نهمین رزمایش بزرگ پیامبر اعظم(ص) سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با پيام حمايت از همسايگان در برابر تهديدات خارجي و هشدار به دشمنان در باب پيامدهاي هرگونه اقدام نظامي عليه تماميت ارضي جمهوري اسلامي ايران، در حالي با موفقيت به پايان رسيد كه محافل رسانه‌اي و نظامي جهان بارديگر بر برتري نظامي ايران اذعان و آن را ضامن امنيت منطقه دانستند.
قدرت دفاعي و نظامي از مهمترين مولفه‌هاي هر كشوري است كه بخواهد در عرصه داخلي به پيشرفت و توسعه دست يابد و در عرصه جهاني نيز حرفي براي گفتن داشته باشد چراكه اولين مولفه براي تحقق توسعه و پيشرفت اصل امنيت و مقابله با تهديدات امنيتي داخلي و خارجي است. هر چند كه اصل اقتصاد مولفه مهم براي رسيدن به اهداف و جايگاه جهاني است اما همچنان اين توان نظامي است كه ظرفيت‌هاي جهاني كشورها را مشخص مي‌سازد چنانكه كشوري مانند آمريكا كه ادعا مقابله با نظامي شدن جهان را دارد خود بالاترين بودجه نظامي (بيش از ۶۰۰ ميليارد دلار) را دارد.
با توجه به اين شرايط و نيز تهديدات امنيتي گسترده‌اي كه در جهان بويژه در منطقه غرب آسيا (خاورميانه) وجود دارد برخوردار بودن از توان نظامي بالا امري مهم و ضروري است. بر اين اساس نيز از محورهاي اصلي ساختار دفاعي جمهوري اسلامي ايران را تقويت توان دفاعي كشور تشكيل مي‌دهد كه نمونه‌هايي از آن را در روز دفاعي كشور (آخر مرداد) و رژه نيروهاي مسلح در ۳۱ شهريور مي‌توان مشاهده كرد.
ظرفيت‌هاي دفاعي جمهوري اسلامي ايران موجب شده تا جهانيان اذعان كنند كه ايران قدرت اول منطقه است.
حال اين سوال مطرح است كه چرا ايران قدرت اول منطقه است؟ آيا به دليل خريد‌هاي بالاي تسليحاتي است؟ آيا با رويكرد به آمريكا اين توان گسترده‌تر مي‌گردد؟
ديدگاه‌ها در باب قدرت برتر بودن
برخي بر اين گمانند كه توان دفاعي و نظامي كشورها بر اساس خريد‌هاي تسليحاتي آنها سنجيده مي‌شود. به عبارتي هر كشوري كه خريد تسليحاتي بيشتري داشته باشد داراي توان دفاعي بيشتري است پس بايد قدرت اول منطقه باشد.
برخي نيز تاكيد دارند كه همگرايي با آمريكا مولفه اصلي براي تحقق طرح تبديل شدن به قدرت اول منطقه است. در پاسخ به اين دو ديدگاه بررسي خريد‌هاي تسليحاتي كشورهاي عربي حوزه جنوبي خليج‌فارس و روابط نزديك آنها با آمريكا امري قابل توجه است.
موسسه تحقیقاتی صلح استکهلم با انتشار گزارشی در‌خصوص بودجه نظامی سالیانه کشورها، اعلام کرد که در سال ۲۰۱۳ میلادی در میان کشورهای خاورمیانه، عربستان بیشترین هزینه نظامی را داشته است. به الجزیره، عربستان سعودی در سال ۲۰۱۳ میلادی با افزایش ۱۴ درصدی بودجه نظامی خود در مقایسه با سال ۲۰۱۲ و رساندن آن به ۶۷ میلیارد دلار بیشترین هزینه را در بخش نظامی در میان کشورهای حاضر در خاورمیانه داشته است.بر‌اساس اعلام موسسه صلح استکهلم، عربستان در سال ۲۰۱۳ میلادی چهارمین کشوری بوده که بیشترین بودجه را به بخش نظامی خود اختصاص داده است. هزینه ۶۷ میلیارد دلاری در بخش نظامی بدان معنی است که عربستان در اختصاص بودجه برای امور نظامی، کشورهایی همچون فرانسه، بریتانیا، و ژاپن را پشت سر گذاشته است. بر‌اساس اطلاعات موجود در حالی که عربستان سعودی در سال۲۰۰۴، ۲۹ میلیارد دلار برای خرید تجهیزات نظامی خرج کرده بود، این رقم در سال گذشته میلادی در سال ۲۰۱۴ به ۸۱ میلیارد دلار افزایش یافته است.
