علیرغم تحریمها و حتی جریان سازی ها برای مخالفت با تولید واکسن کرونا در کشور، همچنان ۸ پروژه بزرگ واکسن سازی در ایران در حال تحقیقات در این بخش است و دانشمندان ایرانی برای تولید نهایی واکسن کرونا تلاش می‌کنند .
بعد از دستور مقام معظم رهبری در خصوص ممنوعیت واردات واکسن از امریکا و انگلستان ، دشمنان نظام برای دستیابی به اهداف خود تلاش کردند تا اینگونه وانمود کنند که مردم ایران از دسترسی به درمان کرونا محروم شده اند اما این جریان سازی آنطور که دشمنان نظام به دنبال آن بودند به نتیجه نرسید.
این درحالی است که این سوال در افکار عمومی مطرح است که چگونه می‌توان به کشوری اعتماد کرد که علاوه بر اعمال تحریم های ظالمانه، از صدور داروهای مهم برای بیماران کشورمان ممانعت کرده است .
در این میان ساده انگاری نیست که جان و سلامتی مردم عزیزمان را به عنوان نمونه آزمایشگاهی، برای انجام فاز سوم امتحان واکسن، در اختیار سازندگان واکسن آمریکایی یا انگلیسی قرار دهیم؟ آن هم کسانی که رسما، برای خون شهروند ایرانی حرمتی قائل نیستند؟
در این میان نکته مهمی که مورد تاکید قرار داشت و مقام معظم رهبری نیز در فرمایشات خود به این نکته اشاره کردند، واردات واکسن از کشورهای موفق دیگر تا زمان تولید واکسن ایرانی بود.
اما سوال این است که چرا اصرار کارشناسان و دست اندرکاران نظام پزشکی کشور بیشتر بر تولید واکسن داخلی متمرکز شده است؟
*شواهد گسترده
یکی از موضوعاتی که در فرمایشات رهبر معظم انقلاب اسلامی مورد توجه قرار گرفت ، توجه به وجود تهدید جنگ بیولوژیک از سوی دشمنان با توجه به عملکرد آنها در رابطه با ایران در دوران جنگ تحمیلی و تحریمها،موضوعی است که از اهمیت ویژه ای برخوردار است و مسلم است که مسئولان کشور با دیده تردید نسبت به تولیدات این کشورها داشته باشند.
این اقدامات دشمنان کشورمان تنها اختصاص به ایران ندارد بلکه موارد بسیاری این نوع بی اخلاقی‌ها توسط غربی ها دیده شده است . به عنوان مثال می‌توان به آزمایش واکسن سیفلیس در کشور گواتمالا اشاره کرد . در سال ۱۹۴۰ امریکاییها با آزمایش دراین کشور ۷۰۰ نفر از مردم گواتمالا را کشتند و ۶۰ سال بعد خود آمریکائیها نیز این موضوع را تایید کردند.
اما موضوع دیگری از منظر تحقیقات پزشکی باید به آن توجه داشت این است که واکسن کرونا هنوز در مرحله آزمون و خطا قرار دارد و به نظر می رسد که سیاستمداران این کشورها برای کسب وجهه سیاسی و بدون توجه مستقیم به نتایج این واکسن در صدد استفاده همگانی از آن هستند تا وانمود کنند که توانسته‌اند با این مشکل مقابله کرده و در حقیقت برند موفقیت در این زمینه را از آن خود کنند.
در این میان سوالات بسیاری مطرح است. اگر در ماه گذشته نگاهی به اخبار مرتبط به تولید واکسن فایزر امریکا که مشهورترین نوع این واکسن است داشته باشیم می‌بینیم که به دنبال تزریق این واکسن به یک پزشک و مرگ وی تردیدهای بسیار در این زمینه مطرح می‌شود.
از سوی دیگر انگلستان نیز که واکسن آکسفورد را ساخته در قرنطینه به سر می‌برد و مشخص نیست اگر واکسن مطمئنی تولید شده چرا موفق نشده کرونا را کنترل کند؟!
آمارها نشان می دهد که این دو کشور بیشترین تلفات کرونا را به خود اختصاص داده اند، به طوری که امریکا تاکنون با بیش از ۱/۲۲ میلیون مبتلا و بیش از ۳۷۴ هزار قربانی همچنان در صدر فهرست کشورهای درگیر با بیماری «کووید -۱۹» قرار دارد. جان‌باختگان این بیماری در انگلیس نیز از ۷۸ هزار نفر عبور کرده و این کشور تاکنون بیشترین قربانیان کرونا را در بین کشورهای اروپایی داشته است.
