بسياري از كارشناسان معتقدند همكاري و همگرايي روسيه با ايران به عنوان قدرت منطقه اي،ضمن بي اثر نمودن تحريم‌هاي غرب عليه دوكشور،در ارتقاي جايگاه منطقه اي تهران و مسكو وتغيير معادلات بين‌المللي نقشي اساسي دارد.
روسيه، بزرگ‌ترين كشور جهان و دومين قدرت نظامي و يكي از اصلي‌ترين قطب‌هاي سياسي نظام بين‌الملل، به عنوان مهم‌ترین همسايه كشورمان، در كنار ساير خصوصيات جغرافيايي و با موقعيت بالاي ژئواستراتژيكي و ژئوپليتيكي، خود را ميراث‌دار اتحاد جماهير شوروي قلمداد كرده و به‌دنبال تثبيت و ارتقاي نقش جهاني خود در تحولات منطقه‌اي و بين‌المللي است
مسکو که به خاطر اتفاقات اوکراين و کريمه از سوي غرب به ويژه آمريکا تحت فشار قرار دارد، تهديدات و تحريم‌هايي را احساس مي‌کند که به گونه‌اي شبيه تهديدات و تحريم‌هاي غرب و آمريکا عليه ايران است.
آمريکا با فشارهاي خود بر روسيه سعي دارد تا علاوه بر اين که نفوذ و تأثير خود را در معادلات بين‌المللي نشان دهد، جايگاه مسکو را در منطقه و جهان تضعيف کند.
آمريکا اکنون با توجه به تحولاتي که در جهان در حال وقوع است، جمهوري اسلامي ايران را از يک سو، و روسيه را از سوي ديگر دو مانع بزرگ براي دستيابي به اهداف منطقه‌اي و بين‌المللي خود مي‌داند به همين خاطر سعي دارد تا با مهار اين دو کشور تأثيرگذار، اين موانع را از سر راه خود بردارد. نفوذ غرب و ناتو در منطقه آسياي ميانه و قفقاز به همين منظور انجام مي‌شود.
استراتژي بلند مدت آمريکا با همراهي اتحاديه اروپا پس از فروپاشي اتحاد جماهير شوروي، که باعث تضعيف جايگاه و اقتدار اين کشور در دنيا شد، اکنون بر يک فروپاشي ديگر استوار گشته است. جمهوري‌هاي استقلال يافته شوروي سابق عليرغم استقلال خود، باز هم به روسيه گرايش داشتند و به طور سنتي روابط گسترده و استراتژيک خود را با مسکو از دست ندادند.
ادامه اين روند، باعث شد تا غرب براي تکميل پروژه فروپاشي شوروي، حوزه نفوذ خود را از طريق انقلاب‌هاي رنگي و مخملي و تأثير فرهنگي در کشورهاي استقلال يافته شوروي سابق، افزايش دهد و هر يک از آنها را در جبهه غرب جمع‌آوري کند.
آمريکا و اروپا پس از فروپاشي شوروي، حوزه کشورهاي بلوک شرق را هدف قرار دادند و مهمترين کشور همپيمان شوروي يعني يوگسلاوي را تکه تکه کردند تا کشور مارشال تيتو ديگر نتواند موي دماغ آمريکايي‌ها و ناتو در اروپا باشد.گام‌هاي آمريکايي‌ها و اروپايي‌ها اکنون فراتر رفته و به مرزهاي روسيه رسيده است.
روسيه گرچه شايد توان فرهنگي و سياسي لازم را براي بازآفريني کشورهايي که پيش از اين در اروپا از همپيمانان مهم او بودند، نداشته باشد، اما در منطقه، کشورهايي مهم و قدرتمند ديگري وجود دارد که بتوان با آنها، با گسترش روابط دوستانه‌تر روند حرکت خزنده و سريع غرب براي تسخير و سلطه بر منطقه را گرفت.
برخي گمان مي‌کنند که اگر چالش‌هاي سياسي ايران و غرب برطرف شود، دشمني‌هاي آنها عليه کشورمان هم پايان خواهد يافت، اما دشمني آمريکا با ايران ماهيتي است. آنها با ذات وجود ايران اسلامي مخالفند. به همين خاطر از هيچ دسيسه و توطئه‌‌اي عليه ايران دست برنخواهند داشت.
براي مقابله با سياست‌هاي غرب و آمريکا عليه ايران و روسيه، ظرفيت‌ها و پتانسيل‌هاي بسيار قوي دو کشور مي‌تواند، چالشي جدي و حتي ويران کننده براي غرب باشد.
