سه شنبه ۲۵ شهريور ۱۳۹۹ - ۲۲:۵۷
کد مطلب : 115360
«چالش قانون» مجموعه مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی را معرفی، نقد و بررسی (۱۳۱) می کند:

ناکارآمدی مصوبه اصول و مبانی و روش های اجرايی گسترش فرهنگ عفاف!؟

اشاره: فرهنگ و امور فرهنگی در پیشرفت کشور از اهمیت بسیاری برخوردار است. وضع مصوبه در حوزه فرهنگ و امور فرهنگی در جمهوری اسلامی ایران با شورای عالی انقلاب فرهنگی است که طی چند دهه فعالیت خود مصوبات فراوانی داشته است. وضع مصوبه در قوه مقننه و سایر مراکز و مراجع مقرره گذار در ایران دارای ویژگی های سنتی و به سبک ایرانی است و از آسیب های مشترکی در رنج است که نهایتا کارآمدی آنها را در جامعه با مشکل مواجه ساخته است. نظر به اهمیت فرهنگ و امور فرهنگی در آینده کشور، «چالش قانون» نقد و بررسی مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی را در دستور کار خود قرار داده است. این نوشتار به معرفی، نقد و بررسی مصوبه اصول و مباني و روشهاي اجرايي گسترش فرهنگ عفاف می پردازد که هم اکنون از نظر خوانندگان گرامی می گذرد:

معرفی مصوبه
شناسنامه مصوبه
نام مصوبه: اصول و مباني و روشهاي اجرايي گسترش فرهنگ عفاف
شماره جلسه تصویب: ۴۱۳
تاریخ تصویب: ۱۴/۱۱/۱۳۷۶
شماره ابلاغ: ۴۸۷۲/دش
تاریخ ابلاغ: ۰۶/۱۲/۱۳۷۶
شرح:
اصول و مبانى روشهاى اجرايى در مسأله گسترش فرهنگ عفاف و حجاب
براى آنكه روشهاى اجرايى دستگاههاى مختلف در اهتمام به تقويت عفاف و حجاب، منطقى و جامع و هماهنگ و تابع يك سلسله اصول و مبانى باشد. به اين اصول و مبانى فهرست‏وار اشاره مى‏شود:
۱- عفاف و حجاب از نتايج و مظاهر ايمان و تقوى است. بنابراين براى تقويت آن بايد در درجه اول به تحكيم ايمان و تقويت باورهاى دينى افراد جامعه كه در حكم روح و ريشه اخلاق و رفتار آنان است، توجه شود.
۲- در توسعه فرهنگ عفاف و حجاب، لازم است به تحكيم ارزشها و مفاهيم اخلاقى خاصى از قبيل شرم و حيا و آزرم و غيرت كه با عفاف و حجاب رابطه نزديك و بى‏واسطه دارند و خود از ثمرات ايمان و تقوى محسوب مى‏شوند و نيز به آموزش احكام شرعى مربوط به عفاف و حجاب و آموزش صحيح رفتار زن و مرد با يكديگر در جامعه و خانواده توجه كافى مبذول شود.
۳- توضيح و تبيين دائمى فلسفه و فوائد عفاف و حجاب در زندگى فردى و اجتماعى و بيان آثار و نتايج سوءعدم رعايت عفاف و بى‏حجابى براى درك حقيقت عقلانى و منطقى عفاف و حجاب امرى ضرورى است.
۴- عفاف و حجاب يك امر تربيتى خانواده است و تربيت خانوادگى در تثبيت فرهنگ عفاف و حجاب در انديشه و روح افراد، نقش اصلى و عمده را ايفا مى‏كند.
۵- لازم است توجه عموم افراد، خصوصاً جوانان به نقش عفاف و حجاب در ايجاد هويت فرهنگى و ملى مستقل براى كشور و ملت و همچنين به آثار مثبت سياسى اين استقلال جلب و مقاصد دشمنان در ترويج فرهنگ برهنگى كه خود يكى از راههاى تهاجم فرهنگى است با ذكر شواهد و نمونه‏هاى تاريخى تشريح شود.
