جهان طی ماههای اخیر در التهاب و هراس از آنچه ویروس کرونا نام گرفته قرار دارد. در این میان برخی کشورها مانند جمهوری اسلامی ایران که جان انسانها برایشان در اولویت میباشد از همان ابتدای قطعی شدن وجود این بیماری در کشورهایشان، راه اطلاع رسانی، آگاهی بخشی و همزمان درمان و مبارزه را در پیش گرفتند و تلخیهای جان باختگان و شیرینی درمان شدگان را به اطلاع ملتهایشان رساندند. برخی کشورها نیز که منافع اقتصادی و سیاسی برایشان اولویت دارد با پنهان کاری با این مسئله برخورد کردند که نمود آن را در رفتار برخی کشورهای منطقه همچون ترکیه و امارات در کنار بسیاری از کشورهای اروپایی و آمریکا میتوان مشاهده کرد. کشورهایی که با جوسازیهای رسانهای تلاش کردهاند تا این رفتار خود را پنهان و یا توجیه نمایند که بزرگنمایی علیه ایران و چین از جمله این رفتارها بوده است.
در میان تمام این تحولات و آنچه این روزها بر کشور میگذرد یک نکته مهم مشاهده میشود و آن درس بزرگ لزوم قوی شدن است. این قوی شدن از چند منظر قابل توجه است. نخست آنکه رهبر انقلاب همواره تاکید داشتهاند که توسعه علمی بومی و دانش بنیان باید در همه عرصهها تقویت گردد. میتوان گفت توان بالای پزشکی و درمانی کشور در مقابله با این بحران جهانی، برگرفته از همین توان علمی و تخصصی دانش بنیان است چنانکه مردان و زنان عرصه پزشکی کشور به جای چشم به راه دستاوردهای سایر کشورها شدن، خود قدم در راه ساخت کیتهای تشخیص کرونا و یافتن واکسن آن گذاشتند و بار دیگر قدرت پزشکی و تعهد پذیری را به رخ جهانیان کشیدند. وضعیت کنونی بار دیگر نشان داد که فعالیت همه جانبه در عرصههای دانشبنیان امری ضروری است و نباید لحظهای دستاوردهای علمی بومی متوقف شود خصوصا اینکه کشور در جنگ اقتصادی با دشمنانی است که حتی به تحریم دارو علیه ملت ایران پرداختهاند.
دوم آنکه متاسفانه در حوزه اقتصادی و تهیه اقلام ضروری برای مقابله با این بحران جهانی و نیز ایجاد فضا آرامش اقتصادی در جامعه کاستیهای قابل توجهی مشاهده شده است. هر چند که بسیاری از نهادها و ساختارهای دولتی و غیر دولتی برای رفع این نیازها و ایجاد ارامش اقتصادی پای کار آمدند اما همچنان کاستیها مشاهده می شود. نکته مهم آنکه دشمن تلاش دارد تا از بحران کرونا به عنوان ابزار جنگ اقتصادی استفاده و با تشدید سیاست تحریم، ملت ایران را در برابر زیاده خواهیهایش به زانو در آورد و در صورت امکان، فضای جامعه را غبارآلود سازد. بحران کرونا نشان داد که تقویت توان داخلی با محوریت اقتصاد مقاومتی و تکیه بر داشتههای درون هم امری ضروری است و هم ظرفیتهای آن وجود دارد و با همت و همدلی میتوان آن را محقق ساخت که تولید وسایل بهداشتی لازم برای مقابله با کرونا این مهم را به اثبات رساند. به صراحت میتوان گفت که اگر کشور میخواست چشم به خارج داشته و به دنبال واردات باشد قطعا در این فضای تحریمی، کشور با بحران مواجه می شد اما تکیه بر توان داخل حربه دشمن برای سوء استفاده از ابزار اقتصادی از کرونا را به کابوسشان مبدل ساخت. سوم آنکه رفتارهای غیر اخلاقی و غیر انسانی محتکرانی که آشکارا با جان مردم بازی کردهاند بیانگر وجود حاشیه امن برای سوداگران است که در کنار ایجاد فضای یاس و ناامیدی در میان مردم، خود مولفهای برای تحقق اهداف دشمنان برای بهره گیری از ابزار اقتصاد جهت تسلیم سازی ایران خواهد بود. بر این اساس قوی شدن در حوزه قضایی و مبارزه با مفاسد اصلی مهم و ریشهای است. مبارزهای قاطعانه با سوداگران و رانتخواران اقتصادی که این روزها به جای همدلی با مردم، برای کسب منافع اقتصادی جان مردم را به بازی گرفتهاند میتواند مقدمهای برای تحقق این مهم باشد که در کنار تقویت جایگاه دستگاه قضا و عدالت اسلامی در میان مردم، زمینه ساز حذف حاشیههای امن همکاران داخلی تحریم کنندگان ملت ایران خواهد شد.
و در نهایت آنکه مدیریت رسانه و اطلاع رسانی مولفهای است که بار دیگر ضعف آن در مواجه به بحرانها و چالشهای ملی آشکار شد. هر چند که متولیان خط مقدم عرصه بهداشت کشور تلاش کردهاند تا از ظرفیتهای رسانهای برای آگاهی بخشی و آرامش دادن و اطلاع رسانی بهره گیرند اما شواهد امر نشان میدهد که همچنان فضای حاشیهای از فضای مجازی گرفته تا موج سواری رسانهای محافل بیگانه کانون منابع خبری مردم شده اند که در کنار چالشهای داخلی در صحنه جهانی نیز هزینههای بسیاری برای کشور به همراه داشته است. قوی شدن در ترمیم اعتماد و باور مردم به رسانههای داخلی اصلی است که هم از سوی مسئولان و هم رسانههای کشور باید مورد توجه باشد. این اعتماد سازی و سواد رسانهای اصلی مهم در مقابله با بحرانهاست که متاسفانه تاکنون چندان مورد توجه قرار نگرفته که هزینههای بسیاری برای کشور داشته است. به هر تقدیر میتوان گفت درس مهمی که این روزها میتوان آموخت آن است که راهکار نهایی برای غافلگیر نشدن و آمادگی لازم برای مقابله با بحران قوی شدن است. قوی شدنی که این روزها در عرصههای پزشکی و دانشبنیان، اقتصادی، قضایی و رسانهای بیشتر نمود دارد. بهره گیری از تجربههای امروز برای قوی شدن میتواند ذخیرهای باشد برای مقابله آسان با بحرانهای آینده، آن هم با تکیه بر داشتههای درون؛ چنانکه بحران کرونا نیز مانند سایر بحرانها نشان داد که تنها راه عبور از بحران تکیه بر وحدت ملی و ظرفیتهای درون و چشم بستن بر وعدههای خارج از مرزهاست.
نویسنده: قاسم غفوری