مهمترین منبع اقتصادی هر کشوری نیروی انسانی آن کشور میباشد، اما متاسفانه کشور ما از این منبع نیز مانند سایر منابع استفاده بهینهای نمیکند و به همین دلیل بازار کار جامعه با نواقص و نارسایی هایی مواجه شده است. معضل بیکاری یک ناهنجاری اقتصادی -اجتماعی است که رفع آن در دستور کار دولت قرار میگیرد. با نگاهی به گذشته میتوان دریافت که همه دولتهای پیشین عملا راهکاری برای بیکاری ارائه نداده و یا اگر دادهاند به سرانجامی نرسیده است. سیاست دولتهای پیشین روندی یکسان و مشابه داشته و هیچ کدام در این زمینه موفقیتی کسب نکرده اند.
علل بیکاری در ایران
میتوان گفت ارائه مجوزهای غلط که همچنان به وفور دیده میشود برای واردات کالا و همچنین قاچاق بیرویه از مهم ترین دلایل بیکاری جوانان شمرده میشود. با واردات بیرویه و حمایت نکردن از تولیدات داخلی و حمایت نکردن بانکها برای پرداخت تسهیلات با سود کم و یا نگرفتن مالیات از کارگاههای کوچک زمینه فلج شدن اقتصاد کشور فراهم میشود. یکی از سیاستهای غلط ادوار پیشین بیتوجهی به طرحهای کوچک و کارآفرین بوده است، به طوری که حجم بالایی از بودجه صرف سرمایهگذاری در صنایع بزرگ مثل پتروشیمی، فولاد، نظامی و غیره میشود و نتیجهای به جز بالا رفتن آمار بیکاری چیزی درپی ندارد.
یکی دیگر از سیاستهای غلط سوق دادن جوانان جویای کار به سمت دانشگاهها بوده است تا مقداری از این شتاب برای پیدا کردن کار مناسب کاسته شود که به دلیل ضعف سطح آموزشی و همراه نبودن دانشگاهها و صنایع امروزه هزاران هزار جوان تحصیل کرده بیکار نتیجه این سیاستها شده است. متکی بودن ایران به دیگر کشورها برای مواد اولیه و وجود تحریمها از دیگر عواملی است که رکود و بیکاری را در جامعه امروزی تشدید کرده است. همچنین رشد روز افزون جمعیت، بدون اینکه فرصت شغلی ایجاد شود، سالانه بر تعداد بیکاران میافزاید. عواملی مانند نوسانات نرخ ارز، تهدیدات خارجی و نرخ تورم نیز میتواند بیثباتی تجارت داخلی و خارجی را فراهم کند که تاثیرات زیادی به طور مستقیم و غیرمستقیم بر بحران بیکاری دارد.
به طور کلی ما برای عبور از بحران بیکاری باید از دو منظر به اشتغال توجه کنیم؛ اول اینکه اشتغال موجود حفظ گردد و دوم اشتغال جدید ایجاد شود. به دلیل نبود ثبات لازم در بازار کار، شاغلان با خطراتی مواجه هستند و برای برخورد با این خطرات اجبارا به شغلهای دیگر جذب شده و پدیده چند شغلی ایجاد میشود. برای جلوگیری از این اتفاق باید شرایطی حاکم شود تا شغل موجود حفظ شود و با ارتقای سطح درآمد و اضافه کاری فرد شاغل را راضی نگه داشت تا نخواهد سهم جذب شغل دیگران را برای خود انتخاب کند.
تجربیات اقتصادهای برتر جهان ژاپن
کشور ژاپن رکن اساسی پیشرفت اقتصادی خود را توجه به تولیدات داخلی و فرهنگ مصرف صحیح میداند. ژاپن به دلیل عقبه نامطلوب سیاسی و محدودیت امکانات طبیعی شرایط نامطلوبی را در سالهای پس از جنگ جهانی دوم تجربه کرده است. اما مردم و دولت ژاپن با رویکردی منطقی که لااقل در بخش تقویت تولید ملی شباهت زیادی به برنامههای اقتصاد مقاومتی دارد و با همکاری یکدیگر ژاپن فقیر و ویران را به یکی از قدرتهای اقتصادی و تولیدی جهان تبدیل کردند. ویژگی مهم ژاپنیها قناعت در مصرف و لزوم مصرف کالاهای داخلی است که این ویژگیها باعث شد امروزه کشور ژاپن یکی از اقتصادهای برتر جهان باشد.
