به باور ناظران سیاسی برجام بهانه‌ای برای تعدد تحریم‌های ضد ایرانی از سوی آمریکا شده؛ البته دشمنی سردمداران آمریکایی با جمهوری اسلامی فراتر از توافق هسته‌ای است حالا هم تعلل کنگره شاید با هدف تجمیع تحریم‌های بیشترعلیه ملت ایران و در عوض آن گرفتن امتیازات بیشتر است.
به گزارش میزان، ترامپ و هیئت حاکمه آمریکا نمی‌توانند به تنهایی به نقض برجام مبادرت ورزند و به همین سبب است به جای برخورد با برجام اقدامات سیاسی، روانی و اقتصادی ضدایرانی خود را در لوایح دیگر متمرکز کرده است.
آنطور که «مارک شورت» یکی از نزدیکان ترامپ و مدیر سیاستگذاری کاخ سفید گفته است، رئیس‌جمهور آمریکا در سفر اخیرش به هامبورگ آلمان جهت شرکت در اجلاس گروه ۲۰، در جریان رایزنی با روسا و مقامات کشورهای شرکت کننده، بر لزوم توقف مراودات و تبادلات تجاری سایر کشورها با ایران تاکید کرده است.
این تلاش و جهد ترامپ را باید گام برداشتن در جهت نقض صریح و مستقیم برجام دانست؛ در واقع آمریکا نه تنها خود به تعهدات برجامی‌اش بی‌اعتناست که حتی سایر کشورها را هم از اجرای تعهداتشان باز می‌دارد.
تعهدات برجامی آمریکا
طبق برجام، آمریکا موظف است شرایط و امکانات لازم را برای تسهیل و تسریع در مراودات تجاری با ایران فراهم آورد؛ بند ۲۲ این سند بین‌المللی تصریح دارد که آمریکا به نحو مشخص شده در پیوست ۲ و منطبق با پیوست ۵، اجازه فروش هواپیماهای مسافری و قطعات و خدمات مربوطه به ایران؛ مجوز اینکه اشخاص غیرآمریکایی که در مالکیت یا کنترل اشخاص آمریکایی هستند، به نحو منطبق با برجام با ایران مشارکت نمایند؛ و مجوز واردات فرش و مواد غذایی از مبدا ایران به آمریکا را صادر خواهد کرد.
همچنین بند ۱۹ برجام تصریح دارد که اتحادیه اروپا موظف به حمایت مالی از تجارت با ایران و متعهد به پرداخت خدمات مالی و وام‌های ترجیحی به دولت ایران و سرمایه‌گذاری در حوزه‌های نفت و گاز و پتروشیمی در ایران است.
مطابق با بندهای مذکور از سند برجام و سایر مفاد این سند، هم آمریکا و هم اتحادیه اروپا در قبال مراوده و تعامل اقتصادی با ایران متعهد شده‌اند؛ از اینرو تلاش و جهد رئیس‌جمهور آمریکا برای منصرف کردن شرکای اروپایی‌اش از معامله و تعامل با ایران علنا اقدامی ضدبرجامی محسوب می‌شود که ضرورت دارد در روز سی‌ام تیرماه که جلسه بعدی کمیسیون مشترک برجام برگزار خواهد شد، مورد دقت نظر و شکایت طرف ایرانی قرار گیرد.
البته به نظر می‌رسد، برجام‌ستیزی‌های ترامپ در حاشیه اجلاس گروه ۲۰ چندان موثر نبوده است، چرا که «فدریکا موگرینی»، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا شب چهارشنبه در نشست خبری با «سرگئی لاوروف» وزیر خارجه روسیه اعلام داشته که بر تعهد مشترک خود برای اجرای کامل توافقنامه هسته‌ای با ايران پایبندیم.
موگرینی در ادامه گفت که ادامه اجرای برجام، باید همه‌جانبه باشد؛ مسئول سیاست خارجی اروپا در توضیح این بحث گفت: «از ادامه تعامل همه‌جانبه با ایران و اجرای تمام جوانب توافق هسته‌ای توسط همه، اطمینان کسب خواهیم کرد. این یعنی ادامه اجرای بخش هسته‌ای توافق و همچنین پابرجا ماندن رفع تحریم‌ها و ادامه افزایش تعامل همه‌جانبه ایران با جهان.»
