انتخابت آمریکا در حالی برگزار شد که اقدام جو بایدن و ترامپ هر دو نامزد انتخابات مبنی بر پیروزی بر رقیب فضایی از آشوب و التهاب را بر این کشور حاکم ساخته است. در یک سوی معادله ترامپ بر تقلب و نادرست بودن ساختار آمریکا تاکید دارد و در سوی دیگر بایدن، سعی دارد تا ترامپ را دروغگو و هوچی گر معرفی نماید که با جوسازی به دنبال پنهان سازی شکست در انتخابات است. این وضعیت در کنار صف بندی خیابانی طرفداران دو طرف فضایی از بحران را بر آمریکا حاکم کرده که احتمال استمرار آن طی روزهای آینده شدت گرفته است. در این میان نکته قابل توجه نوع موضع کشورهای اروپایی در قبال تحولات آمریکاست چنانکه هایکو ماس وزیر خارجه آلمان درباره پیامدهای وضعیت کنونی آمریکا هشدار داده است. وزیر دفاع آلمان نیز اصطلاح قرار گرفتن آمریکا روی بشکه باروت را مطرح کرده است.
با توجه به این مواضع این سوال مطرح است که چرا کشورهای اروپایی از وضعیت آمریکا ابراز نگرانی میکنند؟ نخست آنکه نگاه کشورهای اروپایی بیش از هر چیز یک نگاه اقتصادی است و بی ثباتی و ابهام سیاسی در آمریکا را برابر با چالشهای اقتصادی میدانند که در شرایط بحرانی کرونا بر اقتصاد اروپا تاثیر منفی خواهد داشت. دوم آنکه آمریکا به عنوان منشا و الگوی نظام سرمایه داری شناخته میشود که مروج دموکراسی ساختار سرمایه داری برای سایر کشورهاست. وضعیت کنونی برداشته شدن نقاب از چهره دموکراسی سرمایه داری است که به تشدید بی اعتمادی جهانی و آشکارتر شدن زوال نظام سرمایه داری غربی منجر میشود. لذا نگرانی کشورهای اروپایی را میتوان از پیامدهای این وضعیت برای آینده نظام سرمایه داری دانست. سوم آنکه آنچه در آمریکا در حال قوت گرفتن است تقویت موضعیت راستگرایان افاطی و مشروعیت یابی تحرکات نظامی و بحران ساز آنان است که این روزها در لوای حمایت از ترامپ صورت میگیرد. قوت گرفتن سیاستهای خشونت آمیز راست افراطی در آمریکا میتواند الگویی برای این جریانها در اروپا باشد که قطعا هزینههای امنیتی و سیاسی بسیاری برای این قاره رقم خواهد زد.
با توجه به آنچه ذکر شد میتوان گفت نگرانیهای مطرح شده در باب انتخابات آمریکا نه برای حمایت از شخصی خاص بلکه در قالب نگرانی از پیامدهای این بحران بر آینده نظام سرمایه داری و البته تقویت موقعیت راست گرایان است که میتوانند بر موقعیت داخلی و خارجی کشورهای اروپایی اثر گذار باشد لذا با رویکرد انتقادی به روند تحولات آمریکا به دنبال مقابله با این پیامدها هستند هر چند که روند تحولات از ریشه ای بودن بحران آمریکا و استمرار آن در روزهای آینده حکایت دارد.
نویسنده: فرامرز اصغری