سالهاست که بازار های اقتصادی ایران به ویژه بازار لوازم خانگی و تلفن همراه در تسخیر برندهای مختلف کره جنوبی است. این انحصار و تسخیر نه تنها برای دوران ماقبل تحریم که این روزها هم حضور برندهای کره جنوبی به وضوح در بازارهای ایران دیده می شود .
ثبت رکورد ۱۷ میلیارد دلار برای مبادله تجاری بین دو کشور رقم کمی نیست که بتوان از کنار آن گذشت اما امروز که این رقم به صفر رسیده است و عملا تجارتی میان دو کشور وجود ندارد. اما حکایت اختلاف میان ایران و کره جنوبی از بلوکه شدن پولی شروع شد که نه ماحصل این تجارت ۱۷میلیارد دلاری که از مبادلات پیشین رقم خورده بود و حالا به واسطه تحریم هایی که کشور را با چالش روبرو کرده است ؛مبالغی از پیش در حسابهای کره جنوبی بلوکه شده و روابط میان دو کشور را تحت الشعاع قرار داده است.
روایتی دیگر
تا پیش ازآنکه تحریم های آمریکا گسترده تر از آنچه امروز کشور را در فشار ناجوانمردانه قرار داده بشود ؛کره‌جنوبی از مشتریان ثابت نفت ایران بود و گستردگی روابط تجاری دو کشور تا جایی بود که حتی پس از اعمال تحریم‌های یکجانبه آمریکا علیه صادرات نفت ایران در مرداد ۹۷، کره جنوبی به همراه ۷ کشور دیگر، با برخورداری از معافیت ۱۸۰ روزه از سوی آمریکا مجاز شدند که تا اردیبهشت ۹۸ نسبت به خرید نفت از ایران اقدام کنند.
اگرچه درآن زمان کره جنوبی به دنبال یافتن کشوری برای جایگزین کردن آن در تجارت خود به منظور تامین نیازهای نفتی و میعانات گازی خود بود و عملا کشوری جز امریکا قرار نبود جایگزین شود ؛بنابراین سناریو مسیر خود را طی کرد و امروز کار به جایی رسیده که آمریکا در جرگه بزرگترین صادرکننده نفت به کره جنوبی نقش آفرینی می کند. داستان اختلاف امروز میان ایران و کره جنوبی اما به این جایگزینی وحذف ایران به عنوان یکی از فروشندگان نفت به آن باز نمی گردد بلکه موضوع و مساله اصلی میان این دو ؛ امتناع کره جنوبی از پرداخت پول نفت به ایران است . درست بعد از آنکه تحریم های یک جانبه آمریکا در آبان ۹۷ علیه نظام بانکی و صادرات نفت ما برقرار شد؛ کره‌ای‌ها به بهانه تحریم آمریکا از پرداخت پول نفتی که از ایران خریداری کرده‌اند اجتناب کردندو این اتفاق در حالی رخ داد که متولیان کره ای تا اردیبهشت ۹۸ از ایران نفت می‌خردند.
تلاش های بی اثر
امروز که بیش از ۵ ماه است که از ابتدای سال ۹۹ می گذرد داستان این کشمکش برای بازگرداندن پول ایران از بانک های کره جنوبی هنوز اتفاق جدی دراین مورد رخ نداده به طوریکه نه تنها نمایندگان مجلس که رئیس کل بانک مرکزی ،وزیر امور خارجه دراین مورد لب به اعتراض گشوده اند اما همچنان تحولی در روابط بین دو کشور ایجاد نشده و کره جنوبی همچنان در سیطه آمریکا راه خودرا می رود. اگرچه وزارت امور خارجه اعلام کرده که تلاش می‌کند در سطح دیپلماتیک، مذاکراتی را به طرف کره‌ای آغاز کرده و این پول را به کشور بازگرداند اما چندین و چند سوال دراین مورد وجود دارد که به نظر می رسد توجه به هریک از آنها خود کلیدی برای تصحیح روابط میان دو کشور چه از بعد سیاسی و چه از منظر اقتصادی است.
