وقتی یکسال پیش یکی از نمایندگان مجلس مدعی دستگیری نفوذی آمریکا در تیم مذاکرهکننده شد، برخی این خبر را تکذیب و آن را ادعایی بیپایه و اساس دانستند اما حالا محکومیت جاسوس هستهای از سوی قوه قضاییه چیز دیگری میگوید موضوعی که سوالات بسیاری را در ذهن ایجاد میکند که لازم است مسئولین ذیربط در مورد آن به افکار عمومی پاسخگو باشد چراکه اگر هر کسی ذرهای به منافع ملی ایران اعتقاد داشته باشد نمیتواند بسادگی از کناراین خبر بگذرد.
این جاسوس هستهای مسئول یکی از کمیتههای هیئت مذاکره کننده و نماینده بانک مرکزی در این تیم بوده، یعنی همان کسی که قرار بود با وی درباره مفاد برجام در لغو تحریمها مشورت شود و او به تیم مذاکره کننده جهتدهی لازم را ارائه کند. وی فردی غيربانکی با سابقه حسابداري در نهادهای انگليسی و کانادايی! و فارغالتحصیل کارشناسی ارشد حسابداری از دانشگاه نفت است.
او سابقه عضویت پیوسته درانجمن حسابداران خبره انگلستان و ولز (ICAEW) و عضویت در انجمن حسابداران خبره اُنتاریودر کانادا (CICA)، عضویت درهيات مديره یک بانک خصوصی ایرانی و مدیریت یک شرکت دارویی در کانادا را در رزومه خود دارد. وی دارای پاسپورت کانادایی است و همزمان در وزارت خزانه داری آمریکا نیز عضویت داشته است. یعنی کارمند ofac بوده و از وزارت خزانه داری آمریکا حقوق میگرفته است.
این در حالی است که فرد مورد نظر با وجود داشتن تابعیت دوگانه به عنوان مشاوردر بانک مرکزی مشغول به کار بوده است و اکنون نیز عضو هیات مدیره یک بیمه است و اگرچه در ظاهر به عنوان حافظ منافع ایران باید درمذاکرات حاضر میشده اما درعمل به خبرها واطلاعات بسیار مهمی دسترسی داشته است.
گفته شده (د- ا) ازانگلیس نیز حقوق دریافت کرده است (ماهانه ۷۰۰۰ پوند معادل ۳۵ میلیون تومان) تا برجام به گونهای نوشته شود که تحریمها برداشته نشود و بعد از برجام تاثیرات تحریمها باقی بماند و این در حالی بوده که از تیم مذاکره کننده هم حقوق دریافت میکرده تا مفاد مرتبط با حوزه بانکی را به گونهای تنظیم کند که تحریمها برداشته شود.
نکته قابل توجه این است که وی با این سابقه، پس از پایان مذاکرات هستهای در مراسم "تجلیل از افتخارآفرینان برجام" نشان درجه سه خدمت و ۵۰ سکه بهار آزادی دریافت کرده است. سرانجام زمانی که وی قصد فرار به کانادا را داشت دستگیر شد.
وقتی که مقامات قضایی تایید کردند
چندی پس از صحبتهای آن نماینده مجلس بود که جعفری دولتآبادی دادستان تهران در نشست خبری از دستگیری و بازداشت یک متهم ایرانی دو تابعیتی در تهران و ارتباط این متهم با سرویس جاسوسی انگلیس خبر داد که وی همواره در حوزه اقتصادی و مرتبط با ایران فعالیت میکرده است.
چندی بعد در هفتم شهریور ۹۵ نیز حجتالاسلام غلامحسین محسنیاژهای معاون اول و سخنگوی قوه قضاییه با تأیید این خبر گفت که اصل خبر دستگیری این شخص صحت دارد و این فرد بعد از چند روز با وثیقه آزاد شده است.
پس از آن بود که سخنگوی قوه قضاییه در نشست اخیر خود جزئیات بیشتری از پرونده این جاسوس هستهای ارائه کرد و گفت: عبدالرسول دریاصفهانی فرزند حسین دوتابعیتی بود که اتهامش جاسوسی و ارائه اطلاعات به بیگانگان بود که با دو سرویس هم مرتبط بود و دادگاه او را به پنج سال زندان محکوم کرد که بعد از اعتراض این حکم در دادگاه تجدید نظر قطعی شد و وی باید تحمل حبس کند.
وی افزود: البته وی پرونده دیگری هم دارد که مربوط به اتهام فساد مالی است و در آن پرونده قرار وثیقه صادر شده، اما کیفرخواست صادر نشده و حکم نخورده است.