وی به قصد دولت ترامپ برای بررسی مجدد برجام هم اشاره کرد؛ اقدامی در راستای شعارهای تند انتخاباتی رئیس‌جمهور آمریکا علیه توافق هسته‌ای که آن را «بدترین توافق تاریخ آمریکا» خوانده بود.
موگرینی در این خصوص گفت: «ما می‌دانیم که در آمریکا یک بررسی مجدد برجام در جریان است. ما به این امر احترام می‌گذاریم ولی باید شفاف اعلام کنم که توافق هسته‌ای به یک کشور خاص تعلق ندارد و متعلق به جامعه جهانی است. شورای امنیت سازمان ملل هم با صدور یک قطعنامه، این توافق را تأیید کرده است.»
سختگیری به ایران در شرایطی که ...
اما تلاش رئیس‌جمهور آمریکا برای توقف و انسداد همین بهره‌گیری اقتصادی نیم‌بند ایران از مزایای برجام، در شرایطی است که بنا به تصریح مراجع ذیصلاح از جمله آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ایران به تمامی تعهدات برجامی خود پایبند بوده است؛ سختگیری در قبال مراوده اقتصادی با ایران در شرایطی است که به موجب برجام و در ذیل کمیسیون مشترک حتی برای واردات کالا به ایران نیز «کانال خرید» قید شده تا از ورود ابزارهایی با کاربرد دوگانه به ایران جلوگیری به عمل آید و دست‌اندرکاران داخلی برجام هم به منظور اثبات حسن نیت خود، این موضوع را پذیرفته‌اند.
شاید اولین ترکش تلاش ترامپ برای منصرف کردن سایر کشورها از مراوده با ایران، به قراداد ۵ میلیارد دلاری ایران و توتال برای توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی اصابت کند؛ قرادادی که چند ساعت پس از انعقادش، ترامپ را واداشت تا با «پاتریک پویان» مدیر عامل توتال به مکالمه اختصاصی بپردازد؛ اخیرا یک مسئول مؤسسه حقوقی «دنتونز اروپ» که در زمره موسسات مشاوره دهنده به توتال محسوب می‌شود، گفته است که «اگر تحریم‌ها علیه ایران بار دیگر اعمال شود، باید برای توتال راه گریزی پیدا کنیم و ایران باید قبول کند که احتمال فسخ قرارداد نیز وجود دارد»!
بهرام قاسمی سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان، در جریان نشست خبری اخیر خود به اینگونه اقدامات ایذایی رئیس جمهور آمریکا علیه برجام اشاره کرد و گفت: «ترامپ و هیئت حاکمه آمریکا نمی‌توانند به تنهایی به نقض برجام مبادرت ورزند و به همین سبب است که شاهد هستیم آمریکا به جای برخورد با برجام اقدامات سیاسی، روانی و اقتصادی ضد ایرانی خود را در لوایح دیگر متمرکز کرده است و تلاش دارد از این طریق آثار مثبت برجام را خنثی کند».
ظاهرا در ۲۹ تیرماه، ترامپ باید دستور تمدید یا عدم تمدید تعلیق تحریم‌های ایران را صادر کند؛ ۲۸ اردیبهشت وقتی رئیس‌جمهور آمریکا برای آخرین بار تمدید تعلیق تحریم‌های ایران را امضا کرد، تیلرسون وزیر خارجه‌اش اعلام کرد که دولت آمریکا در حال بررسی توافق هسته‌ای برای ارزیابی این موضوع است که آیا ادامه تعلیق تحریم‌ها در راستای منافع ملی آمریکا قرار دارد یا نه؟
علی‌رغم اقدام هفته گذشته مجلس سنای آمریکا در رفع موانع آیین‌نامه‌ای طرح تحریم ایران و روسیه، قانونگذاران آمریکایی در دیگر شاخه قانون‌گذاری کنگره آمریکا (مجلس نمایندگان) با رأی‌گیری سریع درباره این طرح و پیشبرد آن مخالفت کرده‌اند.
