اشاره:
نوشتار حاضر به بحث و بررسی پیرامون جایگاه و اهمیت مجلس در نظام جمهوری اسلامی می پردازد که از نظر خوانندگان می گذرد:
آنچه ما در نظام جمهوری اسلامی ایران به آن سرافرازیم، وجود مجلس با اقتدار، مشروع و مقبول و کارآمد است. مجلس عصاره و خانه ملت است. مجلس مرکز آرای مردم و اراده مردم است. مجلس مظهر حکومت مردمی (مردم سالاری دینی) و اداره‌کننده حقیقی کشور است. مجلس شورای اسلامی جایگاه و مسیر حرکت دولت و ملت را مشخص می‌کند و نیز مظهر خواسته‌های مردم در زمینه سیاست‌های گوناگون چه داخلی و چه خارجی است. مجلس، امید و معتمد مردم و پشتیبان دولت است. مجلس راهگشای کارهای اساسی برای مسئولان نظام و کارگزاران کشور است. در زمان‌های بعد از مشروطیت، در کشور ما حرف‌هایی مثل مجلس، قانون و انتخابات زیاد زده می‌شد ولی میان حقیقت و آنچه که اتفاق می‌افتاد و واقعیت امر فاصله زیادی وجود داشت. مردم ایران اسلامی در واقع از دوران مشروطیت تا قبل از پیروزی انقلاب اسلامی حضورخود را در اداره کشور به شکل قانونگذاری تجربه نکردند ولی یک دوره دو ساله در اوایل کار مجلس شورای ملی ( دوره دوم و سوم) با مناقشات و خدشه‌ها همراه بودند و آنچه بود حرف و بر روی کاغذ بود.
در سال‌های متمادی دیگر حتی اسمی از آراء مردم و ادعا و افتخار به این حرفه‌ها هم دیگر باب نبود. همه‌چیز صوری و دروغین، مصنوعی و ساختگی بود. در دوران دیکتاتوری صریح که عبارت بود از دوران رضاخانی و اواخر دوران محمدرضا، هم دوره میانی، که یک کمی پوشیده و خفی بود مردم رأیی نداشتند. هم مجلس وجود نداشت و هم نماینده‌ایی، فقط دستوری و فرمایشی بود. کشور ایران، مملکتی خوب، باآبرو، ثروتمند و با امکانات فراوان و نیروی سرشار از جوانی توأم با فهم و تقواست. همه نمایندگان مجلس باید قدر آن را بدانند و خدمت کنند. تصمیم‌گیری‌های نمایندگان در سرنوشت مردم تأثیرگذار خواهد بود.
نمایندگان مجلس شورای اسلامی بهترین مرجع و جایگاه آگاهی یافتن از مشکلات و مطالبات مردم برای رئیس‌جمهور و اعضای دولت می‌باشد. ارایه نقطه نظرها مردم به مسئولان را توسط نمایندگان مجلس و انتقال واقعیت‌ها در چارچوب ایفای وظایف نمایندگان است. نمایندگان مجلس شورای اسلامی می‌توانند فارغ از جناح‌بندیهای سیاسی، یار و یاور دولت در خدمت به کشور باشد که با برگزاری جلسات و نتایج و دستاوردهای حاصل از آن برای کشور و ملت با اهمیت و مثبت ارزیابی کرد.
هدف نمایندگان مجلس تقویت دولت و کشور است و در مرحله تشکیل و تکمیل اعضای کابینه دولت آماده دریافت اسامی وزرای باقیمانده و رأی اعتماد به آنهاست. مجلس شورای اسلامی قصد زیاده‌خواهی و سهم‌خواهی ندارد و تنها به فکر کمک به دولت می‌باشد. ضرورت و اهمیت تعامل واقعی مجلس و دولت، خواستار تشکیل جلسات منظم رئیس‌جمهوری و اعضای دولت با کمیسیون‌های مجلس و مجامع استانی نمایندگان است.
