در بین کشورهای دنیا ایران و برمه دو کشوری هستند که بیشترین میزان قاچاق سیگار را به خود اختصاص داده‌اند. در این میان حجم قابل‌‌توجهی از گردش مالی ۳۵۰ میلیارد دلاری سیگار در جهان به ایران تعلق دارد که آن هم نه از طریق قانونی که توسط قاچاق صورت می‌گیرد.
اهمیت این موضوع آنجاست که قاچاق سیگار علاوه بر منفعت کلانی که برای قاچاقچیان ایجاد مي‌کند، کشور را از درآمدی که واردات رسمی و قانونی سیگار دارد، محروم مي‌کند؛ چراکه سهم هر ایرانی از دود کردن سیگار به ۸۳۳ نخ در سال رسیده است و اگر این سیگارها از مبادی رسمی وارد کشور شود مي‌تواند درآمد قابل توجهی را نصیب کشور کند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که سالانه هزار تریلی سیگار به صورت قاچاق وارد کشور می‌شود که مبلغی بالغ بر ۲۵۰۰میلیارد تومان است.
با یک حساب ساده مي‌توان فهمید که آسیب‌هاي سیگار تنها مرتبط با قاچاق این کالا نبوده و سالانه ۴۰ هزار میلیارد تومان ناقابل، زیان مالی است که سیگاری‌ها به کشور تحمیل می‌کنند که این زیان مالی تنها ناشی از خدمات درمانی برای بیماری‌هاي ناشی از سیگار است که اگر آسیب‌هاي روانی و اجتماعی سیگار را بتوان محاسبه کرد این رقم بسیار بالاتر و بیشتر از این خواهد بود؛ به طوری که تنها سالی ۲۰ تا ۳۰ هزار میلیارد تومان خرج درمان سیگاری‌ها مي‌شود. رسی‌ها نشان می‌دهد که حجم انبوه قاچاق سیگار به داخل کشور خارج از عهده چندین قاچاقچی خرده‌پا است و قطعاً ورود هزاران تریلی سیگار به کشور آن هم از مرز‌هاي مشخص با هماهنگی‌هاي قبلی و دستورات کلیدی امکان‌پذیر است.
باید یادآور شد که چرا علی‌رغم وجود اطلاعات روشن در مورد میزان قاچاق سیگار به کشور و این نکته که بیش از نیمی از سیگارهای قاچاق موجود در کشور از طریق مرزهای غربی وارد کشور مي‌شوند، چرا برخورد قاطعی با این شبکه عظیم قاچاق در کشور صورت نمي‌گیرد؟
البته هر از گاهی اخباری در مورد کشف محموله‌هاي سیگار قاچاق در مرزهای شرقی یا غربی به گوش مي‌رسد اما هیچ‌گاه این برخوردها از چنان قاطعیتی برخوردار نبوده که منجر به کاهش قابل توجه قاچاق سیگار به کشور شود. اگرچه براساس آمار رسمی قاچاق سیگار به دلیل افزایش حجم واردات رسمی، کاهش یافته و برعکس، ثبت سفارش واردات افزایش یافته‌است.
به نظر مي‌رسد سود بالای قاچاق سیگار برای قاچاقچیان مهمترین عاملی است که مانع از موفقیت در مبارزه با قاچاق این محصول مي‌شود. البته براساس اعلام نظر کارشناسان امر تعرفه بالای واردات رسمی سیگار و عدم وجود برنامهریزی گسترده در جهت مبارزه با قاچاق، از دیگر عوامل موثر بر تداوم قاچاق سیگار به کشور است، به ویژه اینکه سود بالای قاچاق سیگار در کشور ناشی از تعرفه بالای واردات رسمی این محصول است و تا زمانی که سود قاچاق سیگار مانند قاچاق مواد‌مخدر بالا باشد در زمینه مبارزه با قاچاق آن موفقیت چشمگیری حاصل نخواهد شد.
سید‌عبدالمجید اجتهاد، مدیرکل دفتر مبارزه با قاچاق کالا و ارز سازمان تعزیرات حکومتی در این خصوص گفته است: با توجه به اینکه دو هزار میلیارد ریال هزینه ساخت یک کارخانه تولیدی دخانیات است و سالانه ۷۰۰ میلیارد ریال بر اساس قانون به دولت مالیات مي‌دهند اما متاسفانه تولیداتی با همین برند داخلی در کشورهای همسایه تولید و وارد کشور مي‌شود. اجتهادی گفت: این قبیل مسائل زمینه کشف قاچاق را به مراتب سخت‌تر مي‌کند و با این کار قاچاق کالا راحت‌تر انجام مي‌شود.
