با توجه به دعوت اخیرعربستان از ایران برای شرکت در نشست‌های بررسی تدابیر حج پیش رو ناظران سیاسی این اقدام را نوعی اعتراف به شکست این کشور در منازعات منطقه‌ای و رقابت‌های بین‌المللی با جمهوری اسلامی برشمردند و معتقدند این احتمال که آل‌سعود به این نتیجه رسیده باشد که حج را نباید سیاسی دید دور از انتظار نیست.
وزیر حج و عمره عربستان پنجشنبه گذشته با دعوت از هیئت امور حجاج ایران برای شرکت در نشست‌های برنامه‌ریزی شده با روسای هیئت‌های دفا‌تر امور حج به منظور تنظیم و سازماندهی آمدن حجاج برای مناسک حج و خدمات‌دهی به آن‌ها خبر داد.
محمد طاهر بنتن در سخنان خود درپی آغاز این نشست‌ها که در خبرگزاری و رسانه‌های عربستان منتشر شد، تاکید کرد: دولت عربستان از آمدن همه حجاج و عمره گزاران و زائران بدون در نظر گرفتن تابعیت یا گرایش مذهبی آن‌ها همراه با تاکید بر اجرای مقررات و دستورالعمل‌های مربوط به تسهیل مناسک حج امسال به کامل‌ترین وجه ممکن استقبال می‌کند.
وزیر حج و عمره عربستان گفت: راهبرد وزارت حج و عمره عربستان براساس طرح کاملی با هماهنگی با همه طرف‌ها و نمایندگان امور حج در کشور‌هایشان به منظور تنظیم و سازماندهی آمدن حجاج آن‌ها و اسکان و جابجایی آن‌ها عمل می‌کند.
این اظهارات در حالی است که درحج سال گذشته عربستان با کارشکنی های فراوان مانع حضورایران درمناسک عظیم معنوی شد.
شکست عربستان در منازعات منطقه‌ای
دکتر سید رضا صدرالحسینی کار‌شناس مسائل سیاسست خارجی درگفت‌و‌گو با سیاست روز در خصوص دعوت عربستان از ایران برای شرکت در نشست‌های بررسی تدابیر حج پیش رو گفت: در تاریخچه روابط دو کشور مهم منطقه یعنی ایران وعربستان تحولات منطقه‌ای و روابط سیاسی آنان با کشور آمریکا نقش آفرینی و بازیگری بوده است.
وی افزود: درحقیقت قبل از پیروزی انقلاب اسلامی ایران ژاندارم خلیج فارس بوده که دست بر‌تر را به دلیل ارتباط نزدیک با آمریکا در معادلات دوجانبه داشت، در حقیقت محمد رضا پهلوی با نزدیکی به آمریکا می‌توانست پرستیژ برادر بزرگ‌تر را در منطقه خلیج فارس بازی نماید اما پس از پیروزی انقلاب اسلامی آمریکا با گرایش به سمت کشورهای عربی منطقه به دنبال جبران شکست خود از ملت ایران و انقلاب اسلامی بود.
صدرالحسینی تصریح کرد: درحقیقت آمریکایی‌ها تلاش کردند چپاول منابع ایران را که در طول ربع قرن انجام می‌دادند، در کشورهای عربی جبران نموده و با افزایش ایران هراسی در منطقه چسبیدگی کشورهای عربی به خصوص عربستان را به خود محکمتر نمایند. این کار‌شناس مسائل سیاست خارجی در ادامه گفت: ایران اسلامی در طول پس از پیروزی انقلاب اسلامی سعی و تلاش نمود هرچه بیشتر با فراموش نمودن اقدامات خصمانه این کشور‌ها تعامل و ارتباط را با آنان حفظ نماید، حتی پس از پایان دفاع مقدس نیز ایران تلاش نمود روابط خویش با کشورهای حوزه خلیج فارس را مجددا بازسازی نمایند اما این عربستان بود که دائما تلاش می‌کرد روابط را خصمانه‌تر نماید و اجازه ندهد کشورهای همسایه منطقه با نگاهی تعاملی و معقول به همدیگر نزدیک شوند.