رونمایی از نگاه کره ای ها
شرکتهای کره جنوبی سهم قابل توجهی از بازار ایران داشته و دارند اما همین که تحریم ها قوت بیشتری به خود گرفت متولیان آن فارغ از اینکه ایران و ایرانی چه کمکی می تواند به بازار محصولات آنها داشته باشد ،ایران را رها کرده و در پی فشارهای آمریکا ؛به سرسپردگی آمریکا تن دادند.
این اتفاقات در حالی رخ داد که دولت می توانست به راحتی نقشه پیش روی کره ای را از قبل بخواند درست همان زمان که با یک فشار آمریکا بازار مطلبوی و پر سودی مانند ایران را رها کردند تا مبادا از اوامر آمریکا سرپیچی کرده باشند. درست همان زمان که این شرکتها به چنین اقدامی دست زدند و عطای بازار پرسودی مانند ایران را به سر سپردگی آمریکا بخشیدند دولتمردان باید متوجه می شدندکه چنین دیواری قابلیت تکیه کردن ندارد و حتی می تواند در امانت خیانت کند.
در کنار این موضوع همچنین اگر متولیان نیم نگاهی به حضور این حجم نیروی آمریکایی در کره جنوبی می انداختند،به خوبی متوجه می شدند که این کشور نه تنها استقلالی ندارد بلکه به واسطه تهدیدهایی که از کره شمالی به سمت آن روانه می شود ؛ هر روز بیش از دیروز به آمریکا چنگ می زند و خوش خدمتی می کند حتی اگر این خوش خدمتی به قیمت از دست دادن استقلال آن باشد .
زخم مستقل نبودن
با وجوداین اتفاقات اما نکته مهم و کلیدی آن است که چرا متولیان و دولتمردان نگاه موشکافانه ای به این موارد نداشته و همچنان با وجودآنکه می دانند کره جنوبی و متولیان آن استقلالی از خود ندارند و درهر مورد نیازمندذ مجوز آمریکایی هستند ؛بر روی آنها سرمایه گذاری کرده و می کنند ؛غافل از آنکه این اسب مرده است و سرمایه گذاری بر روی آن بی نتیجه است.
به اعتقاد کارشناسان و تحلیلگران این نگاه که کره ای ها دل بسته منابع نفتی در آفریقا و کشورهای عربی خود دلیل دیگری است که کره را رو در روی ایران قرار داده است و از آنجا که این کشورها هم به مانند خود کره استقلالی از خود ندارند ،روزی می رسد که کره جنوبی قربانی آنها خواهد شد و با ید بپذیرد که گزینه مطمئن تر و قابل قبول تراز ایران نخواهد داشت بنابراین دیگر نیاز به اصرار به توافق با کره تنها گزینه روی میز نیست و متولیان بایستی با رفتار خود این مساله را به کره ای گوشزد کنند.
تکرار یک اشتباه
درسی را که امروز باید متولیان بار دیگر آن را مرور کنند آنست که چرا متولیان و دلتمردان مکرر یک اشتباه را تکرار می کنند و همواره بر روی کشورهایی تمرکز می کنند که می دانند با کوچکترین اخم آمریکا غلام حلقه به گوش آن خواهند شد و هیچگاه روحیه تعاملی پیش نخواهند گرفت. مگر نه آنکه این کشورها درکنار کشورهای اروپایی دل و جرات خود برای همراهی با ایران را نشان دادند و به خوبی یادآور شدند که نه تنها استقلالی از خود ندارند بلکه اگر اربابشان ازآنها بخواهد ؛رفتارهای نادرست تری حتی در عرصه دیپلماتیک ازخود نشان می دهند . با این وجود جادارد تا متولیان بکوشند به جای این گونه رفتارهای مسالمت آمیز بی فایده بکوشند بر روی کشورهای تمرکز کنند که می دانند رویکرد تعاملی آنها به نفع ما خواهد بود ،کشوری مانند چین که استقلال خود را دارد و می تواند در هر میدان نبردی بر همراه بودن یا نبودن آن تمرکز کرد . و با تکرار اشتباهات استراتژیک خود خسارت محض دیگری را با این به کشور تحمیل نکنند.
نویسنده: سیدمحمد پیشنماز‌زاده