از این رو سوال اینجاست چرا باید از واکسنی که در مرحله آزمون و خطا قرار دارد بر روی مردم کشورمان استفاده کنیم؟
*ترجیح منافع اقتصادی
در این میان باید در نظر داشت که بسیاری از تحلیلگران و کارشناسان بر این باورند که در حال حاضر ترمیم اقتصاد فروپاشیده غرب، ماموریت جدید شرکت های داروسازی آمریکایی است.
بر اساس گزارش رسانه های غربی غول داروسازی فایزر واکسن خود را در یک فناوری تجربی موسوم به ویرایش ژنوم، مشخصاً ویرایش ژنوم آران‌ای پیام‌رسان (mRNA)، استفاده می‌کنند، چیزی که قبلاً هیچگاه در تولید واکسن استفاده نشده است.
در عین حال همان روزی که شرکت فایزر بیانیه مطبوعاتی در خصوص آزمایش‌های واکسن را منتشر کرد، رئیس ارشد اجرایی این شرکت ۶۲ درصد از سهام خود در فایزر را فروخت و میلیون‌ها دلار سود از این معامله به جیب زد.
دکتر رومئو کیجانو استاد بازنشسته داروشناسی و سم‌شناسی از کالج پزشکی دانشگاه فیلیپین مانیل نیز به برخی از خطرات ویرایش ژنوم تجربی هنگام استفاده در واکسن انسانی هشدار داده است که «این خطر وجود دارد که واکسن عملاً بیماری‌زایی ویروس را افزایش دهد یا بواسطه افزایش وابستگی به پادزهر موجب تهاجمی‌تر شدن ویروس شود، همانگونه که در مطالعات پیشین درباره آزمایش واکسن‌ها بر روی حیوانات مشاهده شد.»
وی افزود: اگر چنین چیزی در جریان یک آزمایش انسانی بزرگ رخ دهد، پیامد آن می‌تواند فاجعه‌بار باشد. این تأثیر سوء جدی شاید حتی در قالب یک آزمایش بالینی کشف نشود، به ویژه در آزمایشات بالینی توأم با تعارض منافع فراوان که شرکت‌های تولید واکسن نیز در آن دخیل هستند. حتی هنگامی که یک تأثیر سوء جد کشف می‌شود، این موضوع را معمولاً لاپوشانی می‌کنند.
وی با اشاره به اینکه یکی دیگر از این واکسن ها که مبتنی بر mRNA است واکسن مدرنا است که سه نفر از ۱۵ فرد شرکت‌کننده در آزمایش تجربی در گروه دوز بالا دچار علائم جدی و به لحاظ پزشکی معنادار شدند، اظهار داشت : با این حال، شرکت مدرنا اینگونه نتیجه‌گیری کرد که واکسن طور کلی ایمن و به‌خوبی قابل تحمل است و رسانه‌های تحت سلطه شرکت‌ها نیز طبق وظیفه خود این خبر را گزارش کردند و خطرات بالینی را پنهان کردند.
کیجانو خاطر نشان کرد : علاوه بر خطرات دیگر، واکسن‌های تهیه‌شده از ویروس ممکن است با ویروس‌های طبیعی بازترکیب شوند و موجب تولید ویروس‌های هیبریدی شوند که شاید خصیصه‌های نامطلوب داشته باشند و روند سرایت یا بیماری‌زایی را تحت تأثیر قرار دهند. پیامدهای احتمالی بازترکیب را عملاً نمی‌توان به کمک ابزارها و دانش موجود بطور دقیق کمیت‌سنجی کرد. با این حال، خطر واقعی است و این امر در قالب پیدایش گونه‌های جهش‌یافته ویروس‌ها، افزایش بیمازی‌زایی، و رویدادهای ناگوار جدی و غیرمنتظره (از جمله مرگ) در پی واکسیناسیون تصادفی و تلاش‌های ناموفق پیشین جهت ساخت واکسن با استفاده از فناوری مهندسی ژنتیک نمود پیدا کرده است.
وی یادآور شد: mRNA ذاتاً محرک سیستم ایمنی است و این ویژگی mRNA می‌تواند مفید یا مضر باشد. این امر ممکن است موجب فعالیت کمکی شود یا مانع آنتی‌ژن شود و تأثیر منفی بر واکنش سیستم ایمنی بگذارد. تأثیرات متناقض ناشی از استنباط سیستم ایمنی درونی بر روی صورت‌های مختلف واکسن‌های mRNA بطور کامل شناسایی نشده‌اند
این استاد دانشگاه گفت : یک واکسن مبتنی بر mRNA همچنین می‌تواند پاسخ‌های اینترفرون نوع ۱ قوی را رقم بزند که نه تنها با التهاب، بلکه همچنین بطور بالقوه با خودایمنی همراه بوده‌اند... و ممکن است موجب انعقاد خون و خون لختگی آسیب شناختی شود.