۶- ضرورى است به ريشه‏ها و زمينه‏هاى اجتماعى و اقتصادى ضعف عفاف و حجاب از قبيل روحيه اشرافى‏گرى و تجمل‏پرستى از يك سو و فقر و استيصال مادى از سوى ديگر و نيز دشواريهاى موجود بر سر راه ازدواج شرعى و قانونى و تشكيل خانواده توجه شود و با مبارزه و مقابله با اين ريشه‏ها و انگيزه‏ها موجبات ترويج و توسعه عفاف و حجاب فراهم شود.
۷- در توسعه و ترويج عفاف و حجاب بايد بر فعاليتهاى فرهنگى، آموزشى و تبليغى تأكيد شده سعى شود فضاى اجتماعى و فرهنگى جامعه و محيط به نحوى ساخته شود كه افراد به صورتى طبيعى در آن فضا به رعايت عفاف و حجاب رغبت نمايند و بدان عادت كنند و از كارهايى كه موجب بدبينى نسبت به اسلام و نظام اسلامى گردد پرهيز شود.
۸- در توسعه و ترويج فرهنگ عفاف و حجاب نبايد تنها زنان، مخاطب قرار گيرند و نقش و مسؤوليت مردان فراموش شود بلكه بايد عفاف و حجاب به عنوان امرى كه به هر دو جنس زن و مرد مربوط مى‏شود، تلقى شود.
۹- لازم است در معرفى اسوه‏ها و الگوها در جامعه، به عفاف و حجاب به عنوان يك ارزش، عنايت كافى شود و در تبليغات و نيز در آثار ادبى و هنرى شأن و منزلت انسانى زنان و ارزش حجاب مورد توجه قرار گيرد.
۱۰- تبليغ عفاف و حجاب بايد چنان باشد كه خود موجب بدآموزى و اشاعه فحشا نشود و دراين امر، مى‏بايد مقتضيات سنى، روحى و فرهنگى مخاطبان موردتوجه قرار گيرد.
۱۱- در توسعه فرهنگ عفاف و حجاب لازم است ميان فعاليتهاى فرهنگى، ارشادى و اجرايى، همسويى و هماهنگى وجود داشته باشد و برنامه‏ها و اقدامات انجام‏شده به صورتى مستمر موردنظارت و ارزيابى قرار گيرد.
۱۲- در تبليغ و ترويج عفاف و حجاب بايد بيشتر به جنبه‏هاى مثبت تكيه شود و شيوه‏ها و طرز بيان دوستانه و مؤدبانه به كار گرفته شود و واكنش نسبت به عدم رعايت عفاف و بى‏حجابى بايد تابع مقررات و محدود به حدود قانون باشد و از برخوردهاى خشن و اهانت‏آميز خوددارى شود.
۱۳- مديران و مسؤولان بايد از آگاهى و حساسيت لازم نسبت به مسأله عفاف و حجاب برخوردار باشند و مخصوصاً بايد به آموزش صحيح مجريان تبليغ و پاسدارى از عفاف و حجاب اولويت داده شود.
۱۴- در شهرسازى و معمارى بايد فرهنگ عفاف و حجاب مدنظر قرار گيرد و محيط كار و نوع برنامه‏ها و استفاده از وسايل و امكانات به نحوى نباشد كه خود موجب اختلاط نامناسب زن و مرد شود.
۱۵- در ترويج فرهنگ عفاف و حجاب بايد به نوع كار و شرايط مقتضيات محيط زندگى و

خصوصيات اقليمى و سنتها و آداب محلى و منطقه‏اى مربوط به لباس و پوشش، با رعايت اصل حكم فقهى حجاب توجه شود و ضمن قائل شدن حرمت و احترام براى چادر به عنوان كاملترين و رايج‏ترين نوع حجاب و تشويق آن به دور از افراط و تفريط، از الزام همگان به استفاده از يك نوع، رنگ و شكل خاص خوددارى شود. (مراكز ادارى، آموزشى و درمانى تابع ضوابط خاص خود مى‏باشند).
۱۶- به موازات اهتمام نسبت به عفاف و حجاب و تبليغ و ترويج آن بايد تدابيرى اتخاذ شود تا چادر و انواع لباسهايى كه استفاده از آنها لازمه رعايت عفاف و حجاب است به آسانى و با هزينه‏اى معقول و منطقى قابل تأمين باشد.
اين اصول در ۱۶بند در جلسه ۴۱۳ مورخ ۷۶/۱۱/۱۴ شورايعالى انقلاب فرهنگى به تصويب نهايى رسيد.

