روز دوشنبه، باسمدنیا ویسی، دانشآموز پایه اول دبستان در روستایی در سنندج بر اثر ریزش دیوار مدرسه جان باخت. این اتفاق همزمان بود با روز جهانی کودک؛ فعالان صنفی معلمان معتقدند تا زمانی که محرومیتزدایی از فضاهای آموزشی جدی گرفته نشود، در بر همین پاشنه خواهد چرخید و باید شاهد تکرار چنین فجایعی باشیم.
نامش «باسم دنیا ویسی» است. دانشآموز پایه اول مدرسه روستای "گرماش" سنندج؛ تازه چند روزی است که با هزار ذوق و شوق به مدرسه رفته؛ چهرهاش نشان میدهد که چقدر شاداب و پرانرژی است؛ خطوط چهرهی روشناش نشان از زندگی دارد؛ لبخندش دلگشاست، به خصوص در لباس محلی کُردی با رنگهای زنده و امیدوار. اما صبح روز دوشنبه، دیوار فرسودهی حیاط مدرسه، روی تن نازک و نحیفش آوار شد و دخترک هفت ساله دقایقی بعد، بر اثر شدتِ جراحات وارده جان باخت.
دیروز پیکر نحیف و بیجانِ «باسمدنیا» را به خاک سپردند؛ پدر و مادر روستایی و کشاورزش با این لبخند زیبا برای همیشه وداع کردند؛ وداعی تلخ که هرگز از یادشان نخواهد رفت.
این حادثه تلخ و دلخراش، همزمان با ۱۶ مهرماه روز جهانی کودک اتفاق افتاد. همان روزی که مسئولان آموزشی کشور، جشنهای رنگارنگ میگیرند و خودشان را «متعهد» به رعایت اصول و استانداردهای آموزشی نشان میدهند؛ همان روزی که وزیر آموزش و پرورش در جشن کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان شرکت کرد؛ از شادابی و نشاط کودکان گفت و با آنها عکسهای یادگاری گرفت.
وزیر آموزش و پرورش، چند ماه پیش نیز کفِ کلاس بیمیز و نیمکتِ مدرسه روستایی محروم در سیستان و بلوچستان نشست، با دانشآموزانش سلفی گرفت و توئیت کرد که "شرمنده است"؛ شرمنده است که هنوز چنین فضاهای آموزشی ناایمن و غیراستانداردی در ایران وجود دارد؛ شرمنده است که بهسازی و ایمنسازی مدارس هنوز به نتیجه نرسیدهاست.
برخورداری از آموزش کیفی و رایگان و رفع تبعیضهای آموزشی همواره یکی از اصلیترین مطالبات صنفی معلمان کشور و دغدغهمندان حوزهی آموزش بودهاست. یکی از اصلیترین مولفههای آموزش کیفی نیز «مدارس استاندارد و ایمن» است. سازمان جهانی یونسکو برخورداری از فضاهای آموزشی ایمن و استاندارد را یکی از اولین و بدیهیترین حقوق دانشآموزان در کشورهای مختلف میداند اما انگار هنوز که هنوز است، محرومیتزدایی از فضاهای آموزشی کشور در دستور کار مسئولان قرار نگرفته؛ فرقی نمیکند سیستان و بلوچستان باشد یا کردستان؛ هرجا که محرومیت و فقر هست، دیوارهای مدارس هم به سادگی فرو میریزند.
فداکاری معلم خاشی را هنوز هیچکس از یاد نبرده.... معلمی که هر روز کیلومترها دورتر از خانه و عزیزانش به روستایی لب مرز میرفت آن هم به صورت حقالتدریس و برای ۴۵۰ هزار تومان؟! حقوقی که بنا به گفته خانوادهاش ۷ ماه پرداخت نشده بود. این معلم همراه با یکی دیگر از همکارانش به زیر آوار و خشت و گلهای دیوار مدرسه رفت تا سه دانشآموزش به زندگی خود ادامه دهند. «حمیدرضا کنگوزهی» به دلیل نبود امکانات درمانی قبل از رسیدن به درمانگاه در ماشین همکارش جان باخت... کنگوزهی رفت ولی دو فرزندش ماندند بدون پدر و تنها.
همان زمان یعنی در فروردینماه ۱۳۹۵، مرتضی رئیسی؛ معاون وزیر آموزش و پرورش و رییس سازمان نوسازی و تجهیز مدارس، در واکنش به اینکه گفته میشود؛ دیوار فرسوده مدرسه در استان سیستان بلوچستان، موجب مرگ معلم شده است، اظهار داشت: «مدرسه فرسوده نبوده است و در سال ۸۳ ساخته شده است؛ قدمت مدرسه کمتر از ۱۳ سال است و خود ساختمان هیچ مشکلی نداشته است. اتفاقی که افتاده این بوده که یک اتاق خشت و گلی با فاصلهای از فضای آموزشی وجود داشته است و هنگام بارندگی آب جمع شده و موجب مرطوب شدن دیوار شده و با شدت گرفتن باد، دیوار فرو میریزد و در آن زمان دانشآموزان در آن محل بازی میکردند و به یک دفعه دیوار خراب میشود و معلم برای حفاظت از جان دانشآموزانش این فداکاری را میکند.»