در بخشی از گزارش موسسه صلح استکهلم آمده که بودجه نظامی کشورهای خاورمیانه در سال ۲۰۱۳ میلادی با ۴ درصد رشد به ۱۵۰ میلیارد دلار رسیده است. در این میان بحرین بودجه نظامی خود را در سال گذشته ۲۶ درصد و عراق نیز ۲۷ درصد افزایش داده‌اند.
در همين حال وزارت دفاع آمریکا پنتاگون با تائید توافق میان مسئولان این کشور با قطر در خصوص خرید ۲۴ سامانه موشکی پاتریوت، ده سامانه راداری پیشرفته و ۲۴ فروند بالگرد تهاجمی آپاچی به ارزش حدود یازده میلیارد دلار، اعلام کرد که این قرارداد، بزرگترین معامله تسلیحاتی آمریکا در سال ۲۰۱۴ محسوب می‌شود. امارات نيز خريد‌هاي تسليحاتي مشابه‌اي داشته است. بر‌اساس گزارش‌هاي منتشره خريد‌ها و بودجه تسليحاتي كشورهاي عربي ۸۰ برابر ايران بوده است. در همين حال اين كشورها روابط نزديكي نيز با آمريكا دارند. حال آنكه جهانيان هرگز از كشورهاي عربي به عنوان قدرت منطقه ياد نمي‌كنند و هر زمان نيز سخني از شرايط دفاعي منطقه به ميان مي‌آيد نام ايران است كه مطرح مي‌شود.
یک اندیشکده اروپایی طی گزارشی به توانایی‌های نظامی دفاعی ارتش ایران پرداخته و در مطلب خود به افزایش توان عملیاتی پهپادها، گستردگی جنگ نرم ایران علیه دشمنان و مبدل شدن جمهوری اسلامی به ارتش اول منطقه تاکید می‌کند. اندیشکده «مطالعات بین‌الملل زوریخ» مستقر در سوییس در ادامه گزارش خود در باره توانمندی‌های دفاعی، هجومی ارتش جمهوری اسلامی ایران به قابلیت‌های نبردهای غیر‌متقارن و توانمندی موشکی ایران پرداخته است.
در همين چارچوب موسسه آمریکایی "مرکز مطالعات راهبردی و بین‌المللی"، برنامه موشکی ایران را قدرتمند و توان موشکی این کشور را خارق‌العاده توصیف کرد و در عین حال از آن ابراز ترس و هراس کرد. به عنوان نمونه روزنامه الجزايري الشروق نيز در گزارشي آورده مطالعات غرب نشان داده است كه سامانه موشكي ايران قادر است در دقايق نخست درگيري، تمام قسمت‌هاي ناوگان دريايي آمريكا را در خليج‌فارس متلاشي و به لاشه كشتي و ناو جنگي تبديل كند.
با توجه به آنچه ذكر شد مي‌توان گفت كه مولفه‌هاي ديگري براي سنجش قدرت دفاعي و نظامي كشورها مطرح است كه ارتباط چنداني با خريد‌هاي تسليحاتي و نيز رابطه با آمريكا ندارد. حال اين سوال مطرح است كه اين معيارها چيست؟
با توجه به آنچه از منظر ديدگاه انديشكده‌هاي غربي ذكر شد و نيز سخنان سران صهيونيست‌ها كه همواره از توان دفاعي ايران ابراز نگراني كرده‌اند مي‌توان معياري توان برتر دفاعي منطقه بودن را در چند محور خلاصه كرد كه در اصول دفاعي جمهوري اسلامي ايران به خوبي مشهود است.
