یازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی اسفند ماه امسال جاری درحالی برگزار می‌شود، که مجدداً شاهد رقابت اشخاص و نامزدها در شهرهای مختلف ایران برای تصدی کرسی پارلمان خواهیم بود و انتظار می‌رود بار دیگر جمعی از نامزدها تحت عنوان اصلاحطلب وارد کارزار شوند. اما نکته قابل تأملی که در این میان توجه افکار عمومی را به خود جلب کرده است، تاکتیکی است این گروه برای خود انتخاب کرده است. اصلاح طلبان همواره در فضای سیاسی کشور با ارائه دیدگاه‌های به ظاهر مترقیانه، تحول خواه و تاکید بر خاص بودن خود تلاش می‌کنند تا خود را نماینده خواسته‌های ویژه مردم معرفی کنند. اما به مرور زمان این جبهه سیاسی واقعیت ساختاری خود را نمایان کرد و نشان داد به هر شرایطی تن می دهد به شرطی که سهمی در قدرت داشته باشد. هنگام انتخابات ریاست جمهوری نیز، اصلاح طلبان بارها از دولت حمایت کردند و عملکرد دولت همواره مورد تایید لیست امید در مجلس بود، اما عملکرد دولت به گونه ای بود که مردم از بهبود اوضاع ناامید شدند و این ناامیدی شامل حال احزاب طرفدار دولت هم شد. وضعیت اقتصادی کشور، ادامه و افزایش تحریم‌ها، پاسخگو نبودن دولت روحانی در برابر خواسته‌های شهروندان، ناکارآمدی لیست «امید» و نمایندگان اصلاحطلب در مجلس و بی‌برنامگی و ضعف شورای ۳۰ نفره شهر تهران، همگی مزید بر علت شد تا مردم دیگر اعتمادی به اصلاح طلبان نداشته باشند و شعار «تکرار می‌کنم» کاربرد طنز در میان مردم پیدا کند. حالا اصلاح طلبان افق آینده را تاریک‌تر از هر زمان دیگری می‌بینند و ناامیدی از رمز «تکرار» در میان آنها موج می‌زند و به نظر می‌رسد که دچار خلاء راهبرد و نداشتن ابزار لازم برای تکرار بر ادعای «خاص‌بودن» خود هستند.
جریان اصلاحات فراتر از دولت
یکی از نکاتی که اصلاح طلبان بر آن تاکید دارند این است که بسیاری از افرادی که امروز به عنوان مسئول در صندلی های مختلف دولتی و نیز نمایندگی حضور دارند، از جریان اصلاحات نیستند. این گروه تاکید دارند که جریان اصلاحات بسیار فراتر از مسئولین فعلی است و حتی بسیاری از مسئولین فعلی، به دلیل دور ماندن اعضای اصلی جریان اصلاح طلب، با نام این جریان به مناصب فعلی رسیده اند.
بهانه ای که از مسئولیت جریان اصلاح طلب در اوضاع کنونی نمی کاهد. اصلاح طلبان همچنین سعی دارند سناریویی بنویسند که کمتر آنها را دچار آسیب کند.
معصومه ابتکار معاون رئیس جمهور و از چهره های سیاسی اصلاح طلب در این باره گفت: جریان اصلاحات هم مانند هر جریان سیاسی اگر بنا دارد برای مردم محلی از إعراب داشته باشد حتما نیازمند اصلاح روش است. محمد علی وکیلی نماینده مجلس با بیان اینکه فراکسیون امید بیش از حد انتظار تخم مرغ‌های خود را در سبد دولت گذاشته است، گفت: اصلاح‌طلبان در میان افکار عمومی تاوان عملکرد دولت را پس می‌دهند.
شرایط حاضر
در شرایط فعلی رهبران و چهره‌های سرشناس جبهه اصلاح طلب دست به طیف‌بندی نسبت به انتخابات آتی زده اند. البته اظهارنظرهای فردی چهره‌های این جریان، خبر از اختلاف نظرهای درونی آنها می‌دهد.