نقد و بررسی مصوبه
- هزینه بر نبودن اجرای مصوبات آزمایشی
عاقلانه است که قبل از اجرای مصوبات دایمی و در کل کشور با صرف هزینه های مادی و اجتماعی فراوان، به اجرای آزمایشی آنها که مستلزم هزینه های متعلقه کم است توجه شود تا از این طریق از هدر رفت سرمایه و انرژی کشور جلوگیری شود. اجرای مصوبات بصورت آزمایشی در یک یا دو وزارتخانه و یک یا دو استان برای دایمی نمودن مصوبات قطعا از اطمینان خاطر فراوان برخوردار است.
- آمیختگی مصوبات ناسخ و منسوخ
دورنمای نسخ نوعی مصوبات چیست؟ با این رویه وضع مصوبه بسیاری از مصوبات توسط بسیاری دیگر از مصوبات بصورت رابطه ای دو طرفه نسخ می شوند. بسیاری از مصوبات در یک لحظه هم ناسخ اند هم منسوخ که جایگاه حقوقی این دست مصوبات برای اجرا محل ابهام است. نامشخص بودن محل استفاده از جملات نسخ نوعی موجب شده است که برای اطمینان از اعتبار هر مصوبه باید همه مصوبات موجود در کشور مورد بررسی قرار گیرند که این کار امکان پذیر نیست.
- بی اعتمادی مردم به مصوبه و وضع مصوبه
در صورت نسخ نوعی پی در پی مصوبات چه دلیل وجود دارد که مصوبه ناسخ امروز، چند روز دیگر منسوخ نگردد. اینگونه نسخ های بی ضابطه چگونه می تواند الگوی شکل دهی رفتارهای شهروندان قرار گیرد در حالی که ممکن است در آینده ای نزدیک اجرای آن ملغی شود. رفتارسازی قانونمند امری تدریجی است که دستکاری ناشیانه آن به حساسیت زدایی پیرامون مصوبه و وضع مصوبه منجر می شود و بازگرداندن آن به مسیر صحیح قبلی غیرممکن یا بسیار دشوار است.
- عدم وجود ارتباط سنجی هر مصوبه با مصوبات قبلی
در وضع مصوبه سنتی به سبک ایرانی، سیستمی برای ارتباط سنجی هر مصوبه با مصوبات قبلی وجود ندارد و قابل اندازه گیری نیست. بی ارتباطی مصوبات با هم دقیقا نقطه آغازین بروز خطا در وضع مصوبه است و می تواند به تدوین، تصویب و تایید مصوبات مزاحم منجر شود.
- ضعف وضع مصوبه
مصوبات دارای استثنائات فراوان نشانه وجود ضعف در وضع مصوبه سنتی است که نمی تواند مصوبه مورد نظر خود را در قالبی بدون استثنائات فراوان صورت بندی نماید. اشاره ضعف وضع مصوبه، ناکارآمدی واضعان مصوبه را در خود مستتر دارد که نمی تواند از امکانات موجود الگوی بسازد که بدون استثنائات فراوان مصوبه را اجرا نماید یا حداقل برای استثنائات صورت بندی جدیدی از مصوبه ارائه نماید که خروجی آن مصوبات دارای استثنائات فراوان نباشد.
- مصوبه در اجرای در جامعه و نه در کنج گنجه ها و کتابخانه ها
مصوبات نافهمیده شده بجای اجرا در کف خیابان های شهرها در کنج گنجه ها، فایل ها و قفسه کتابخانه ها مشغول خاک خوردن است. چه بسیارند مصوباتی که به دلیل نافهمی مردم هیچگاه مجال اجرا نیافته اند و نتوانسته اند ظرفیت های عملکردی مطلوب خود را در اختیار متولیان اداره امور کشور قرار دهند.
- عدم جامع نگری در وضع مصوبه
خیل فراوان تغییرات، اصلاح، الحاق، متمم، حذف، لغو و ارجاع مصوبات همگی نشانگر این حقیقت است که وضع مصوبه سنتی دارای سطح مطلوبی از جامعه نگری نیست. از این رو تقریبا پس از مدت کوتاهی از تصویب مصوبات و بروز ناسازگاری بین مصوبات و پدیده های جامعه، واضع مصوبه مجبور به تغییر مصوبه است تا گرفتاری تازه در اثر مصوبه را بر طرف کند.
