روند صعودی تدوین تحریمهای ضد ایرانی در دولت ترامپ درحالی با سرعت قابل تاملی پیش میرود که برخی کشورها از جمله چین و روسیه ضمن ابراز نگرانی از این روند، این تحریمها را مانعی بر سر اجرای برجام برشمردند.
هفته گذشته دولت جدید آمریکا تحریمهای یکجانبه جدیدی را علیه کشورمان صادر کرد. کاخ سفید اکنون در حال تدوین تحریمهای جدیدی علیه شرکتها و افراد ایرانی و نیز تجارت خارجی ایران است.
وزارت خارجه دولت آمریکا در اولین تحریمهایی که در دوران ریاستجمهوری دونالد ترامپ علیه کشورمان وضع میشود، اعلام کرد که اینها تنها «گامهای نخست» بوده و واشنگتن بیش از این بر روی «اقدامات خصمانه ایران چشم نمیبندد.»
مایکل فلین، مشاور امنیت ملی ترامپ، نیز در بیانهای پس از تحریمها اعلام کرد: «دولت ترامپ اقدامات تحریککننده ایران که منافع ما را تهدید میکند را بیش از این تحمل نخواهد کرد. روزهای چشم بستن بر اقدامات خصمانه ایران علیه آمریکا و جامعه جهانی به سر آمده است.»
سیاستهای ضد ایرانی ترامپ در حالی سرعت گرفته که به تازگی خبرگزاری رویترز در گزارشی از تلاش کابینه "دونالد ترامپ" برای قرار دادن نام سپاه پاسداران ایران در فهرست گروههای تروریستی خبر داده است.
دولت آمریکا از سالها قبل نام تعدادی از اعضای سپاه پاسداران ایران و یا شرکتهای در ارتباط با آن را در فهرست به اصطلاح "حامیان تروریسم" قرار داده بود؛ اما این بار کابینه دولت "دونالد ترامپ"، طرحی را ارائه داده است تا نام سپاه پاسداران ایران، به عنوان یک بازوی قدرتمند دفاعی در این کشور، بطور کامل وارد فهرست گروههای تروریستی شود.
تعدادی از نهادهای دولتی آمریکا در حال بررسی این طرح هستند و با توجه به گستردگی دامنه فعالیتهای سپاه پاسداران در ایران، مورد تحریم قرار گرفتن این نیروی دفاعی میتواند حجم قابل توجهی از فعالیتهای اقتصادی و نظامی این کشور را تحت تاثیر قرار دهد.
به گزارش تسنیم، رویترز اعلام کرد هنوز به جزئیات این طرح دست نیافته است؛ اما احتمالا به شکل یک فرمان اجرایی در اختیار وزارت خارجه آمریکا قرار میگیرد تا حکم تروریستی بودن سپاه پاسداران ایران را صادر کند. هنوز مشخص نیست آیا ترامپ این فرمان را امضا خواهد کرد یا خیر.
رویترز در ادامه این گزارش آورده است: کاخ سفید هنوز حاضر به اظهار نظر درمورد طرح جدید نشده و ایران بارها ارتباط با گروههای تروریستی را نفی کرده است.
گفته میشود نهادهای دولتی آمریکا چندین پیشنویس دیگر برای تبدیل شدن به احکام اجرایی ارائه دادهاند؛ اما رسیدگی به آنها فعلا از سوی کابینه ترامپ به حال تعلیق درآمده است.
رویترز هفته گذشته گزارش داده بود مقامات واشنگتن در حال بحث و تبادل نظر بر سر این موضوع هستند که اخوانالمسلمین مصر را در فهرست گروههای تروریستی قرار دهند؛ اما رسیدگی به این موضوع فعلا متوقف شده است.
به نوشته رویترز، اگر دولت آمریکا نام سپاه پاسداران را در فهرست گروههای تروریستی جهان قرار دهد، این موضوع آثار منفی فراوانی در پی خواهد داشت. موضوع مبارزه با تروریستها در عراق و سوریه با چالش جدی مواجه میشود زیرا در هر دو کشور نیروهای ارتش از سوی مستشاران ایرانی تحت تعالیم نظامی قرار میگیرند.