محمدرضا عارف، رئیس شورای عالی سیاست‌گذاری اصلاح‌طلبان در مورد انتخابات گفته؛ «اصلاح‌طلبان در انتخابات ۹۸ مجلس ائتلاف نمیکنند» و آذر منصوری، دیگر عضو این شورا توضیح داد: «شورای عالی درباره چگونگی مشارکت و نوع ائتلافها هنوز به بحث و جمعبندی خاصی نرسیده است. اینکه ائتلافها چگونه و در چه سطوحی باشد، به فضای سیاسی کشور و به خصوص نوع مواجهه شورای نگهبان در مورد بررسی صلاحیتها، بستگی دارد.» محسن رهامی، فعال سیاسی اصلاحطلب نیز از اختلاف‌نظر میان اعضای شورای عالی اصلاح‌طلبان خبر داد و تصریح کرد: «برخی از آنها (چهره‌های اصلاحطلب) که قبلاً به جلسات شورای سیاست‌گذاری می‌آمدند، اکنون اصلاً حاضر نیستند همکاری کنند. آقایان سیدهادی خامنه‌ای، کرباسچی، کواکبیان، کمالی و مرعشی به دلایلی به جلسات شورای عالی سیاست‌گذاری نمی‌آیند.» علی صوفی فعال سیاسی اصلاحطلب نیز با اشاره به برخی اظهارات درباره تحریم انتخابات توسط اصلاح طلبان گفت: بر سر بستن لیست اختلاف نظر وجود دارد. صادق زیبا کلام تحلیلگر سیاسی اصلاح طلب نیز درباره چینش لیست‌های سیاسی اصلاح طلبان گفته؛ «تجربه لیست امید و استفاده از افراد سفید و بدون هیچ سابقه‌ای در عمل نشان داد که این حربه به هیچ وجه کارساز نیست و ضربات زیادی را به اصلاحات وارد کرد، که نتیجه اصلی و ملموس آن عملکرد فراکسیون امید در مجلس دهم بود.» وی بزرگترین مشکل اصلاح‌طلبان را راضی کردن مردم برای حضور در انتخابات می داند و بر این باور است که اصلاح‌طلبان برای حضور در انتخابات باید اول استراتژی خود را تعیین کنند، طرفداران خود را که نا امید هستند را راضی به شرکت به انتخابات کنند. رئیس دولت اصلاحات نیز در این باره تاکید دارد که ، اصلاح طلبان باید برای انتخابات پیش روی بگویند که چه کارهایی می خواهند انجام دهند، ولی این را هم برای مردم و مخاطبان خود تشریح کنند که توان انجام چه کارهایی را خواهند داشت. محمدرضا تاجیک نیز در این باره گفته است: جریان اصلاح‌طلبی نیازمند تأمل جدی است و ضرورت دارد که در ساختارها و رویکردها بازنگری اساسی صورت بگیرد تا آینده‌ای متفاوت رقم زده شود.
ظهور یک احمدی‌نژاد جدید
یکی از روشهایی که اصلاح طلبان به آن متوسل شدند ، «هشدار درباره ظهور یک احمدی‌نژاد جدید» است .
رئیس دولت اصلاحات در چندین نوبت از شهروندان برای حضور حداکثری در انتخابات دعوت کرده و اشخاص سیاسی دیگری همچون بهزاد نبوی و رسول منتجب‌نیا، با هشدار نسبت به احتمال تکرار سناریوی به قدرت رسیدن محمود احمدی‌نژاد در سال ۱۳۸۴ بر حضور پای صندوق‌های رای به هر قیمتی تاکید دارند. عبدالله ناصری، فعال سیاسی اصلاحطلب در این باره گفت : این دفعه یک جریان سومی که آقای احمدی‌نژاد آن را مدیریت می‌کند وارد عرصه انتخابات خواهد شد و در مجموع شرایط را برای اصلاح‌طلبان و اصول‌گرایان سنتی سخت خواهد کرد.
شرکت مشروط
از سوی دیگر یکی از روشهای اصلاح طلبان در انتخابات آتی حضور مشروط در انتخابات است. آنها تلاش می کنند تا با سخن گفتن از شرکت مشروط در انتخابات این مسئله را در اذهان متبادر سازند که اصلاح طلبان برنامه جدیدی برای انتخابات امسال دارند که در انتخاباتهای گذشته نشانی از آن نبوده است.
در نهایت
در این میان بسیاری بر این باورند که امکان اینکه تاکتیک‌های انتخاباتی اصلاح طلبان در انتخابات ۹۸ جواب دهد، اندک است. حال مردم بر این باورند که بهانه هایی که این گروه برای فرار از مسئولیت کم کاری ها و وضعیت پیش آمده می تراشند، از مسئولیت جریان اصلاح طلب در اوضاع کنونی نمی کاهد. این اولین بار نیست که مردم بر عملکرد آنها قضاوت می کنند بلکه حضور سياسي متعدد آنها در جایگاه های مختلف نشان داده که آنها تنها به دنبال کامیابی خود هستند.
ممکن است برخی اصلاح‌طلبان نیز در تلاش باشند تا از پروژه فاصله گذاری با دولت، در انتخابات‌ها موفقیتی را کسب کنند اما انتخاب سیاست «سیب‌زمینی داغ» و انتخاب رویکرد انتقادی از دولت نیز کمکی به آنها نمی کند.
حاشیه سازی آنها موضوعاتی چون سوء مدیریت، بی تدبیری‌ها در اقتصاد و معیشت مردم را پنهان نمیکند و حتی انتقاداتی را که برخی به امید حمایت آنطرف آبی ها از آنها به نظام وارد می‌کنند بر انگیحته است در نهایت حفظ پايگاه اجتماعي از يك طرف و ارائه راه‌حل برای حل مشكلات كشور از طرف ديگر، دو مقوله‌ای است كه اصلاح‌طلبان را در انتخابات پيش‌رو بر سر دوراهی جدی قرار خواهد داد.
نویسنده: کتایون مافی