وی اظهارداشت: ایرانیان در این جریان تا جایی پیش رفتند که برای برقراری صلح و آرامش منطقه پیشنهادات زیادی در خصوص برقراری پیمان‌های سیاسی، اقتصادی، نظامی و امنیتی ارائه نمودند اما دائما با در بسته روبرو شده تا جایی که در تحولات حکومت سعودی جان بیش از چند صد نفر از حجاج خویش را نیز در مراسم گرفتند. صدرالحسینی در ادامه بیان داشت: در این مقطع نیز عربستان بود که برای سال بعد از کشتار حجاج قطع ارتباط نمود و از ورود حجاج ایرانی خودداری نمود اما نباید فراموش کرد صلاحیت و اقتدار ایران در ایام مذکور روز به روز افزایش یافته تا جایی که دوستان آل‌سعود نیز به پیروزی ایران در جنگ‌های نیابتی اخیر در سوریه و عراق و یمن اعتراف نموده و حتی اقرار کردند که ایران در مصاف عربستان در تعیین رییس جمهور لبنان نیز به پیروزی رسید. وی اذعان داشت: نکته مهم در این جریان، تلاش عربستان به بازسازی روابطش با ایران است که آن‌ها احساس می‌کنند با وجود کسری بودجه زیاد، شکست منطقه‌ای روشن و آشکار و عقب ماندگی آنان در رقابت‌های منطقه‌ای مجبور شدند روابط خویش با ایران را بازسازی نمایند که این بازسازی با درخواست حضور ایران در مدیریت اداره حج سال آینده بوده است.
وی در پایان گفت: در جمع‌بندی نهایی باید اذعان داشت این حرکت عربستان نشان از شکست این کشور در منازعات منطقه‌ای و رقابت‌های بین‌المللی با جمهوری اسلامی می‌باشد.
شاید عربستان به این نتیجه رسیده باشد که حج را نباید سیاسی کند
دکترکیومرث یزدان‌پناه استاد دانشگاه نیز در گفت‌و‌گو با سیاست روز دعوت اخیر وزیر حج عربستان از هیات ایرانی برای شرکت در نشست‌های بررسی تدابیر حج آینده را در سه رویکرد متفاوت قابل ارزیابی دانست و گفت: ابتدا اینکه عربستان احتمالا از خسارت‌های نبود ایران در حج متنبه و متوجه اهمیت این موضوع شدند که یک کشور مسلمان به نام ایران با مشتاقان میلیونی را در یک ناشی‌گری سیاسی محروم کرده‌اند، این رویکرد را می‌توان به فال نیک گرفت.
وی افزود: با احتمال این رویکرد هردو کشور ایران و عربستان باید از این شرایط روابط خصمانه عبور کنند و به عنوان دو کشور مسلمانی که نقشی مهم در معادلات منطقه‌ای ایفا می‌کنند به سوی تغییر مناسبات به سوی مصالحه بایکدیگر گام بردارند. این استاد دانشگاه تصریح کرد: از سوی دیگر به نظر می‌آید این اقدام به نوعی پیش‌دستی و سناریوی از قبل طراحی شده است تا اعلام کنند عربستان با ایران مسئله‌ای ندارد واگر احیانا در این نشست به نتیجه نرسیدند ایران را بهانه‌ای برای ادامه مخاصمه قرار دهند.
به اعتقاد یزدان پناه باتوجه به روند تحولات جهانی و روی کار آمدن ترامپ و سیاستی که وی در قبال جمهوری اسلامی ممکن است پیش بگیرد، متاثر از این مسئله باشد.
این کار‌شناس مسائل سیاست خارجی در ادامه اظهارداشت: در رویکرد سوم این احتمال وجود دارد با توجه به اینکه حج یک مسئله فراسیاسی است از این رو دولت عربستان به این نتیجه رسیده موضوع حج را به چالش‌های بین دو کشور مرتبط نکند و با این رویکرد برای پذیرش حجاج ایرانی نیزشرایط لازم را فراهم کند وی در پایان گفت: به نظر می‌آید این رویکرد سوم محتمل‌تر از دو رویکرد دیگر باشد چرا که هرچه قدر دو کشور در حالت تهاجم منطقه نظم منطقه‌ای به هم می‌خورد و هرچه قدر به سمت کاهش تنش‌ها باشند حرکت و عاملی برای کاستن بحران در منطقه نیز بوجود بیاید.
گفتنی است عربستان بیشترین کارشکنی را در قبال جمهوری اسلامی به کار برده است.