برخی از مشاوران تندروی ترامپ به وی پیشنهاد تشدید تحریمهای ایران را ارائه میدهند. آمریکا هفته گذشته ایران را به دلیل انجام آزمایش موشکی مورد تحریمهای جدیدی قرار داد. مقامات کاخ سفید اعلام کردند این گام نخست در مجازاتهای ایران است. متحدان عرب آمریکا در حوزه خلیج فارس نیز از اعمال تحریمهای بیشتر علیه ایران استقبال میکنند؛ اما تحلیلگران سیاسی معتقدند ادامه این کار موجب پیچیدهتر شدن چالشها در منطقه شده و ضعف سیاسی ترامپ را نشان میدهد. آخرین فرمان ترامپ درمورد ممنوعیت ورود شهروندان ۷ کشور اسلامی به آمریکا از سوی دادگاه فدرال واشنگتن لغو شد و ضربه سنگینی بر قدرت اجرایی رئیس جمهور وارد کرد. روز جمعه همچنین شبکه خبری سیانان به نقل از مقامات رسمی اعلام کرده که کاخ سفید به دنبال اعمال دستکم یک دور دیگر از تحریمهای جدید علیه ایران در ارتباط با برنامه موشکی تهران است. رویترز نیز در خبری به نقل از یک مقام دولت ترامپ مدعی شده است در صورت تداوم برنامه موشکی ایران و ادامه جنگهای نیابتی اقدامات دیگری اتخاذ خواهند شد، «تحریمهای اخیر اولین گامها برای پاسخ به رفتار تحریک کننده ایران بودند.» نشریه معروف اقتصادی فوربس درباره این تحریمهای احتمالی مینویسد: «این تمهیدات میتواند - و باید - بانکهای چینی را هدف قرار دهد. جدا ساختن نهادهای ملی چین میتواند بازارهای جهانی را شوکه کند، اما تمهیدات [تحریمها] بدون این کار تأثیرگذار نخواهند بود.»
در لیست تحریمهای پیشین علیه ایران، نام دستکم یک شهروند و دو شرکت چینی به چشم میخورند. گری سیمور، هماهنگ کننده سابق کنترل تسلیحات کشتار جمعی در دولت باراک اوباما، میگوید: «این اقدام ممکن است هشداری به چین باشد، که البته منطبق با احساس خصومت ترامپ در برابر چین نیز است.»
شان اسپایسر، سخنگوی کاخ سفید، تأیید کرده است که تحریمهای اعمال شد در دولت اوباما تدوین شدهاند. مت لویت، از مقامات سابق وزارت خزانهداری آمریکا، نیز میگوید: «اعمال تحریمهای جدید نیازمند زمان زیاد برای طراحی و تدوین آنها است، و لیست اخیر - شامل شرکتهای چینی اضافه شده - احتمالا مدتها پیش از روی کار آمدن دولت جدید تهیه شدهاند.»
خبرگزاری رویترز به نقل از یک مقام آگاه اعلام کرد که دولت ترامپ در حال آماده کردن پیشنهادی است که احتمالا منجر خواهد شد کاخ سفید سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را به عنوان یک سازمان تروریستی معرفی کند.
این مقام اعلام کرد که چندین سازمان آمریکایی درباره این پیشنهاد که در صورت اجراء میتواند تحریمهای قبلی بر افراد و نهادهای مرتبط با سپاه را افزایش دهد، مورد مشورت قرار گرفتهاند.
رویترز در ادامه میگوید متن پیشنهاد ادعایی را مشاهده نکرده است اما میتواند به شکل یک دستور اجرایی به وزارت خارجه آمریکا ارائه شود تا سپاه پاسداران را به عنوان یک گروه تروریستی مد نظر قرار دهد. مشخص نیست که آیا ترامپ چنین دستوری را امضاء خواهد کرد یا نه.
البته این تندرویهای ضد ایرانی رییس جمهور تازه کار با واکنش بسیاری از کشور از جمله چین و روسیه مواجه شده است، چنانچه پس از تحریمهای اخیر، چین اعلام کرد نسبت به لیست جدید تحریمهای ایران که شامل برخی شخصیتها و شرکتهای چینی بود، اعتراض کرده است.
لو کانگ، سخنگوی وزارت خارجه چین اعلام کرد که پکن اعتراض خود نسبت به این اقدام واشنگتن را ابراز داشته و اینکه چنین تحریمهایی بخصوص وقتی منافع یک شخص ثالث را تحت تاثیر قرار میدهد برای پیشبرد منافع مشترک مفید نخواهند بود.