این مقام مسئول در سازمان تعزیرات حکومتی تصریح کرد: یکی از موارد جلوگیری از ورود قاچاق موانع تعرفه‌ای است و سهم مالیات برای ورود کالای دخانی بیشتر شود تا حداقل به صورت قاچاق وارد نشود.
عابد فتاحی، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی ، در خصوص روند قاچاق سیگار در کشور گفت: مسئله قاچاق سیگار یکی از مهمترین مسائلی است که در مجلس بحث مي‌شود؛ افزایش قاچاق سیگار در کشور به خاطر گرایش جوانان به سیگار است که وقتی تقاضا بالا رفته است، افرادی در این میان به دنبال قاچاق این کالا از خارج کشور به داخل هستند. وی ضمن اشاره به این موضوع که سیگار امروزه در تمام بیماری‌ها نقش اساسی دارد خاطرنشان کرد: چندین مرحله افزایش قیمت سیگار در کشور وجود داشته است، ولی با توجه به اینکه تقاضا برای این محصول زیاد است، این افزایش قیمت باعث افزایش قاچاق این محصول شده است.
اولویت خرید سیگار ارزان برای مصرف‌کنندگان
عضو کمیسیون بهداشت و درمان ادامه داد: اگر قرار باشد که قیمت‌ها زیاد بالا برود، افراد از نیاز‌هاي اساسی دیگر خود زده و هزینه‌هاي اساسی خود را صرف خرید سیگار می‌کنند؛ باید این قیمت‌ها متعادل باشد تا افراد سیگاری هم برای تأمین سیگار خود سراغ سیگار قاچاق نروند.
فتاحی همچنین خاطرنشان کرد: در حال حاضر هم قاچاق سیگار بالا رفته است و هم کارخانجات توتون داخلی به خاطر این قاچاق اعلام کرده‌اند که دیگر امکان تولید نداشته و تولید داخلی در حال متوقف شدن است؛ افزایش مالیات به این کارخانجات فشار آورده و حدود ۷ هزار کارگر در شرف بیکار شدن هستند. وی یادآور شد: باید سعی کنیم با کنترل قیمت سیگار در داخل کشور جلوی قاچاق بیش از حد این محصول را بگیریم؛ چراکه سیگار وارداتی معلوم نیست چه محتویاتی داشته و ضررهای بیشتری به جوانان می‌رساند؛ اگر ورود سیگار به داخل کشور قانونمند شود، جلوی قاچاق گرفته شده و مالیاتی که از این طریق بدست می‌آید صرف درمان و هزینه‌هاي بیماران سیگاری می‌شود.
عضو کمیسیون بهداشت و درمان با اشاره به اینکه در قاچاق همه ضرر می‌کنند خاطرنشان کرد: علاوه بر ضرر دولت از قاچاق سیگار، معلوم نیست چه موادی در این سیگارها استفاده می‌شود و ضرر و زیانی که متوجه یک نسل در کشور است بسیار بیشتر بوده که اگر ورود سیگار به کشور کنترل شود، جلوی این ضرر‌ها گرفته خواهد شد.
نماینده مردم ارومیه در مجلس شورای اسلامی هشدار داد: بسیار محتمل است که سیگارهای قاچاقی در کشور دارای مواد افزودنی بوده که هدف اصلی آنها نابودی جوانان و مصرف‌کنندگان سیگار در کشور باشد؛ اگر سیگارها از کمپانی‌هاي خوبی که کنترل بر آنها باشد وارد شوند قطعا جلوی این ضرر‌ها گرفته می‌شود.
فتاحی ضمن بیان این موضوع که قاچاق سیگار، چه از مرزهای کردستان عراق و چه از مرزهای افغانستان با ایران، بسیار برای قاچاقچیان سود‌آور است تصریح کرد: به همین راحتی نمي‌شود جلوی آنها را گرفت؛ ما امکان وارد کردن همه برندهای سیگاری که قاچاق می‌شود را نداریم. وی در ادامه گفت: سود دلالان در قاچاق سیگار نه تنها در ایران بلکه در تمام دنیا بسیار بالاست و همین باعث شده است که مبارزه با مافیای قاچاق سیگار در کشور بسیار سخت‌تر شود و قاچاق سیگار در تمام دنیا به وسیله کولی‌ها انجام مي‌گیرد که قیمت تمام شده سیگار آنها تقریباً سه تا ۴ برابر ارزان‌تر از سیگارهای معمولی است.