- پشتیبانی مصوبه از حد حق به مثابه تعیین حدود و شرایط
مصوبه و وضع مصوبه مدعی حق شناسی و ارائه حق به همگان است. مصوبه در تعیین روابط بین اجزای جامعه به نسبت سنجی روابط و اندازه گیری سهم تاثیر اجزا می پردازد و حد تاثیر هر یک را معین می کند. تعیین حدود و شرایط پدیده ها با هم در مصوبه و در فرآین وضع مصوبه که می تواند حقوق اساسی مردم را بر طبق اسناد فرادست کشور تامین کند. در مصوبه و وضع مصوبه سنتی به سبک ایرانی، بروز و تشدید مشکلات زندگی مردم نشانه عدم وجود تعیین حدود و شرایط به عنوان هدف مصوبه و وضع مصوبه است.
- علني بودن مصوبه به مثابه تحت نظارت مردم بودن
یک مصوبه هنگامی که علنی است یعنی در نزد دیدگان و رویت همگان قرار دارد. اینکه همگان از مصوبه و اجرای آن آگاهی داشته باشند به مفهوم این است که مصوبه در پیش چشمان مردم تصویب و اجرا می شود و مردم با چشمان باز و آگاهی کامل، اجرای مصوبه را نظاره می کنند. نظارت همگانی دستاورد بسیار مهم علنی بودن مصوبه و وضع مصوبه است. نظارت همگانی موجب می شود که کاستی های مصوبه
و وضع مصوبه با ارائه نظرات اصلاحی مردم از طریق قانونی به درستی اصلاح و اجرا شود. در مصوبه و وضع مصوبه سنتی به سبک ایرانی، بروز و تشدید مشکلات زندگی مردم نشانه این است که مصوبه و وضع مصوبه تحت نظارت مردم به عنوان ویژگی ذاتی مصوبه و وضع مصوبه نیست.
- معطوف به عدالت بودن مصوبه به مثابه هماهنگی بین اختیار و وظیفه
هماهنگی بین اختیار و وظیفه از ویژگی های عرضی مصوبه و وضع مصوبه است که می تواند در گسترش فهم و تبعیت مصوبه در بین اقشار گوناگون جامعه دارای آثار موثری باشد. هر مصوبه در نوع خود دارای اختیاراتی در کنترل تغییرات است که اثربخشی در آن نهفته است و در مقابل دارای وظایفی نیز برای ارائه خدمات است هماهنگی بین اختیار و وظیفه از اهمیت بسیاری برخوردار است. در مصوبه و وضع مصوبه سنتی به سبک ایرانی، بروز و تشدید مشکلات زندگی مردم نشانه عدم هماهنگی بین اختیار و وظیفه به عنوان ویژگی عرضی مصوبه است.
- پشتیبانی جامعه از مصوبه به مثابه اداره امور کشور از طریق مصوبه
اداره امور جامعه از طریق مصوبه، نیازمند شناخت دقیق جامعه به جامع ترین شیوه ممکن است. به عبارت دیگر در حوزه مصوبه و وضع مصوبه تقسیم کار ملی توانایی لازم برای اداره امور جامعه از طریق مصوبه را دارد و می تواند به بهترین شکل ممکن مشکلات زندگی مردم را بر طرف کرده و کمال و خوشبختی آنا را در دو دنیا تضمین کند. البته تحقق این ادعا از سوی تقسیم کار ملی کار بسیار دشواری است. تقسیم کار ملی شامل تدوین، تصویب، تایید، ابلاغ، اجرا، نظارت و تفسیر مصوبه باید توانایی لازم برای اداره امور کشور را در وضع مصوبه داشته باشد. در مصوبه و وضع مصوبه سنتی به سبک ایرانی، بروز و تشدید مشکلات زندگی مردم نشانه عدم اداره امور کشور از طریق مصوبه به عنوان منابع مصوبه و وضع مصوبه است.