اظهار بیاطلاعی برخی مسئولین
بهرام قاسمی سخنگوی وزارت امورخارجه در نشست خبری با خبرنگاران درباره اینکه دریاصفهانی عضو تیم هستهای بوده یا نه اظهار بیاطلاعی کرد و گفت که وی عضو وزارت خارجه نبوده است.
وی درعین حال با تمجید از نقش دریاصفهانی در طول مذاکرات هستهای اظهار داشت: آنچه توسط سخنگوی قوه قضاییه مطرح شده متین است و در اینباره اظهارنظری ندارم اما این فرد چندین دهه است برای ارگانهای جمهوری اسلامی تلاشهای بسیاری داشته و در برخی نشستهای کارشناسی برجام ایشان بوده و گفته میشود بازگشت ۱.۷ میلیارد دلار کار ایشان بوده ولی بررسی روابط پنهان افراد کار وزارت خارجه نیست و ارگانهای دیگر باید این کار را بکنند. ایشان را یکی از ارگانها معرفی کرده بود و به عنوان مشاور در مقاطعی در برجام حضور و با بخش اقتصادی همکاری داشت و عضو هیئت برجام نبود.
از سوی دیگر محمدباقر نوبخت سخنگوی دولت بعد از آنکه دستگاه قضایی کشور دریاصفهانی را مجرم معرفی میکند، میگوید با عنایت به این که مباحث جاسوسی و شناسایی برعهده وزارت اطلاعات است، این نهاد باید گزارش دهد.
سوالات بیجواب
با این حال مسائل و سوالات بسیاری از سوی کارشناسان در اینباره مطرح شده و گمانهزنیهای متعددی درباره نحوه ورود وی به یکی از عالیترین سطوح امنیتی کشور یعنی پرونده مذاکرات هستهای صورت گرفته است.
اینکه وی چگونه توانسته است به میان تیم مشاور مذاکرهکنندگان هستهای ورود کند؟
حمید بعیدینژاد عضو تیم مذاکرهکننده هستهای و سفیر ایران در انگلیس نیز در اینباره در اینستاگرام خود نوشت: وی به نمایندگی از سازمان خود و با شرکت در برخی از جلسات و به فراخور نیاز، به تیم مذاکرات هستهای در برخی زمینههای تخصصی مشاوره میداد. از امثال ایشان حدود بیست و پنج نفر به صورت مستقیم در حوزههای مختلف شامل مباحث فنی هستهای، نظارتهای آژانس، مباحث اقتصادی، مباحث بانکی، صنعت هوایی، صنایع دارویی، صنایع خودرو، مباحث حقوقی، رسانه و... به تیم مذاکرات هستهای مشورت میدادند و به فراخور و در صورت نیاز در جلساتی از مذاکرات که حضور آنها لازم بود شرکت میکردند.
دریاصفهانی در مصاحبهای در پاسخ به این سوال که چگونه وارد تیم مذاکرهکننده در پرونده هستهای شدید؟ گفته بود: ورود من به مذاکرات دو مقطع دارد. بار اول در حدود یک سال و اندی پیش کمیتهای در نهاد ریاست جمهوری به سرپرستی دکتر نهاوندیان تشکیل شد و از من نیز برای حضور در این جلسات دعوت به عمل آمد که متاسفانه در آن مقطع به دلیل سفرهای کاری متعددی که داشتم جلسات کمی را توانستم حاضر شوم. بعد از این جلسات تصمیم بر این شد که علاوه بر کسانی که دارای تخصص و تجربه در زمینه مسائل سیاسی و دیپلماسی هستند، از متخصصان امور بانکی و مالی هم استفاده شود که دکتر سیف هم از من خواستند که در این حوزه به مذاکرهکنندگان کشورمان کمک شود؛ من هم با کمال میل پذیرفتم.
اکنون افکار عمومی میپرسند چگونه بانک مرکزی اقدام به بکارگیری فردی دوتابعیتی میکند و این فرد به عنوان مشاور رئیس کل بانک مرکزی بکار میگیرد؟ آیا نباید برای افرادی که به اطلاعات پولی و بانکی کشور دسترسی کامل دارد، حساسیت بیشتری صرف شود؟ اگر وزارت خارجه نباید صلاحیتهای وی را تایید میکرد چه نهادی موظف به تایید صلاحیت آن در چنین مذاکرات پیچیدهای بود؟ در همین حال بسیاری این پرسش را مطرح میکنند که چرا با وجود این جرم سنگین یعنی جاسوسی برای بیگانه و خیانت به کشور مجازات وی تنها ۵ سال حبس است.