عضو کمیسیون بهداشت و درمان ضمن یادآوری این موضوع که کولی‌ها بازار بسیار قدرتمندی دارند در دنیا دارند اما سیستم آنها در کشور ما بسیار پیچیده است و یک مافیای بزرگی تشکیل داده‌اند تأکید کرد: به راحتی نمي‌شود این‌ها را کنترل کند؛ مرزهای دولت اقلیم کردستان عراق در قاچاق سیگار به ایران بسیار فعال بوده و امکانات خوبی در اختیار قاچاقچیان برای ورود سیگار به کشور ایران قرار مي‌دهند، به طوری که آنها را از لحاظ پوشاک و امکانات زندگی بسیار مورد حمایت قرار قرار داده و تأمین می‌کنند؛ گاهی هم این سیگار قاچاق در کشور از مرزهای افغانستان و در برخی از موارد هم به صورت کشتی از سمت جنوب کشور وارد کشور مي‌شوند.
فتاحی در پایان خاطرنشان کرد: مخالفت اصلی مجلس با کالاهای قاچاق به خاطر کیفیت و ضررهایی است که این کالا‌ها به ویژه سیگار به انسان‌ها می‌زند؛ ما معتقدیم که چون کنترلی بر روی کالاهای قاچاق وجود ندارد، از این نقطه ضعف علیه سلامتی مردم ما اقداماتی از سوی دشمنان صورت بگیرد.
دست‌هاي پنهان در کار است
عبدالرحمان رستمیان، نائب رئیس کمیسیون بهداشت نیز در این زمینه تصریح کرد: اینکه وزارت صنعت، معدن و تجارت به صراحت عنوان مي‌کند که قاچاق سیگار صورت مي‌گیرد نشان دهنده ضعف این وزارتخانه است چراکه این قاچاق از مبادی رسمی صورت مي‌گیرد.
این نماینده مردم در مجلس نهم، با بیان اینکه باید از وزارت، معدن و تجارت پرسید که به راستی چرا با اخذ مالیات ۲۵۰۰ میلیارد تومانی بر سیگار مخالف است، افزود: این وزارتخانه بحثی انحرافی را مطرح مي‌کنند و معتقد است اگر مالیات بر سیگار اضافه شود قاچاق نیز تشدید مي‌یابد در حالی که این اظهار نظر بسیار اشتباه است زیرا ورود سیگار در کشور به وسیله کامیون هایی انجام مي‌شود که نیروی انتظامی و گمرک باید بیش از گذشته وارد عمل شده و از این واردات جلوگیری کنند. رستمیان یادآور شد: در ایران ۳۰ درصد محصولات به صورت قاچاق به کشور وارد مي‌شود که این نشان مي‌دهد جایی از کار دارای ایراد است و باید دید دست چه کسانی در پشت‌پرده این قضیه وجود دارد و قاچاق را از مبادی رسمی به کشور وارد مي‌سازد.
نایب رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی، گفت: امید است در صحن علنی مجلس این پیشنهاد مورد تصویب واقع شود که از درآمد حاصل از این مالیات برای کاهش آسیب‌هاي اجتماعی اقدامات اثربخشی صورت گیرد که در این میان وزارت آموزش و پرورش و ورزش و جوانان مي‌تواند سهم خوبی از این درآمد به دست آورند.
دلایل جذابیت قاچاق سیگار در ایران
کرباسیان، رئیس کل گمرگ هم دلیل اصلی قاچاق سیگار در کشور را تفاوت مالی دانسته و مي‌گوید: قیمت هر پاکت سیگار در مرز ۳۰۰ تومان است و در ایران با قیمت تا چهار هزار تومان هم به فروش می‌رسد. همین سود بیش از سه هزار تومانی موجب رشد قاچاق این کالا به کشور می‌شود.
کرباسیان در ادامه با بیان این که برای همین کنترل و مابه‌التفاوت قیمت‌ها در مرزها است که تصمیم بر این شد که یک مقداری از این تفاوت قیمت با اعمال تعرفه‌ها کنترل شود، بیان کرد: ما نمی‌توانیم صرفا حرف از کنترل واردات کالا در سطح مبادی ورودی بزنیم و بخواهیم واردات را تنها در مرزها کنترل کنیم. در سطح بازار و گردش پولی نیز موضوع باید پیگیری شود، زیرا این‌ها به مباحث پولشویی هم بر می‌گردد و مسائل سازمان یافته و جرائم سازمان یافته.
در حالی که همیشه تلاش‌ها برای افشای فساد مفسدان اقتصادی در کشور وجود داشته است؛ اما قاچاق سیگار در کشور در سکوت خبری انجام مي‌گیرد و هر سال حدود یک اختلاس سه هزار میلیاردی از طریق قاچاق سیگار به کشور لطمه مالی وارد مي‌شود. (دانا)