مجلس در دوران انقلاب اسلامی
انقلاب اسلامی در میان کارهای عظیمی که در این کشور و در تاریخ ما انجام داد، این کار عظیم را هم انجام داد که مردم ما طعم حکومت مردم در وضع قوانین را چشیدند. مجلس نماینده مردمند. مجلس خانه ملت است. حقیقتا سال‌های مهم ما در تاریخ این است که مردم با انگیزه، سلایق و اراده خودشان، با طرق تحقیقی که خودشان داشتند رفتند و تحقیق کردند و کسی را برای حل مشکلات کشور به مجلس فرستادند. الان ترکیب مجلس باید حفظ شود که لازمه این امر این است که اولا نمایندگان مجلس و ثانیا مردم و مسئولان کوشا باشند. این استقلالی که بحمدالله قوه مقننه ما دارد چیز خیلی با ارزشی است. استقلال به معنای دعوا کردن با دولت و مسئولان اجرایی نیست، به معنای ضدیت و مخالفت نیست، همه قوا بایدبا هم همدست و همکار باشند و به هم کمک کنند. استقلال به معنای این است که مصلحت کشور و مصلحت مردم نباید فدای هیچ‌چیز شود. دستگاه مقننه طبیعتش این است که برای جریان امور به وسیله قوه مجریه، خطوطی را ترسیم کند و این کار را با دقت و با وجدان حقیقی کاری انجام بدهد.
حفظ ارزش‌ها
مجلس، بر خلاف آنچه که انسان در بسیاری از مجالس دنیا مشاهده می‌کند که مرکز نزاع‌ها، کشمکش‌ها، آشوب‌ها و معاملات بسیار زشت و خلاف دین و شرع هستند، مجلس شورای اسلامی و نمایندگان آن در پی حفظ ارزش‌های اسلامی و شرف دین و مصلحت نظام و مملکت کشورند.
تقوی الهی
تقوا یعنی مراقبت دائمی شخص از خویش است. مراقبتی که همه ادیان و سرتاسر قران و نهج‌البلاغه متوجه به آن است. حضرت علی (ع) در دوران حکومت خود به تقوا امر زیادی می‌کرد. همچنین در نهج‌البلاغه به قدر تقوا تأکید زیادی کرده و در دعاها و روایات از خدای متعال تقوا زیاد خواسته است. حضرت امام خمینی (ره) در فرمایش های خود درخصوص رعایت تقوا تذکر داده و تقوا را حصار معرفی کرد. از آنجایی که تقوا جایگاه مهمی در سرنوشت انسان دارد نمایندگان مجلس باید در سال‌های مسئولیت‌‌شان این اصل را رعایت کنند.
عبرت از گذشت زمان
یکی از موضوعاتی که انسان در همه امور زندگی، باید عبرت را بشناسد گذر زمان است. همه‌چیز می‌گذرد. مقام‌های ظاهری، عنوان‌ها، پست‌ها و... همه گذرا است. این عنوان‌ها مثل دوران جوانی و عمر انسان است که به سرعت می‌گذرد. انسان در هر جایگاه و مسئولیتی که قرار دارد باید کسب رضای خدا را ملاک قرار دهد و هیچ‌چیز را ملاک قرار ندهند و در مقام محاسبه نفس، بینکم و بین‌الله می‌تواند خودش را مورد امتحان و آزمایش قرار دهد.
تحصیل رضای الهی
اگر رفتار و احساسات ما این‌گونه باشد و ما بتوانیم این را به خودمان تفهیم کنیم که رضای الهی، از همه رضاها و از همه انگیزه‌ها بالاتر است اکثر مشکلات و اختلافات حل خواهد شد و نیز خیلی از تعارض‌ها و کشمکش ها تمام خواهد شد. نمونه آشکار پیروزی انقلاب اسلامی است. در برهه‌ای از آن زمان، به برکت حضور امام بزرگوار، روحانیت و دین در میان مردم، روح دینی بر این ملت و بر این کشور آنچنان سلطه و غلبه‌ایی پیدا کرد که بسیاری از موانع در مقابل مردم محو شد و هیچ عاملی دیگری هم ممکن نبود بتواند چنین کار بزرگی انجام دهد. قبل ازانقلاب، کسانی که در جریان اوضاع سیاسی بودند و مبارزه را با همه وجودشان حس می‌کردند، می‌دانند که روز به روز مبارزه سخت‌تر شده بود، روز به روز امید فرج کمتر شده بود، سختگیری‌ها بیشتر شده بود و راه‌های غلبه بر حرکت مبارزی پیچیده‌تر، مدرن‌تر و همه‌جانبه‌تر شده بود. اما قضیه این بود که به خاطر حضور دین و ایمان دینی در جامعه احساس تکلیف می‌شد. وقتی که دین باشد و احساس تکلیف بشود همه نیروهای بشری در خدمت این احساس قرار می‌گیرد. تکلیف شرعی برای نمایندگان معیار اصلی همه‌چیز بود و این یک پیام ودرس می‌باشد.