*جایگاه ایران در تولید واکسن
با تمام این موارد باید در نظر داشت که کشورمان به واسطه سابقه طولانی در تولید واکسن از تجربه و تخصص کافی در این زمینه برخوردار است و بنابرگزارش‌های مستند استانداردهای تولید واکسن در ایران در بدترین حالت معادل واکسن ها در کشورهای خارجی است.
یحیی ابراهیمی رئیس ستاد کرونا در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه ایران تخصص، قدمت و تجربه خاصی در ساخت واکسن دارد، اظهار داشت: بیش از یک قرن است در ایران واکسن ساخته می‌شود اما متاسفانه به دلیل کم‌توجهی به این موضوع سال‌هاست واکسن آنفلوآنزا به کشور وارد می‌شود که این روند زیبنده کشوری که دانشمندان توانمندی در بخش داروسازی دارد نیست.
وی افزود: اکنون که شرکت‌های تولیدکننده داخلی واکسن کرونا چون موسسه رازی، ستاد اجرایی فرمان حضرت امام و… در حال ساخت واکسن کرونای ایرانی هستند و در این زمینه موفقیت‌های چشم‌گیری نیز حاصل شده است، بنابراین نباید منتظر تولید و واردات واکسن‌های خارجی بود که همان استانداردهای تولید داخل رادارند .
باید در نظر داشت که دانشمندان کشورمان قبلا توان علمی خود را در عرصه های مختلفی چون سانتریفیوژهای هسته ای، سلول های بنیادی و بیوتکنولوژی اثبات کرده‌اند.
*توجه به هزینه واردات دارو
ایران برای واکسیناسیون جمعیت ۸۵ میلیونی نیازمند ۱۱۲ میلیون دوز واکسن کرونا است .
باید دانست که بنابر گفته مسئولین فقط سفارش واردات ۱۶ میلیون و ۸۰۰ هزار دوز واکسن را به خارج از کشور را داده است و مسلماً این رقم جوابگوی نیاز کشور به واکسن کرونای خارجی نیست.
در این میان عبدالناصر همتی رئیس بانک مرکزی اعلام کرده است که ۲۰۰ میلیون یورو برای این دوز از واکسن تخصیص داده شده است و این میزان واکسن فقط کفاف واکسیناسیون ۸ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر را می‌دهد.
بنابراین برای تزریق واکسن کرونا به ۲۱ میلیون نفری که وزارت بهداشت پیش بینی واکسناسیون آنها را کرده است ۳ برابر این بودجه لازم است .
حسینعلی شهریاری عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی در این باره گفت : در چنین شرایطی اولویت باید با تولید و استفاده از ساخت داخل باشد و هزینه‌ای که قرار است صرف واردات این دارو شود صرف تولید واکسن داخلی شود.
وی افزود: هنوز اطلاعات زیادی در مورد اثر بخشی و مدت زمان اثر بخشی این واکسن ها در دسترس نیست و لازم است برای تامین ایمن ترین واکسن خودمان دست به کار شویم .
باید در نظر داشت که کارشناسان تاکید دارند که اثر گذاری واکسن های فعلی اعلام شده تنها ۳ تا ۴ ماه بوده و معلوم نیست که ایا نیاز به تزریق مکرر این واکسن باشد یا خیر ، از این رو آیا می توان هر بار برای تامین واکسن نگاه به غرب داشت ؟
*پیشگیری بهتر از درمان
باید در نظر داشت شاید در آینده بیماری های جدید دیگری نیز وارد کشور شود و اگر قرار باشد برای تامین واکسن این بیماریها هر بار نگاه به دیگران داشته باشیم علاوه بر صرف هزینه های گزاف این وابستگی موجب امتیاز دهی به آنان خواهد شد .
رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی در این باره با اشاره به اینکه تا خرداد ماه واکسن کرونای ایرانی به مرحله تولید انبوه خواهد رسید ، گفت : باید به تولید داخل کمک کنیم چون امروز کروناست و فردا ممکن است با بیماری نوپدید دیگری مواجه شویم و به واکسن‌های دیگری نیاز پیدا کنیم و باید در زمینه تولید واکسن از وابستگی خارج شویم به همین دلیل اولویت باید تولید واکسن داخلی باشد.
شهریاری در این باره خطاب به طرفداران واردات واکسن گفت : اگر مسئولان ناچار به وارد کردن واکسن مورد تایید کوواکس هستند، خواهشمندیم دقیقا مشخص و اعلام شود که اولا واکسن از چه نوعی است و چه تعداد و چه زمانی و به عنوان محصول کدام کشور وارد خواهد شد.
وی افزود : ثانیا منطقی و مورد توقع مردم عزیز است که واردکنندگان این واکسن خارجی (مانند سازندگان واکسن ایرانی) ابتدا واکسن را روی خود و خانواده هایشان تست بفرمایند و در صورت تایید بی ضرر بودن، در اختیار مردم قرار گیرد.