- سازگاري مصوبه با كليت نظام حقوقي به مثابه هماهنگی در مصوبه و وضع مصوبه
سازگاري با كليت نظام حقوقي به معنای هماهنگی در مصوبه و وضع مصوبه یکی از اصول وضع مصوبه است. نظام حقوقی کشور مجموعه ای از مصوبات فراوان است که در موضوعات گوناگون بصورت متفرق و تنقیح نشده وجود دارد. تراکم زیاد مصوبات امر بررسی سازگاری و هماهنگی مصوبات تازه تصویب شده را با سایر مصوبات مشکل نموده است. در مصوبه و وضع مصوبه سنتی به سبک ایرانی، بروز و تشدید مشکلات زندگی مردم نشانه عدم سازگاري با كليت نظام حقوقي به مثابه هماهنگی در مصوبه و وضع مصوبه به عنوان اصول مصوبه و وضع مصوبه است.
- دفاع مصوبه از منافع عمومی به مثابه حقوق ملت
واضع مصوبه در اصول فصل سوم مصوبه اساسی تحت عنوان حقوق ملت مجددا بر لزوم تحقق موارد مذکور، تأکید کرده است. از جمله، برخورداری همه مردم از حقوق و حمایت قانونی یکسان (اصول ۱۹و ۲۰)، الزام دولت به رفع نیاز مسکن (اصل۳۱) لزوم برخورداری یکایک افراد کشور از تأمین اجتماعی و خدمات بهداشتی و درمانی (۲۹)، آموزش و پرورش رایگان (اصل ۳۰)، امنیت حقوقی و قضایی (اصل ۳۲ تا ۳۹). همچنین است اصول دیگر از جمله اصل ۴۳ و ۴۸. در تمام موارد ذکر شده حمایت از منافع عمومی از طریق الزام دولت به ارائه خدمات مورد نیاز جامعه صورت گرفته است. اینکه چه مقدار از حقوق ملت بر اساس مصوبه اساسی رعایت شده است از حوصله این نوشتار خارج است. اما همین بس که بدانیم از وضع موجود تا وضع مطلوب پیش بینی شده در مصوبه اساسی فاصله بسیاری وجود دارد. در مصوبه و وضع مصوبه سنتی به سبک ایرانی، بروز و تشدید مشکلات زندگی مردم نشانه عدم وجود منافع عمومی به مثابه حقوق ملت در وضع مصوبه است.
- پشتیبانی مصوبه از همگرايي اجتماعي به مثابه گسترش همدلی
هدف مصوبه و وضع مصوبه، ایجاد و گسترش همگرایی اجتماعی به معنای افزایش همدلی در جامعه است که شامل مدیریت نظام حساسیت ها، تمایلات و انگیزش هاست. مصوبه است که حساسیت جامعه را بر می انگیزد و تمایلات را جهت می دهد و انگیزش ها را تقویت می کند. در فضای همدلی است که تقابل ها به تعامل و دشواری های اداره امور، تسهیل می شود. در مصوبه و وضع مصوبه سنتی به سبک ایرانی، بروز و تشدید مشکلات زندگی مردم نشانه عدم وجود گسترش همدلی به عنوان هدف مصوبه و وضع مصوبه است.
- مفيد قطعيت بودن مصوبه به مثابه اطمینان از اثربخشی
ویژگی مفید قطعیت بودن مصوبه به معنای وجود اطمینان واضع مصوبه از اثربخشی مصوبه در طول مدت اجراست. مفاد مصوبه در دل خود نوعی قطعیت در اجرا را پیش چشمان مردم مجسم می سازد. قانونی مفید قطعیت نباشد همانند بسیاری از مصوبات ناکارآمد وضع مصوبه سنتی به سبک ایرانی دارای هویت قانونی نبوده و نمی تواند به اهداف از پیش تعیین شده خود دست یابد. قانونی که در مفاد آن موضوع قطعیت اثربخشی با اما و اگرهای فراوان همراه باشد نمی تواند در حل مشکلات زندگی مردم مفید فایده باشد. در مصوبه و وضع مصوبه سنتی به سبک ایرانی، بروز و تشدید مشکلات زندگی مردم نشانه عدم اطمینان مصوبه و وضع مصوبه به اثربخشی خود به عنوان ویژگی ذاتی مصوبه و وضع مصوبه است. 

نویسنده: دکتر محمدرضا ناری ابیانه

https://siasatrooz.ir/vdcd9k0fzyt0fs6.2a2y.html
نام شما
آدرس ايميل شما
کد امنيتی