اما این اظهارات نتوانسته از بروز حوادث مشابه جلوگیری کند؛ دوسال و چند ماه بعد همین حادثه تکرار میشود و اینبار در روستای گرماشِ کردستان. اینبار قربانی یک دختر معصوم هفت ساله است. محمدسعید کنعانی مدیر آموزش و پرورش ناحیه ۲ سنندج ریزش بخشی از دیوار حیاط مدرسه روستایی به علت فرسوده بودن بنا را تایید میکند و میگوید: یکی از دانشآموزان پایه اول دبستان به نام دنیا ویسی مصدوم و توسط مدیرآموزگار و پدرش به بیمارستان بعثت سنندج برده شد، اما متاسفانه براثر جراحات وارده این کودک فوت کرد.
تکرار این حوادث، فعالان صنفی معلمان را نگران کرده است. اسکندر لطفی (فعال صنفی معلمان کردستان) با ابراز تاسف شدید از بروز این حادثه میگوید: تا زمانی که محرومیتزدایی از فضاهای آموزشی را با جدیت از فرادستان و مسئولان نخواهیم و مطالبه نکنیم، هر سال باید شاهد تکرار چنین ماجراهای دلخراشی باشیم. به خصوص در استانهای محروم، خطر ریزش دیوار مدارس و مرگ معلمان و دانشآموزان بر اثر این دست حوادث، بسیار جدی است.
این عضو کانون صنفی معلمان مریوان تاکید میکند: شرایط دردناکی مانند مرگ این دختر روستایی ایجاب میکند که ما فعالان صنفی معلمان همصدا و متحد از مسئولان و برنامهریزان بودجهای کشور درخواست کنیم که نوسازی مدارس و تخصیص بودجه برای آن را در اولویت قرار دهند.
او به شرایط مدارس استانهای کردستان میپردازد: حتی دریک بررسی اجمالی میتوان متوجه وضعیت فیزیکی نگرانکننده ساختمانهای مدارس در استانِ کردستان شد. انبوه فضای آموزشی غیراستاندارد، تخریبی و فرسوده و وجود مدارس خشتی و گلی و کانکسی و مشکل دیگری به نامِ تعدد مدارس دوشیفته، ازجمله مواردی است که بحرانی بودن وضعیت فضاهای آموزشی را فریاد میزند.
این عضو کانون صنفی معلمان مریوان در ادامه خاطرنشان کرد: در غالب مدارس شهری و روستایی، خبری از تجهیز کلاسهای درسی به سیستم هوشمند آموزشی نیست و میزان ساخت و سازهای جدید نیز هرگز امیدوارکننده نیست.
لطفی نیز این آمار را برای استان محل تدریس خود یعنی کردستان تایید میکند و میگوید: بالغ بر ۳۰ درصد از فضاهای آموزشی کردستان، فاقد آیتمهای استاندارد و ایمنی لازم هستند و هر لحظه امکان فرو ریختن ساختمان مدرسه وجود دارد در هر شهرستانی به دفعات شاهد نامهنگاریهای مدیران مدارس و مدیران شهرستانی هستیم که نگرانی خود را خصوصا بابت احتمال فررویختن دیوارهای حیاط مدارس ابلاغ کردهاند و هر بار این نامهها در انبوه مطالبات اولیتر گم میشوند و جوابی درخور نمییابند. از سویی دیگر مسولان ارشد آموزش و پرورش در استان با این معضل جدی مواجه هستند که چنانچه فعالیت مدارس غیراستاندارد را متوقف کنند، با بحران فضای آموزشی مواجه خواهند شد، بحرانی که با وجود استفاده از مدارس استیجاری و کانکسی همچنان به قوت خود باقی است
لطفی میافزاید: معضل بحران کمبود فضاهای آموزشی استاندارد استان کردستان نیازمند عزم ملی مسولان است و با اعتبارات رایج به هیچ عنوان امیدی به بهبود شرایط نمیرود؛ لبخند «دنیا ویسی» از پشت تصویر با فضای روستایی روشن، امتداد مییابد؛ او را میبینیم که مدرسه میرود؛ بزرگ میشود، تحصیل میکند و از امکانات برابر به مانند یک کودک مرفهِ پایتختنشین برخوردار است؛ او را میبینیم که همچنان میخندد؛ هر روز میخندد؛ اما اینها همه، رویاست؛ پدر و مادرش او را امروز به خاک میسپارند؛ او را که قربانی فرسودگی و کهنگی مدارس شد.... ایلنا