«اشلی استرانگ»، سخنگوی «پال رایان»، رئیس مجلس نمایندگان آمریکا در ایمیلی به پالیتیکو گفت: «نمایندگان جمهوری‌خواه مجلس نمایندگان آماده هستند طرح تحریم ایران و روسیه را پس فرستاده و به صورت خودکار طرح اصلاح‌شده را دریافت کنند، اما نمایندگان دموکرات مجلس نمایندگان با این موضوع مخالفت کرده‌اند و خواستار اعمال تغییرات مورد دلخواه خود در این طرح شده‌اند.»
دستیار دو نماینده دموکرات در مجلس نمایندگان آمریکا به پالیتیکو گفته‌اند که اختلافات جدید به این دلیل ایجاد شده‌اند که اصلاحات مورد توافق باعث تضعیف یکی از مفاد کلیدی در این طرح تحریمی خواهد شد.
منابع مورد استناد پالیتیکو گفته‌اند که اصلاحات پیشنهاد شده باعث خواهد شد کار اقلیت دموکرات در مجلس نمایندگان برای جلوگیری از اقدام احتمالی ترامپ برای کاهش تحریم‌ها علیه روسیه دشوار شود.
دستیار دیگر یک نماینده دموکرات در مجلس نمایندگان آمریکا هم گفت که اعضای مجلس سنا احتمالاً این دغدغه را چندان جدی نگرفته‌اند چرا که این موضوع بر توانایی خود آنها برای جلوگیری از سیاست تحریمی ترامپ تأثیری نخواهد داشت.
در همین رابطه عضو فراکسیون نمایندگان ولایی مجلس شورای اسلامی تاکید کرد: کنگره با تاخیر در نهایی کردن طرح S۷۲۲ به دنبال تجمیع طرح های ضد ایرانی است.
محسن کوهکن ریزی در گفت و گو با خانه ملت، با اشاره به توقف طرح تحریم ایران و روسیه در مجلس کنگره آمریکا اظهار داشت: بر اساس قوانین آمریکا، اگر طرحی که در مجلس سنا تصویب می‌شود بار مالی داشته باشد باید به تصویب مجلس کنگره نیز تصویب شود.
نماینده مردم لنجان در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: اما در خصوص طرح تحریمی ایران و روسیه عملکرد آمریکا فارغ از ایراد بار مالی است، به نظر می‌رسد آنها توپ طرح کردن ایران و روسیه را روی زمین زده‌اند اما بازی را ادامه نمی‌دهند تا از وقت استفاده مطلوب داشته باشند.
وی گفت: از سوی دیگر شاهد اختلافات فاحش در دورن حاکمیت آمریکا برای اجرای طرح مذکور نیستیم، اگر چنین اختلافی به چشم می آمد طرح s۷۲۲ با ۹۸ رای موافق در مقابل ۲ رای مخالف تصویب نمی شد یا حداقل ترکیب آرای موافق و مخالف به گونه دیگری شکل می گرفت.
این نماینده مجلس شورای اسلامی عنوان کرد: به نظر می‌رسد اگر اختلافات زیادی وجود داشت افراد مخالف با نمایندگان مجلس سنا لابی یا گفت و گو می‌کردند تا این طرح با چنین رای موافقی نهایی نشود.
عضو کمیسیون صنایع و معادن در مجلس شورای اسلامی اظهار داشت: به نظر می‌رسد توقف طرح در مجلس کنگره آمریکا برای در اختیار داشتن زمان جهت پیش بردن و تجمیع طرح‌ها و پروژه‌های ضدایرانی دیگر است.
شاید ترامپ و مشاورانش به این نتیجه رسیده باشند که تمدید تعلیق تحریم‌های ایران دیگر به نفعشان نباشد به همین منظور از امضای مجدد آن خودداری کنند؛ اظهارات و رایزنی‌های ترامپ در حاشیه اجلاس گروه ۲۰ موید چنین گزاره‌ای است.