انجام وظیفه بر اساس تکلیف شرعی
نمایندگان مجلس بایستی بر حسب تکلیف شرعی که دارند به آن عمل کنند. همچنین باید برای ادای تکلیف شرعی تلاش کنند که اشتباه نکند هدفشان خدمت‌رسانی و فقط برای رضای حق باشد. اگر نمایندگان مجلس مبنا و اعتقادشان به اسلام و ارزش‌های انقلاب اسلامی و ارزش‌های اسلامی است پس باید معیار و ملاکشان در جهت رضای خداباشد و از هوی و هوس‌ها، خواسته‌ها، خودخواهی ها و خودبین های دنیوی پرهیز کنند.
پس از انقلاب، مجلس شورای ملی به مجلس شورای اسلامی تغییر نام داد که اولین دوره مجلس شورای اسلامی درهفتم خرداد ۱۳۵۹ ه. ش با پیام رهبر کبیر انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی (ره) شروع به کار نمود. بر اساس قوانین جمهوری اسلامی ایران مجلس شورای اسلامی محلی است برای تدوین نظام ارزشی مورد قبول جمهوری اسلامی ایران و تهیه و تصویب قوانین اسلامی برای کلیه نیازهای جامعه در زمینه‌های مختلف اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، تبلیغی، نظامی، اخلاقی و قضایی است.
مجلس شورای اسلامی در تاریخ ۲۳ تیر ماه ۱۳۷۲ ه. ش در دهم آذر ماه سالروز شهادت مجتهد مجاهد و سیاستمدار متعهد آیت‌الله سید حسن مدرس را به عنوان روز مجلس نامگذاری کرد. همه ماها می‌دانیم که مملکت اصل و بنایش ملت است و مجلس مکانی است که این ملت در آن جمع شده‌اند. عظمت هر ملت همان عظمت مجلس و عظمت مجلس همان عظمت ملت است. مجلس و نمایندگان باید همواره به یاد داشته باشند تا با صرفنظر از تعلقات حزبی در راستای منافع ملی و مصالح وطنی کشور خود حرکت نمایند. اندیشه مدرس و تجربه گرانبهاتر پیروزی انقلاب اسلامی و رهبری حضرت امام خمینی (ره) ملت و مجلس ایران را بر آن داشت تا با استفاده از همین تجربه‌ها و درس‌های ارزشمند در برابر قدرت‌های شیطانی بایستند.
بر اساس اصل ۵۷ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، قوای حاکم در جمهوری اسلامی ایران عبارتند از: قوه مقننه، قوه مجریه و قوه قضائیه که زیر نظر ولایت مطلقه امر و امامت امت و مستقل از یکدیگر باشند. اعمال قوه مقننه از طریق مجلس شورای اسلامی که اعضای آن را نمایندگان منتخب مردم تشکیل می‌دهند. (اصل ۵۸ قانون اساسی)
مجلس، مهم ترین رکن در تصمیم‌گیری در جمهوری اسلامی ایران است. در مسائل بسیار مهم اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ممکن است اعمال قوه مقننه از راه همهپرسی و مراجعه مستقیم به آرای مردم صورت گیرد. درخواست مراجعه به آرای عمومی باید به تصویب دو سوم مجموع نمایندگان مجلس برسد. (اصل ۵۹)
مجلس شورای اسلامی از نمایندگان ملت که به طور مستقیم و با رأی مخفی انتخاب می‌شوند تشکیل می‌گردد که طبق اصل ۶۲ قانون اساسی شرایط انتخاب‌کنندگان و انتخاب‌شوندگان و کیفیت انتخابات را قانون معینی خواهد کرد. همچنین در اصل ۶۴ قانون اساسی تعداد نمایندگان مجلس شورای اسلامی ۲۷۰ نفر است و از تاریخ همهپرسی سال ۱۳۶۸ همهپرسی سال ۱۳۶۸ هـ. ش پس از هر ده سال با در نظرگرفتن عوامل انسانی، سیاسی، جغرافیایی و... حداکثر بیست نفر نماینده می‌تواند اضافه شود و نیز طبق اصل ۶۳، دوره نمایندگی مجلس چهار سال است.
