دلایل تشدید آلودگی هوای ناشی از ریزگردها در استان خوزستان موضوعی بود که در برنامه "بدون خط خوردگی" رادیو گفت وگو پیگیری شد.
اسماعیل جلیلی عضو مجمع نمایندگان استان خوزستان، با اشاره به مسئولیت مستقیم سازمان محیط زیست در بحث آلودگی هوا و بهره مندی از منابع دولتی در این حوزه اظهار کرد: «سازمان محیط زیست با پدیده ای که ۱۳ سال بطور مداوم تکرار می شود، روبرو است و هر سال دلایل و مستنداتی را ابراز می کند و عامل ایجاد این آلودگی را نادیده می گیرد.»
با بیان اینکه سازمان محیط زیست موضوع آلودگی هوا را به عملکرد دولت های قبلی نسبت می دهد و سایر نهادها را مسئول این امر می داند، بر بهانه جویی این سازمان در خصوص منشا خارجی پدیده گرد و غبار، کمبود منابع مالی و عدم توانایی برای مقابله با ریزگردها تاکید کرد.
جلیلی در ادامه گفت: «سال گذشته در چنین روزهایی پدیده گرد و غبار شرایط سختی را ایجاد کرد؛ انتظار داشتیم مجموعه اقدامات سازمان محیط زیست نتیجه ای بهتر نسبت به سال گذشته بدست دهد.»
وی منشا گرد و غبار روز سه شنبه و همچنین دیروز را ناشی از منشا داخلی دانست و تصریح کرد: «با وجود اینکه منشا داخلی ریزگردها، تحت کنترل عواملی در داخل کشور است، ولی تا امروز تصمیم جدی برای کنترل شرایط تشدید کننده گرد و غبار اتخاذ نشده.»
در ادامه این بحث مجید عباسپور، رئیس انجمن متخصصان محیط زیست تمرکز همزمان بر سه عامل مدیریت، تغییر اقلیم و شرایط هیدرولوژی کشور را در مقابله با آلودگی ناشی از ریزگردها موثر خواند و افزود: «بخش اعظم هورالعظیم در ناحیه خوزستان خشک شده؛ این بحث فراتر از وظایف سازمان محیط زیست است؛ وزارت نیرو و وزارت کشاورزی در حوزه آب ها مسئولیت دارند و دولت در این خصوص باید مدیریتی تجمیعی را بکار گیرد.»
وی خاطرنشان کرد: «اگر قرار باشد تنها از یک سازمان انتقاد کنیم و مسئولیت دیگر نهادها را نادیده بگیریم به نتیجه ای مطلوب نخواهیم رسید.»
در این بحث جلیلی، نماینده مجلس با بیان اینکه در حوزه قانونگذاری مشکلی نداریم و عمده مشکلات ناشی از سوء مدیریت است، اظهار کرد: «اگر سازمان محیط زیست نابه خردانه مدیریت می کند و اقداماتی را منجر به خشکی تالاب ها و سایر منابع آبی انجام می دهد ناشی از ضعف مدیریتی در این نهاد دولتی است.»
وی در این رابطه به موضوع ایجاد سدها اشاره کرد و افزود: «وزارت نیرو با چه استدلالی ایجاد سد می کند... منافع این پروژه ها را پیمانکاران می برند و در مقابل مردم و محیط زیست متضرر می شوند.»
جلیلی در عین حال طراحی و ساخت بسیاری از سدها را مبتنی بر اقدامات کارشناسی شده عنوان کرد و گفت: «بنده بعنوان نماینده مردم انعکاس شرایط را می دهم؛ از یک سیستم عریض و طویل با منابع دولتی انتظار می رود، رَویه ای مناسب را نسبت به بهبود شرایط پیش گیرد.»
عباسپور در پاسخ به اظهارات دیگر ميهمان برنامه گفت: «برای اینکه خیال آقای جلیلی راحت باشد می گویم بنده هیچ وابستگی به سازمان محیط زیست ندارم و انتقاد بنده به برخی نمایندگان مجلس نیز وارد است.»
رئیس انجمن متخصصان محیط زیست در ادامه این بحث گفت: «ایشان می فرمایند طراحی و ساخت سدها ارزشیابی زیست محیطی داشته و من اعلام می کنم که اینگونه نیست؛ برخی از مسائل به نمایندگان مجلس برمی گردد؛ چراکه تلاش می کنند در حوزه انتخابی خود یکسری کارهای عمرانی انجام دهند.»