الف) خودكفايي و عدم وابستگي: چنانكه ذكر شد كشورهاي عربي بالاترين خريد‌هاي تسليحاتي را دارند اما در جمع قدر‌ت‌هاي نظامي منطقه نمي‌باشند چرا كه بر اساس اصول جهاني زماني كشوري قدرت نظامي برتر قلمداد مي‌شود كه در اين حوزه به استقلال رسيده و نيازي به خارج نداشته باشد. وابستگي به خريد‌هاي تسليحاتي يعني آنكه كشوري توان و قدرت بازدارندگي لازم را ندارد و صرفا با تسليحات ساير كشورها به دنبال امنيت نظامي است. حال اگر زماني كشور فروشنده تسليحات از ادامه روابط خودداري نمايد و يا در ميانه جنگ از ارسال تسليحات خودداري نمايد كشور خريدار عملا توان دفاع نخواهد داشت و در نهايت تسليحات آن به پايان خواهد رسيد. بر اين اساس از معيارهاي سنجش توان نظامي، توانايي براي توليد تسليحات براي جنگ‌هاي طولاني‌مدت مي‌باشد. تفاوت جمهوري اسلامي ايران با كشورهاي منطقه آن است كه ايران با همت مردان خود در سپاه و ارتش توانسته به خودكفايي در حوزه دفاعي برسد كه زبانزد جهانيان است. با اين معيار ايران قدرت اول منطقه است در حالي كه كمترين بودجه خريد‌هاي تسليحاتي را در ميان كشورهاي منطقه دارد.
ب)روحيه ملي و مردمي: اتحاد ملي مولفه مهم در قدرت دفاعي كشورها است. شاخصه‌اي كه در نيروهاي مسلح جمهوري اسلامي ايران به صورت انحصاري مشاهده مي‌شود نگاه ملي و مردمي به آن است. ملت ايران تاكيد دارد كه نيروهاي مسلح برآمده از خود ملت است و فرزندان آنان هستند كه براي دفاع از اسلام و انقلاب و اين مرز‌بوم شبانه‌روز در تلاش هستند. حال آنكه اين نگاه در ميان ملت‌هاي ديگر يا نيست يا بسيار كمرنگ مي‌باشد چرا كه ملت‌ها، نظام و نيروهاي مسلح را از خود ندانسته بلكه دست نشاندگاني مي‌دانند كه براي تامين منافع ديگران‌ايجاد شده‌اند. وابستگي به مستشاران خارجي و وابستگي به خريد‌هاي كلان تسليحاتي بدون رويكرد به خودكفايي از مولفه‌هاي دوري مردم اين كشورها از نيروهاي مسلح و در نهايت غير‌مردمي شدن آنها گرديده است
ج) مقابله با آمريكا و صهيونيست‌ها: نكته بسيار مهم آنكه توان نظامي كشورهاي منطقه بر‌اساس مقابله آنها با آمريكا و صهيونيست‌ها سنجيده مي‌شود. آنچه جهانيان حتي در ساختار نظامي آمريكا و صهيونيست‌ها به آن تاكيد مي‌شود توان ايران براي مقابله با آمريكا و صهيونيست‌ها است حال آنكه كشورهاي عربي حوزه خليج هرگز در اين جرگه قرار نگرفته‌اند. پنتاگون رسما اعلام مي‌كند جنگ با ايران فاجعه براي آمريكا رقم خواهد زد و صهيونيست‌ها مي‌گويند شليك موشك به سوي ايران برابر با شليك هزاران موشك به تل‌آويو خواهد بود بگونه‌اي كه سران صهيونيست‌ها زمان براي خوردن يك فنجان قهوه را نيز نخواهند داشت.
آري قدرت دفاعي ايران اكنون با توان نظامي آمريكا در منطقه مقايسه گرديده در حالي كه همگان اذعان دارند اگر زماني آمريكا جنگي را عليه ايران آغاز كند پايان دهنده جنگ ايران خواهد بود نه آمريكا.
نتيجه‌گيري
با توجه به آنچه ذكر شد مي‌توان گفت قدرت اول نظامي منطقه بودن نه با خريد تسليحاتي و يا رابطه با آمريكا بلكه در قالب خودكفايي و اصل ما مي‌توانيم خلاصه مي‌گردد مولفه‌‌اي كه موجب شده تا نيروهاي مسلح ايران امروز به عنوان قدرت بزرگ جهاني ايفاي نقش نمايند كه نمود آن را نه در برقراري امنيت در منطقه بلكه در دور دست‌ها نيز مي‌توان مشاهده كرد كه عملكرد موفق نيروي دريايي در آرام سازي درياها در برابر دزدان دريايي در سراسر جهان نمودي از اين توان و قدرت برتر دفاعي است كه با دستان توانمند مردان اين سرزمين رقم خورده است.
