روسیه طی هفته‌های اخیر تحرکات بسیاری در قبال تحولات فلسطین داشته است. نکته قابل توجه در این تحرکات، اقدام مسکو در همگرایی و رویکرد به جنبش جهاد اسلامی است. هیأتی از جنبش جهاد اسلامی فلسطین به ریاست زیاد النخاله دبیرکل این جنبش به دعوت روسیه به این کشور سفر و با سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه دیدار داشت و در جریان مذاکرات، وضعیت حل و فصل مسائل خاورمیانه مناقشه فلسطین و اسراییل با محوریت وضعیت کرانه باختری رود اردن و نوار غزه در مرکز توجه قرار گرفت. این ریزانی‌ها در حالی صورت گرفت که پیش از این مسکو با جنبش فتح، تشکیلات خودگردان فلسطین و جنبش حماس و جبهه خلق ارتباط داشته است و رویکرد آن به جهاد اسلامی اقدامی جدید قلمداد می‌شود. حال این سوال مطرح است که هدف مسکو از این رویکرد چیست و چرا چنین اقدامی صورت داده است؟ نکته مهم و اساسی آن است که دعوت روسیه در شرایطی بوده که آمریکا جهاد اسلامی را در لیست گروه‌های تروریستی قرار داده است و دعوت آن یعنی اینکه مسکو رسما با این ادعا آمریکا مخالف است و ماهیت جهاد اسلامی به عنوان بخشی از ساختار فلسطین را پذیرفته است.
این مسئله مشروعیت مقاومت جهاد اسلامی را آشکار می‌سازد که برگرفته از ظرفیت‌ها و جایگاه مهم این جنبش در میان فلسطینی‌ها و نیز تحولات فلسطین است که نمی‌توان نقش آن را نادیده گرفت. اما در باب چرایی این دعوت چند نکته قابل توجه است نخست آنکه آمریکا با طرح معامله قرن به دنبال رویکرد یک جانبه در قبال مسئله فلسطین است و مسکو با دعوت از جهاد رسما مخالفت با این طرح و حمایت از مواضع فلسطینی‌ها را اعلام می‌دارد. دوم آنکه روسیه زنجیره‌ای از روابط با گروه‌های فلسطینی در کنار رژیم صهیونیستی و حتی کشورهای عربی ایجاد کرده و به عنوان بازیگری که به دنبال روند صلح در منطقه بدون رفتار جانب دارانه آمریکا از رژیم صهیونیستی است. با توجه به این شرایط مسکو تلاش دارد تا به موازات آمریکا تحرکاتی روسی را در قبال مسئله فلسطین اجرا سازد چنانکه سران روسیه بارها تاکید کرده‌اند که معامله قرن طرحی سوخته و غیر قابل اجراست. لاوروف وزیر خارجه روسیه بارها اعلام نموده که طرح معامله قرن ترامپ نمی‌تواند تحقق بخش صلح باشد و حتی با قوانین بین المللی مغایرت دارد. به هر تقدیر در جمع بندی نهایی از آنچه در باب رویکرد روسیه به جهاد اسلامی ذکر شد می‌توان گفت که این اقدام برگرفته از جایگاه و موقعیت جهاد در معادلات منطقه و فلسطین است که موجب شده تا کشوری مانند روسیه نیز به دنبال بهره گیری از این نقش برای ایفای نقش در منطقه باشد. نقشی که برگرفته از ماهیت مردمی و جایگاهی است که جهاد اسلامی در تحقق امنیت در منطقه از جمله مبارزه با تروریسم دولتی صهیونیستی و گروه‌های تروریستی در منطقه دارد.
نویسنده: فرامرز اصغری