لو در جلسه کنفرانس خبری خود در واکنش به این اقدام آمریکا گفت: «ما همواره با هرگونه تحریمهای یکجانبه مخالف بودهایم.»
از سویی دیگر یک منبع در وزارت امور خارجه روسیه نیز روز جمعه گفت که تحریمهای جدید و یکجانبه آمریکا علیه ایران امری غیر سازنده است. منبع مذکور افزود: «این تحریمها ممکن است منجر به ایجاد مشکلاتی شود که مانعی در برابر اجرای توافق هستهای ایران می شود.»
این منبع روسی ادامه داد: «تحمیل تحریمهای جدید علیه ایران ممکن است منجر به بحرانی شدن اوضاع شود.»
یک مقام وزارت خارجه روسیه اعلام کرد ضمن ابراز نگرانی از کنار گذاشته شدن برجام توسط ایران به دلیل عدم پایبندی آمریکا به تعهداتش تأکید کرد که این به دنبال اظهارات ضد ایرانی آمریکا نشانه شکست جامعه بینالملل خواهد بود.
میخائیل یولیانوف، رئیس اداره منع گسترش و کنترل تسلیحاتی وزارت خارجه روسیه در گفتوگو با خبرگزاری اسپوتنیک افزود: «مسلما نگرانیهایی وجود دارد زیرا شاهد اظهارات تندی از سوی دولت آمریکا و متعاقب آن واکنش تند تهران هستیم.»
یولیانوف گفت: «شما درمورد تهدید خروج ایران از توافق میپرسید؟ معتقدم که چنین نتیجهای بیانگر شکست بزرگی در تمام جامعه بینالملل خواهد شد.»
این دیپلمات روس تاکید کرد که تحریمهای هفته گذشته آمریکا بر ایران باعث ایجاد فضایی به شدت ناخوشایند در برابر اجرای برجام در آینده خواهد شد.
از طرفی نماینده روسیه در سازمان ملل بار دیگر تصریح کرد که قطعنامه شورای امنیت آزمایش موشکی توسط ایران را ممنوع نکرده است.
«ویتالی چورکین» این اظهارات را در واکنش به موضعگیریهای اخیر مقامات و رسانههای آمریکایی علیه آزمایش موشکی تازه ایران مطرح کرد. نماینده روسیه در سازمان ملل که با شبکه «راشاتودی» گفتوگو میکرد، گفت: «[در مورد] این سر و صدایی که در مورد شلیک موشک بالستیک توسط ایران به راه افتاده، واقعا از شنیدن اینکه حتی کارشناسان آمریکایی در مثلا "سیانان" در مورد شلیک موشکهای بالستیک صحبت کرده و میگویند این نقض ممنوعیت شورای امنیت است، غافلگیر شدهام.»
وی افزود: «این ممنوعیتها قبلا وجود داشتند، اما زمانی که توافق بر سر برنامه هستهای ایران به دست آمد، برداشته شدند. حالا در وضعیتی هستیم که قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل که در اسناد هم ثبت شده، از ایران "درخواست میکند" موشکهای بالستیکی را آزمایش نکند که "برای داشتن قابلیت حمل کلاهک هستهای طراحی شدهاند".»
ایران و روسیه و شمار زیادی از کارشناسان حقوقی تأکید دارند که بخشی موشکی قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت که توافق هستهای یکی از ضمایم آن است، به دلیل استفاده از عبارت «درخواست میکند» به جای «نباید» که در قطعنامه قبلی آمده بود، الزامآور نیست.
چورکین در این باره گفت: «این یک ممنوعیت نیست، بلکه تنها یک "درخواست" است، بنابراین شما چه از منظر فنی، چه حقوقی و چه سیاسی نمیتوانید بگوئید که آنها دارند قطعنامه شورای امنیت را نقض میکنند.» وی افزود: «علاوه بر این، باید ثابت شود که این موشک خاص برای داشتن قابلیت حمل کلاهک هستهای طراحی شده است. بنابراین به این سادگی هم نیست.»
سیاستهای آمریکا علیه ملت ایران در حالی با واکنش مقامات چین و روسیه همراه شده است که به نظر میآید گوش ترامپ به این انتقادها بدهکار نباشد و همچنان در پی لفاظی و تهدید و تدوین برای تحریم باشد.