مهرماه سال ۹۴ بود که رهبر معظم انقلاب در نامه‌ای خطاب به رئیس‌جمهور و تیم مذاکره‌کننده نوشتند و در آن شرایطی را برای قبول برجام ذکر کردند، شرایطی که درآن زمان توجهی به آن نشد.
درست یک هفته پیش از این تاریخ برجام به سرعت و بدون توجه به نظرات برخی از نمایندگان ظرف ۲۰ دقیقه در مجلس تصویب شده بود.
رهبر انقلاب در آن زمان و در آن نامه ۹ ماده‌ای به نکات خاصی توجه کرده بودند، نکاتی که حافظ مصالح و منافع ملی بود و پیش‌بینی می‌کرد که چه نوع رویکردهایی ممکن است از سوی دشمن در رابطه با برجام صورت بگیرد. یکی از مسائلی که در آن نامه به آن اشاره شده بود موضوع بی‌اعتمادی به امریکا و مذاکره‌کنندگان غربی بود. ایشان در این نامه با اشاره به سابقه چند دهه حضور رئیس‌جمهور در متن مسائل نظام یادآور شدند: «طبعاً دانسته‌ايد كه دولت ايالت امريكا در قضيه هسته‌اي و نه در هيچ مسئله ديگري، در برابر ايران رويكردي جز خصومت و اخلال در پيش نگرفته است و در آينده هم بعيد است جز اين روش عمل كند.»
با این وجود به این تذکر مهم توجهی نشد و متاسفانه برجام براساس اعتماد به کشورهای غربی و ساده‌اندیشی در تفکر تعامل با کدخدا امضا شد. در آن زمان طرف آمریکایی در ظاهری مسالمت‌جویانه با ایران مذاکره می‌کرد اما در پشت پرده چندین اقداماتی خصمانه ضد ایران را در برنامه داشت. این درحالی است که یکی از مباحثی که هم دین و هم عقل به آن اشاره دارد و هم در کلام مقام معظم رهبری بارها به آن تاکید شده مبحث دشمن شناسی و شناخت تحرکات دشمن برای جلوگیری از صدمات آن است.
فعالیت‌های هسته‌ای تنها یک بهانه
یکی دیگر از نکاتی که در این نامه به آن اشاره شد و اگر مسئولان آن را سرلوحه اقدامات خود قرار می‌دادند کشور کمتر صدمه می‌دید موضوع برنامه‌های هسته‌ای بود.
در حالی که تمام پروژه‌های هسته‌ای ایران زیر نظر آژانس قرار داشت امریکایی‌ها به بهانه فعالیت‌های هسته‌ای کشورمان و با انگیزه‌های سیاسی موضوع دستیابی ایران به سلاح‌های هسته‌ای را مطرح و با جو سازی و ایران هراسی، زمینه را برای مذاکرات برجامی فراهم آورد.
دولتمردان در آن زمان، بی‌اعتنا به این مسئله اگر مسئله هسته‌ای حل شود، دشمنی‌ها با امریکا خاتمه می‌یابد اما امریکا نشان داد که دشمنی این کشور با ایران ادامه دارد و موضوعات دیگری از جمله برنامه‌های موشکی، حقوق بشر، حضور منطقه‌ای ایران و... را در برنامه خود دارد.
در آن زمان رهبر معظم انقلاب تاکید کردند: «صاحبنظران سياسي عالم و افكار عمومي بسياري از ملت‌ها به وضوح تشخيص مي‌دهند كه عامل اين خصومت تمام‌نشدني، ماهيت و هويت جمهوري اسلامي ايران است كه برخاسته از انقلاب اسلامي است.»
این روزها حالا شاهد هستیم که امریکا به همراه دوستان خود صحبت از مذاکره موشکی و منطقه‌ای می‌کنند و عده‌ای نیز همچنان بی‌توجه به فرمایشات رهبر معظم انقلاب باز از ادامه مذاکرات برجامی ۲ و ۳ حمایت می‌کنند در حالی که ایشان راه حل این مسئله را در همان زمان عنوان و فرمودند: «اين دشمني تا هنگامي كه جمهوري اسلامي با قدرت دروني و پايدار خود، آنان را مأيوس كند ادامه خواهد داشت.»
سیاست ادامه برجام به هر قیمتی با عنوان ادامه با اروپا بی‌ثمر خواهد بود و امریکا و کشورهای غربی را به این تحلیل خواهند رساند که جمهوری اسلامی به پاسخ گویی در برابر اهانت‌ها و نقض‌ها نیست، پس در هتاکی جری‌تر خواهند شد.
روش‌هایی برای پیشگیری از خسارت
یکی از نکات قابل توجه در آن نامه این بود که مقام معظم رهبری با قدردانی از زحمات تیم هسته‌ای، به ابهامات و نقاط ضعف ساختاری برجام اشاره کردند و توصیه نمودند که درصورتی که مراقبت دقیق و لحظه به لحظه از این توافق صورت نگیرد خسارتهای بزرگی برای حال و آینده کشور به دنبال خواهد داش .
