسلی مدیران است. این درحالی است که هم اکنون در کشور ما به جای گردش نخبگان «گردش مدیران» در سیستم مدیریتی کشور وجود دارد.
در این میان آنچه که برای انتقال مسئولیت به جوانان نیاز است، روحیه انقلابی است. رهبر معظم انقلاب نیز بر این نکته تاکید دارند که مسئولیت ها باید به جوانان مؤمن و انقلابی سپرده شود. این گردش نخبگان ملزوماتی دارد که مانع از تکرار اشتباهات گذشته میشود و با این حال اگر در گزینش مدیران جوان به این نکات توجه نشود نتیجه آن است که مردم با جوانان تازه از راه رسیده‌ای رو به رو شوند که عملکردشان با مدیران پیر تفاوتی ندارد. رهبر معظم انقلاب اسلامی در این باره فرموده‌اند: جوان باید مؤمن، انقلابی، پاکدامن، دلبسته به کشور، مستعد برای خدمت به مردم تربیت بشود؛ وَالّا اگر جوانی باشد که احساس مسئولیّت نکند، هیچ به سرنوشت کشور اصلاً اعتنائی نداشته باشد، با معلومات بالا هم از دانشگاه بیرون بیاید، چه فایده‌ای برای کشور خواهد داشت؟ در فرمایش‌های مقام معظم رهبری عظمت نقش نیروی جوان متعهد با عنصر احساس مسئولیت آمیخته شده است و در چشم انداز آتی کشور نیز این جوانان متعهد هستند که محور حرکت محسوب می شوند.
توانا در پيشبرد اهداف
باید توجه داشت که مديريت پويا و راهبردی در کشور نيازمند توان بیشتری است که موجب تضمین هدف گذاری های آینده و حصول هدفگذاريیها جديد باشد.
اگرجوانان با رویکرد تحول خواهانه و انقلابی و ریل سازی های مناسب وارد میدان شوند می‌توانند به آرمانهای انقلاب دست یابند در پیشبرد اهداف انقلاب توانمند عمل کنند.
سالها است که برای حل مشکلات و معضلات کشور راه‌های مختلف ارائه شده و نسخه‌های متنوعی پيچيده شده است .
برخی بر این باورند که وابستگی به بيگانه و بهره برداری از توان قدرتهای بزرگ راهکاری برای حل مشکلات کشور بوده و اعتماد به الگوی توسعه غربی می تواند این مسئله را حل کند. اما آنچه در فرمایش‌های رهبر معظم انقلاب همواره مورد توجه قرار دارد ، اتکا به خود و توان و استعدادهای داخلي است. چنين نگاهی، بیانگر اعتماد ایشان به جوانان کشور و اميد به نيروی جوان است. جوانان در طول چهار دهه اخير نشانه داده‌اند که قابل اتکا هستند و نه تنها توانايی حل مشکلات کشور را با تدبير و سخت‌کوشی و تفکر و خوشفکری دارند، بلکه می توانند بسیاری از مشکلات عظیم کشور را حل کنند . رهبر معظم انقلاب در بررسی اين دو الگو می فرمایند: «سازش با آمريکا مشکلات کشور را حل نمي‌کند، بلکه افزايش خواهد داد؛ مشکلات سياسی اگر داشته باشيم، مشکل اقتصادی اگر داشته باشيم؛ مشکلات ما را خودمان بايد حل کنيم؛ مشکلات ما را شما جوانها بايد حل کنيد.»
نکته مهم این است که باید جوانی را متصدی یک پست قرار داد که امتحانش را به صورت عملی پس داده باشد؛ یعنی مهارت لازم را در آن رشته و قلمرو داشته باشد و تا زمان تصدی پست، چه به لحاظ مالی و چه اخلاقی و ... سالم بوده باشد. همچنین آن جوان باید نشان بدهد که کفایت، صلاحیت و تخصص لازم برای آن مسئولیت را دارد.
اثبات استعدادها و توانايی در عمل
باید توجه داشت آنچه که رهبر معظم انقلاب بر آن تاکید دارند تنها موضوعی نظری و ذهنی نیست، بلکه بارها در عرصه‌های مختلف جوانان نشان داده‌اند که توانايی و کارآمدی بالایی دارند. از نگاه رهبری «هر چه زمان به پيش می‌رود، اميد ملت ايران به نسل جوانِ درس خوانده و بالنده‌اش بيشتر میشود. جوانان اين ملت در همه ميدان‌ها توانسته‌اند برتری‌ها و درخشندگی‌های خود را به اثبات برسانند. رهبری معظم انقلاب در فرمایش‌های خود به نمونه‌های مختلفی از این مسئله را به مسئولین متذکر شده‌اند، از جمله ایشان به اين موفقيت در ميدان توليد علم و فناوری اشاره کرده و در این باره فرموده اند: «هر جا که ما بر ابتکار و استعداد جوانان با انگيزه، مؤمن و مخلص تکيه کرديم و آنها را ارج نهاديم، چشمه‌های جوشان پيشرفت پديدار شد که پيشرفت‌های هسته‌ای، دارويی، سلول‌های بنيادی، نانوتکنولوژی و برنامه‌های صنعتی دفاعی نمونه‌های عينی اين واقعيت هستند»
شجاعت جوان
باید این حقیقت را پذیرفت که جوانها، یک کشور انقلابی همچون ایران را بهتر اداره می‌کنند.
جامعه‌ای که هدف و نگرش دیالکتیکی غایت مدار دارد با یک مدیریت جوان بهتر به استقبال تغییر وضع موجود می‌رود چرا که مدیر جوان، محافظه کار نیست. بارها دیده شده است که برای حل بسیاری از مسائل علاوه بر تجربه و شایستگی، نیاز به یک انرژی جوانانه است و تاکید مقام معظم رهبری به مسئله مدیریت جهادی و استفاده از انرژی جوانان شایسته نشان دهنده توجه ایشان به این امر است.
برای مثال مدیریت جنگ تحمیلی که فرماندهی بسیاری از عملیات‌ها به دست جوانان بود، نمونه‌ای از نیاز به این رویکرد جهادی در مدیریت کشور است.
توجه به ترتبیت مدیران جوان
متاسفانه سالها است که در کشورمان این استدلال که یک فرد مدیر خوبی است، او را همه جا سر کار می‌گذارند.
بارها شاهد بوده‌ایم که افرادی که با مسائل یک محیط آشنا نیستند و نسبت‌ها و رابطه ها را در آن نمی شناسند به مدیریت منصوب کرده و استدلال این بوده است که وی فرد خوب و خداشناس است. باید در نظر داشت که تنها فاکتور اخلاق نیکو و خداترسی و خداشناسی بخشی از ملزومات لازم برای مدیر یک دستگاه است و قابلیت، دانش و آموزش های لازم نیز بخشی دیگر از این ملزومات به حساب می آید.
در این راستا سالهاست که در کشور ما مدیر تربیت نشده است. متاسفانه سیستم دانشگاهی و دبیرستانی کشور دانش نظری و حافظه را تربیت می کند و وارد دانش عملی که پای خلاقیت، ابتکار و نوآوری را هم به وسط می کشاند نشده است. در عین حال هزینه کرد جامعه برای تربیت مدیران جوان با ابتکار و خلاقانه به خود جامعه بازمی‌گردد و این مسئله‌ای است که باید در نظام آموزشی کشور مورد توجه قرار گیرد.