جلیلی در پاسخ به سوال عباسپور که درباره چرایی عدم انتقاد مجلس از حذف شورای عالی حفاظت محیط زیست پرسید، گفت: «تاکنون شوراها چه کمکی در این حوزه کرده اند؟»
عباسپور در واکنش به این اظهار نظر، بیان کرد: «همه ما مقصر هستیم و نباید یک فرد و مجموعه خاص را مقصر بدانیم، در این میان طبیعت نیز با کمبود بارش ها سر ناسازگاری گذاشته است.»
جلیلی نیز اظهار کرد: «عادت کردیم برای هر موضوعی ده ها ساختار ایجاد کنیم ولی در قالب خروجی، هیچ دستاوردی را شاهد نباشیم. تاکنون صدها شورا ایجاد شده بدون اینکه دستاوردی برای جامعه هدف داشته باشد.»
وی خاطرنشان کرد: «وقتی وظایف یک نهاد و سازمان مشخص است از آن نهاد انتظار خروجی مناسب داریم؛ بنده به این دلیل عرض می کنم سازمان محیط زیست دچار قصور و ضعف است، که نقصان هایی را در بعد زیست محیطی شاهد هستیم.»
جلیلی اضافه کرد: «در همین استان خوزستان کارخانجاتی زمین و هوا را آلوده می کنند؛ اگر سازمان محیط زیست اقتدار لازم را برای مقابله با آن ها ندارد، وظایفش باید به قوه ای دیگر انتقال یابد تا مجموعه انتظارات جامعه هدف را برآورده سازد.»
این نماینده مجلس تاکید کرد: «شورای عالی محیط زیست هشت سال پیش از بین رفت، آیا امروز باید بنشینیم تا کشور دچار نابودی شود؟»
در این بین عباسپور در مقام دفاع از اظهاراتش، پاره ای از مشکلات را متوجه قانونگذار دانست و گفت: «در حوزه دریاچه ارومیه بدلیل کمبودها باید الگوی کشت بعنوان یکی از تصمیمات تغییر می کرد؛ در شرایطی که دریاچه ارومیه در معرض خطر خشکسالی جدی است، برخی نمایندگان شدیدا با این طرح مخالفت کردند.»
وی با انتقاد از مسکوت ماندن افزایش ۲۵ تا ۳۰ درصدی بارش در دریاچه ارومیه طی سال جاری، ادامه داد: «در خصوص جنگل ابر نیز سازمان محیط زیست با عبور جاده مخالفت کرد ولی برخی دوستان در مجلس تاکید داشتند این پروژه اجرایی شود.»
عباسپور همچنین بسته پیشنهادی سازمان محیط زیست در خصوص مبارزه با ریزگردها را شامل جمیع تصمیمات در حوزه روان‌آب ها، آبخیزداری و مالچ پاشی برشمرد و افزود: «اگر این اقدامات صورت گیرد، شاهد کنترل کامل آلودگی هوا بر اثر ریزگردها خواهیم بود؛ البته این مسئله منوط بر گذر زمان و تامین اعتبار است.»
وی با اشاره به افزایش حجم منشا داخلی ریزگردها از ۳۰ به ۵۰ درصد عنوان کرد: «اگر همه روش ها توام اجرایی شود، می تواند در بحث مقابله با آلودگی ریزگردها پاسخ گو باشد؛ البته همکاری منطقه ای نیز باید صورت گیرد.»
جلیلی نیز در اینباره بر کنترل منشا آلودگی، ایجاد موانع و حفاظت فردی اشاره کرد و گفت: «در هر سه بخش اتفاق خاصی را در این چند سال شاهد نبودیم؛ فقط هلال احمر تعدادی ماسک را میان مردم توزیع کرد.»
وی در پایان با تاکید بر لزوم بهره مندی از اقدامات سخت گیرانه محیط زیست خاطرنشان کرد: «غبار ناشی از فعالیت کارخانه سیمان در منطقه و مجموعه کارخانه های نفتی و پالایشگاه، تشدید کننده جریان گرد و غبار در استان خوزستان است.»
