روز گذشته مرکز آمار ایران در گزارشی از افزایش رشد تورم تولیدکننده صنعت خبر داد و اعلام کرد شاخص قیمت تولیدکننده بخش صنعت در فصل تابستان، به عدد ۱۹۷ رسیده که نسبت به شاخص فصل قبل، ۱.۹ درصد و شاخص فصل مشابه سال قبل، ۲.۲ درصد افزایش داشته است.
براساس این گزارش درصد تغییرات شاخص کل بخش صنعت در چهار فصل منتهی به فصل تابستان ۱۳۹۵ نسبت به دوره مشابه سال قبل (نرخ تورم تولیدکننده کل بخش صنعت)، معادل ۰.۲ درصد بوده که نسبت به تورم چهار فصل منتهی به فصل بهار سال ۱۳۹۵ معادل منفی ۰.۵ درصد افزایش داشته است.
شاخص آیندهنگر
کارشناسان و تحلیلگران اقتصادی در تشریح اثرات این شاخص آیندهنگر این مساله را عنوان میکنند که این شاخص میتواند با یک فاصله زمانی در هزینه تمام شده مصرفکننده نیز اثر بگذارد و روند حرکتی آن را افزایشی کند.
این گروه از کارشناسان بر این اعتقادند که تغییرات نرخ تورم میتواند نشاندهنده تغییرات متفاوتی در بخش واقعی اقتصاد باشد و نکته مهم آن در این میان آن است که این کاهش یا افزایش قیمت به عوامل متعددی وابسته است.
طبق گزارش منتشر شده از سوی بانک مرکزی در میان صنایع مختلف؛ شاخص قیمت بخش صنایع تولید زغالسنگ - پالایشگاههای نفت با ۳.۹ درصد افزایش نسبت به فصل قبل، از عدد ۱۶۷.۴ به ۱۷۳.۸ رسید و بیشترین تاثیر را در افزایش شاخص کل فصل تابستان داشته و در کنار آن رشته فعالیت تولید فرآوردههای نفتی تصفیه شده با ۳.۹ درصد افزایش نسبت به فصل قبل بیشترین تاثیر را در افزایش شاخص این بخش داشته است.
تورم صنایع زیر ذرهبین
براساس این گزارش؛ شاخص قیمت بخش صنایع مواد غذایی و آشامیدنی با ۱.۴ درصد افزایش نسبت به شاخص فصل قبل از عدد ۲۴۴.۱ به ۱۴۷.۶ رسید، این بخش رتبه دوم تاثیرگذاری در افزایش شاخص کل را به خود اختصاص داده و رشته فعالیتهای تولید قند و شکر با ۴.۳ درصد، تولید روغن و چربی حیوانی و نباتی خوراکی با ۲.۳ درصد و تولید نوشابههای غیرالکلی گازدار با ۵.۴ درصد افزایش نسبت به فصل قبل، به ترتیب بیشترین تاثیر را در افزایش شاخص این بخش داشتهاند.
طبق ارقام مندرج در گزارش شاخص قیمت بخش تولیدات فلزات اساسی با ۰.۹ درصد افزایش نسبت به شاخص فصل قبل ۱۷۳.۶ و رسیدن به عدد ۱۷۵.۲ رتبه سوم تاثیر را در افزایش شاخص کل فصل تابستان داشته است. رشته فعالیت تولید محصولات اساسی مسی با ۶.۳ درصد افزایش نسبت به فصل قبل بیشترین تاثیر را در افزایش شاخص این بخش داشته است.
در نهایت گفته میشود که شاخص قیمت بخش تولید سایر محصولات کانی غیرفلزی با ۲ درصد افزایش نسبت به شاخص فصل قبل یعنی ۱۸۱.۴ و رسیدن به عدد ۱۸۵.۱ رتبه چهارم تاثیرگذاری در افزایش شاخص کل فصل تابستان را به خود اختصاص داده است. رشته فعالیتهای تولید سیمان، آهک و گچ با ۴.۳ درصد و تولید آجر با ۲.۳ درصد افزایش نسبت به فصل قبل به ترتیب بیشترین تاثیر را در افزایش شاخص این بخش داشتهاند.
همانطور که پیشتر ذکر شد به گفته کارشناسان و تحلیلگران اقتصادی شاخص تورم تولیدکننده به عنوان یک شاخص پیشنگر در افزایش یا کاهش نرخ تورم محسوب میشود و هرچند به دلیل برخی تفاوتها در محاسبه هر یک سبد کالایی همبستگی و تاثیرپذیری آن صد درصد نیست اما آنچه مسلم است این شاخص، نشانههای مثبت و منفی برای تورم مصرفکننده درپی داشته و دارد.
براساس نظر کارشناسان اقتصادی افزایش یا کاهش نرخ تورم تولیدکننده به عنوان یک شاخص پیشنگر دستکم با یک وقفه زمانی چند ماه خود را در شاخص بهای مصرفکننده نشان میدهد.
این گروه مدعی هستند که شاخص سبد نهادهای تولید و مصرفکننده با هم متفاوت است و پیرو آن محاسبه نهادههای تولید با کالاهای مصرفی کمی متفاوت است به این ترتیب که در شاخص تولیدکننده برخی هزینهها مانند حملونقل، انبارداری و مالیات محاسبه نمیشود، در صورتی که مالیات ممکن است سهم عمدهای در نرخ تورم مصرفکننده داشته باشد.
کارشناسان اقتصادی میگویند: این احتمال وجود دارد که عامل کاهش نرخ تورم مصرفکننده و تولیدکننده کاهش تقاضا و ادامه رکود دربازار باشد ضمن اینکه کاهش تقاضا برای نهادههای تولید و کاهش قیمت برخی از نهادههای داخلی و خارجی روی تورم تولیدکننده اثر میگذارد.
به سخن دیگر تورم مصرفکننده تا محدودهای از تورم تولیدکننده اثر میپذیرد و این مهم از آنجا نشات میگیرد که هزینه تولید به دلیل ساختار سنتی و استفاده نشدن از فناوری روز همچنان بالاست، در صورتی که تورم تولیدکننده بیشتر به نهادهها و سبد کالاهای مورد نیاز تولید مربوط است.
تناقضات آشکار
رشد تورم نیم درصدی در بخش تولید اگرچه از دید برخی کارشناسان رقم چشمگیری نیست اما اگر برآن باشیم تا تاثیرات موجود از سوی این شاخص بر اقتصاد را مورد ارزیابی قرار دهیم این نکته حاصل میشود که این موارد میتواند منجر به تورم مصرفکننده شود.
به سخن دیگر این تحلیلگران مدعی هستند که تورم تولیدکننده بهعنوان شاخصی آیندهنگر میتواند با یک فاصله زمانی در شاخص تورم مصرفکننده نیز تاثیرگذار باشد، حال اگر این روند صعودی تورم در شاخص صنعت را کنار تورم اعلامی از سوی متولیان قرار دهیم چندین سوال در ذهن متبادر میشود؟ نخست آنکه اگر تورم موجود در اقتصاد کشور کاهش یافته به تبع آن نیز باید تورم در سایر بخشها و صنایع نیز کاهش یابد که وجود چنین ارقامی این مساله را نقض میکند.
سوال دیگری که در این بین وجود آن لازم است که این رقم تورمی در حالی پدید آمده که از ماهها قبل متولیان مصوبات مختلفی را برای خروج از رکود تولید ارائه کردهاند اما وجود این ارقام این نکته را بیان میکند که این اقدامات عملا بیاساس بوده است.