ایشان راه حل‌هایی نیز برای جلوگیری از خسارت کشور در این قضیه ارائه کردند اما گویا گوشی برای شنیدن این سخنان وجود نداشت.
مقام معظم رهبری فرمودند: «بي شك حفظ هوشياري نسبت به نيّات خصمانه دولت آمريكا و ايستادگي‌هايي كه بر اثر آن در طول مسير مذاكرات از سوي مسئولان جمهوري اسلامي به كار رفت، توانست در موارد متعدّدي از ورود زيان‌هاي سنگين جلوگيري كند.»
یکی از این نکات ملاحظات ۱۰ گانه شورای عالی امنیت ملی بود.
دیگری پذیرش تضمین‌های قوی و کافی برای جلوگیری از تخلف طرف‌های مقابل از جمله این نکته که ایشان بر اعلام کتبی رئيس‌جمهور آمريكــا و اتحاديه اروپا مبني بر لغو تحريم‌ها تاکید کردند و فرمودند: «هرگونه اظهاري مبني بر اين‌كه ساختار تحريم‌ها باقي خواهد ماند، به منزله نقض برجام است.»
تعهد از جانب طرفین هر معامله یکی از اصول اولیه هر توافقی است و باید در نظر داشت که امریکا با سابقه بد عهدی بسیاری در توافقات خود با کشورها داشته است. اما متاسفانه دولتمردان و مذاکره‌کنندگان ما به تضمین‌های کافی توجهی نکردند به طوری که وزیر خارجه کشورمان امضای جان کری وزیر خارجه وقت امریکا را تضمین برجام دانست.
این درحالی بود که هر آن امکان برکناری یا استعفای وزیر خارجه می‌رفت و سوال این جا بود که کری به تنهایی سیاست‌های امریکا را تدوین نمی‌کرد و این سیاست‌ها از جانب هیات حاکمه این کشور تعیین می‌شد. جالب آنجاست که حتی در زمان اوباما هم که جان کری وزیر خارجه‌اش بود تحریم‌های علیه ایران تصویب شد و معلوم شد که این امضا اعتباری ندارد.
واکنش و عکس‌العمل
در نامه مقام معظم رهبری همچنین واکنش در برابر نقض برجام نیز دیده شده بود.
ایشان تصریح کردند: «در سراسر دوره ۸ ساله وضع هرگونه تحريم در هر سطح و به هر بهانه‌اي (از جمله بهانه‌هاي تكراري و خودساخته تروريسم و حقوق بشر) توسط هر يك از كشورهاي طرف مذاكرات، نقض برجام محسوب خواهد شد و دولت موظف است طبق بند ۳ مصوبه مجلس اقدام‌هاي لازم را انجام دهد و فعاليت‌هاي برجام را متوقف كند.»
با چنین سخنانی لازم بود که پس از اینکه امریکا تحریم جدیدی را علیه ایران وضع کرد، مسئولان تیم مذاکره‌کننده اقدام متقابل در خور این کشور نشان می‌دادند اما هیچ حرکتی جز از سوی دولت دیده نشد.
البته عجله بیش از حد دولت برای تعطیل کردن صنایع هسته‌ای کشور به حدی بوده است که بدون توجه به فرمان رهبری و متن برجام برای تنظیم قرارداد باز طراحی رآکتور اراک پیش از خارج کردن قلب رآکتور، سازمان انرژی اتمی بدون اقدام به خارج کردن قلب رآکتور و بتن‌ریزی در آن کرد.
در آن زمان مارک تونر، سخنگوی وزارت امورخارجه آمریکا در بیانیه‌ای با استقبال از این اقدام تایید کرد که این یکی از اقدامات ایران پیش از «روز اجرای» (توافق هسته‌ای وین) است!»
ایشان همچنین اقدامات مربوط به صنایع هسته‌ای و غنی‌سازی اورانیوم را منوط به پايان پرونده موضوعات حال و گذشته پی‌ام‌دی دانستند اما به این موضوع نیز توجه نشد.
حالا می‌بینیم که آژانس به طور صوری پایان پرونده پی‌ام‌دی را اعلام کرده اما خواسته‌هایی مبنی بر بازدید از مراکز نظامی نشان می‌دهد که این پرونده برای غرب هنوز بسته نشده است و آنها به دنبال محقق کردن مرحله به مرحله خواست‌های خود هستند.
چرا دشمن مایوس نشد
اینها نمونه‌هایی از عدم توجه و دقت دست‌اندرکاران امر به شروط رهبر انقلاب درباره توافق هسته‌ای است. شاید اگر این نکات در شرایط حساس مذاکرات هسته‌ای سرلوحه کار مذاکره کنندگان قرار می‌گرفت راه زیاده خواهی‌ها و گستاخی‌های دشمن بسته می‌شد. اگر دولتمردان همان اندازه که برروی رفع تحریم‌ها و مذاکره با غربی‌ها حساب باز کرده بودند، به استعداد‌ها و ظرفیت‌های درونی نظام توجه می‌کردند شاید امروز شاهد موج تازه تحریم‌ها نبودیم.