کره جنوبی
کره جنوبی در سال ۲۰۱۴ رتبه سیزدهم اقتصاد جهان را به خود اختصاص داد. دولت کره پس از جنگ برای احیای شرایط اقتصادی جامعه و تامین مالی تولیدکنندگان و سرمایهگذاریهای جدید تسهیلات ارزانی را ارائه کرد. این تسهیلات نقش پررنگی در به وجود آمدن شرکتهای بزرگ این کشور مثل سامسونگ و هیوندای بود. فرهنگ مصرف در کره نیز بسیار قابل تامل است. مردم کره تعصب زیادی نسبت به تولیدات داخلی خود دارند به طوری که حاضر نیستند کالاهای خارجی مشابه با کیفیت بالاتر را نیز استفاده کنند. به طور مثال در خیابانهای کره تقریبا قریب به اتفاق خودروها محصولات هیوندایی و کیاموتورز هستند.
هلند
نرخ بیکاری میان جوانان هلندی ۷/۹ درصد است. جوانان هلندی میدانند که پس از اتمام دوره آموزش حرفهای شان خواهند توانست شغل پیدا کنند. ایده اصلی این طرح عبارت است از یادگیری هنگام انجام کار در کالج آموزش حرفهای به نام «مرکز نوآوری» که در رتردام واقع شده است. از نظر مبتکران این طرح، کار عملی و یادگیری همزمان اصول نظری با هم ارتباط نزدیک دارند.
هند
شاید تا دو سه دهه پیش کسی روی هند به عنوان یک قدرت نوظهور اقتصادی حساب نمیکرد اما به جرات میتوان گفت این کشور در سال۲۰۵۰ با افزایش تولید ملی بعد از چین به عنوان دومین قدرت اقتصادی جهان شناخته میشود. کشور هند توجه ویژهای به صنایع خرد، کوچک و متوسط داشته است و ۵۰ درصد از بودجه دولت را به این بخش اختصاص داده است. یکی از اقدامات اساسی دولت هند تسهیل شرایط سرمایه گذاری و دریافت تسهیلات بوده است. به طور مثال به دلیل اینکه مردم هند بیشترین طلا را در خانه دارند، دولت اوراقی را با عنوان اوراق قرضه طلا تدوین کرده که به موجب آن افراد طلای خود را با بانک واگذار کرده و به جای آن اوراق دریافت میکنند و این اوراق که پشتوانه آنها طلای واقعی است قابلیت وثیقه گذاری در بانک برای دریافت تسهیلات را نیز دارد.
راهکارها
برای عبور از بحران بیکاری کارشناسان راهکارهای جامعی ارائه کردهاند که میتوان با برنامه ریزی و تکیه بر استعداد کشور برای اشتغال و رونق این راهکارها را به مرحله اجرا در آورد. برخی از این راهکارها عبارتند از:
۱- تغییر در نظام آموزش:
تعلیم نیروی انسانی مجرب و کارآمد متناسب با احتیاجات بازار کار و تدوین سامانه آموزشی برای نوجوانان برای یک برنامهریزی بلندمدت بسیار مهم است.
۲- رونق بازار مسکن:
ساخت مسکن سبب ایجاد مشاغل متنوعی میباشد. هم میتوان رکود بخش مسکن را کنترل کرد و هم کارگاهها و کارخانجات بسیاری از آن بهره مند میشوند.
۳- کنترل مهاجرت از کشورهای همسایه:
مهاجرت نیروی کار از کشورهای همسایه، ظرفیتهای شغلی موجود را پر میکنند و لازم است طرح بازگشت اتباع غیرقانونی ادامه پیدا کند و نیروی کار داخلی به نیروی کار خارجی ارجحیت داشته باشد.
۴- رونق صنعت گردشگری:
با توجه به موقعیت جغرافیایی ایران و جاذبههای گردشگری هر استان میتوان از این طریق باعث ایجاد شغلهای جدید در جامعه شد.
۵- جلوگیری از قاچاق کالا:
با کاهش واردات کالای قاچاق، تولید داخلی رونق مییابد که این امر در ایجاد اشتغال پایدار موثر است.
۷- خرید کالای ایرانی:
این امر سبب اشتغال زایی و جلوگیری از ورشکستگی کارخانجات داخلی میشود.
۷- حمایت از کارآفرینان و صنایع کوچک:
لازمه اجرای طرح بنگاههای کوچک و زودبازده ایجاد شرایط و بستر مناسب برای فعالیت این بنگاههاست. یعنی با تصویب قوانین مناسب برای این بنگاهها، شرایط ورود بنگاههای کوچک به بازار فراهم میشود. همچنین با کاهش هزینه و مالیات و زمان اخذ مجوز و شروع کار، موانع پیشروی سرمایهگذار برای ایجاد بنگاه کوچک را از بین میبرد.
۷- تغییر سیاستهای تامین اجتماعی
منبع: سایت خبری رازق