آمریکا هر چند ادعا دارد که به شرق آسیا رویکرد دارد که شواهد امر نشان می‌دهد که همچنان خاورمیانه محور اصلی آن را تشکیل می‌دهد. مایک پومپئو وزیر خارجه آمریکا در سفر دوره‌ای خود به کشورهای عربی از دکترین جدید منطقه‌ای آمریکا نیز رونمایی کرد. در این سفرها سخنرانی وی در قاهره از اهمیت بسزایی برخوردار است؛ چرا که قاهره همواره به عنوان مکانی برای اعلام دکترین‌های منطقه‌ای آمریکا مطرح بوده است. رايس در سال ۲۰۰۵ در دانشگاه آمريکايی قاهره اعلام کرد، برای مدت ۶۰ سال، کشور من آمريکا، دموکراسی را فدای ثبات در منطقه خاورميانه کرد، اما ما به هيچ یک دست نيافتيم. در واقع، رایس دکترین جدید آمریکا مبنی بر حمایت از دموکراسی در خاورمیانه البته همزمان با جنگ پیش دستانه را در قاهره اعلام کرد. پس از چهار سال اوباما نیز در سال ۲۰۰۹ در قاهره به اشتباهات غرب در برابر جهان اسلام اذعان کرد و خواستار یک «آغاز جدید» شد و اکنون در سال ۲۰۱۹ نیز قاهره برای اعلام دکترین منطقه‌ای جدید آمریکا انتخاب شده است.
پومپئو در سخنرانی ۳۵۰۰ کلمه‌ای خود در قاهره ۲۷ بار نام ایران را بر زبان آورد و تأکید کرد، ما تا زمانی که ایران رفتار خود را مانند یک کشور هنجارمند تغییر ندهد، فشار‌ها را بیشتر و سخت‌تر خواهیم کرد. افزون بر این، بین‌المللی کردن مقابله با ایران نیز یکی از محورهای دکترین ترامپ است.
البته، سخنرانی پومپئو در قاهره را برخی تکرار همان ادعاهای اوباما می‌دانند، اما شورای روابط خارجی آمریکا معتقد است، این سخنرانی بیشتر در مسیر دکترین نیکسون بوده است. ریچارد نیکسون رئیس‌جمهور آمریکا در سال ۱۹۶۸ دکترین خود را در گوام اعلام کرد که بر عقب‌نشینی نیروهای نظامی آمریکا از آسیای شرقی تأکید داشت. وی همین سیاست را نیز به مناطق دیگر از جمله خاورمیانه تعمیم داد. بنابراین، آمریکا همان‌طور که در زمان نیکسون از جنگ ویتنام خسته شده بود، اکنون نیز به دلیل ناکامی‌های منطقه‌ای خسته به نظر می‌رسد. به همین دلیل سعی دارد با عقب‌نشینی نیروهای خود از خاورمیانه این مسئولیت را به کشورهای عربی بسپارد.
به نظر می‌رسد، دکترین ترامپ به نوعی تلفیقی از دكترين نيكسون و ريگان است. دكترين نيكسون عبارت بود از؛ عدم اعزام نيروي زميني آمريكايي براي حمايت از متحدان آمريكا كه ترجمه‌اش در خاورميانه مي‌شد؛ سياست دوستوني با ايران و عربستان. دكترين ريگان نیز حمايت از جنبش‌هاي برانداز به منظور تغيير رژيم است. در واقع، دکترین ترامپ تركيبي از عدم اعزام نيروي زميني رزمي در كنار حمايت از گروه‌هاي برانداز در قبال كشورهاي غير همسو است.
بنابر آنچه گفته شد، آمریکا در دوره ترامپ قصد دارد با خارج کردن نیروهای خود از خاورمیانه، کشورهای عربی را برای مقابله با ایران مجهز کند. در این راستا پومپئو به صراحت از طرح ناتوی عربی برای مقابله با ایران خبر داد. هرچند مشی دولت آمریکا در دو سال اول ریاست‌جمهوری ترامپ نیز شامل برخی از جنبه‌های دکترین جدید بوده است، اما در دو سال باقی‌مانده از ریاست‌جمهوری ترامپ، دکترین جدید آمریکا در قبال خاورمیانه اجرایی خواهد شد. نکته مهم اینکه، همان‌طور که استفان والت استاد دانشگاه هاروارد تأکید کرده، آمریکا در ۱۵ سال اخیر قادر به شکست کشوری در خاورمیانه نشده است. بنابراین دکترین جدید ترامپ نیز با چالش‌های فراوانی مواجه خواهد بود.
نویسنده: فرامرز اصغری