اين ظرفيت‌ها شامل، وجود نفت و گاز فراوان در هر دو کشور، اشتراک ديدگاه‌هاي سياسي و بين‌المللي در ميان مسئولان تهران و مسکو، همسايگي دو کشور، وجود دشمن مشترک،از اين جمله است که اين عوامل بايد باعث همگرايي و همکاري تنگاتنگ ايران و روسيه شود.
اين ظرفيت‌ها در حالي است كه ارديبهشت سال جاري حسن روحانی درحاشیه کنفرانس سران سیکا در دیداری با ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه گفت: با وجود تحولات گسترده جهان، روابط دو کشور روز به روز گرمتر شده و اعتماد و علاقه میان ایران و روسیه برای ایجاد روابط پایدار توسعه یافته است.
رئیس جمهور همفکری‌ها و همکاری دو کشور برای ایجاد صلح در منطقه در ماههای گذشته را بسیار موثر دانست و گفت: در زمینه گسترش روابط دو جانبه نیز تصمیمات راهبردی و رایزنی‌های فراوانی در سطوح کارشناسی با یکدیگر داشته ایم.
رئیس جمهور روسیه نیز در این دیدار گفت: ایران و روسیه، همسایگان دیرینه و شرکای مطمئنی برای یکدیگرند و مواضع دو کشور حتی در شرایط بحران زده بین المللی نیز در یک جهت قرار داشته است.
در همين زمينه پایگاه اینترنتی شبکه خبری «راشاتودی» طی گزارشی در زمینه « افزایش روابط ایران و روسیه در حوزه انرژی» و به قلم «په په اسکوبار»، روزنامه نگار مطرح برزیلی می‌نویسد: تحریم‌های سنگین نیز نتوانسته‌اند تهران را به زانو دربیاورند و «آیت‌الله خامنه‌ای»، رهبری ایران نیز اعلام داشته است که به حصول توافق هسته‌ای خوشبین نیست در واقع درخواست رهبری ایران فراتر از یک قرارداد صرف به عنوان رهبر یک کشور توسعه یافته است.
از سوی دیگر ایران و روسیه با عقد قرار دادی به ارزش ۱۰ میلیارد دلار وارد مرحله‌ای دیگر از همکاری شده‌اند و قرار است جزییات این قرار داد در سپتامبر سال جاری نهایی شود و البته تعجبی ندارد که واشنگتن از این ماجرا عصبانی شود زیرا این قرارداد موجب می‌شود تا صادرات نفت ایران در روز متجاوز از ۱ میلیون بشکه در روز شود. باید گفت رقص باله مانند ایران و روسیه در حوزه انرژی باعث نگرانی آمریکا و اروپا شده است.
در ادامه این گزارش نویسنده با اشاره بر موقعیت ایجاد شده برای ایران با توجه به تحریم روسیه می‌نویسد: با تحریم‌های اعمالی بر روسیه، ایران می‌تواند گاز مورد نیاز اروپا را تامین کند. در واقع ایران می‌تواند با انتقال گاز خود به ترکیه گاز مورد نیاز اروپا را تامین کند. البته باید تصریح کرد که ایران از یک سو مایل به تحریک مسکو به عنوان بزرگترین تامین کننده گاز اروپا نیست اما این کشور می‌داند که در صورت احتمال تنش زدایی با آمریکا، اروپا در پی اغوا کردن ایران و عقد قرارداد و سرمایه گذاری در این کشور است.
در ادامه این مطلب آمده است: البته ایران بعید است در جنگ با روسیه در زمینه تامین انرژی اروپا برآید. در حالی که تحریم‌های اعمالی بر روسیه مواضع ایران در مذاکرات هسته‌ای را تحکیم می کنند زیرا طرف‌های اروپایی محتاج گاز ایران هستند اما این بدین مفهوم نیست که تهران از خود بیخود خواهد شد. هر چقدر که ایرانیان در پی طرح‌های جدید هستند در عین حال سیاست‌هایشان در واقع نزدیکی دو جانبه با مسکو برای جدايي انداختن در تحریم‌های تحمیلی علیه هر دو کشور است.
در انتهای این گزارش آمده است: پرونده هسته‌ای ایران برای آمریکا همانند تالار آیینه‌ای است که منعکس کننده آرزوهای این کشور برای دست یابی به بازار بکر جمعیت ۷۷ میلیونی جوان و فرهیخته ایران به اضافه منبع انرژی عظیم برای شرکت‌های نفتی آمریکایی است. البته در این تالار آینه‌ای ایران نیز اهدافی دارد و می‌خواهد به عنوان قدرت منطقه‌ای بین شرق و غرب قرار گیرد.
در چنين شرايطي كارشناسان بر اين عقيده اند كه اگر روسيه گام‌هاي اعتمادساز را به سمت جمهوري اسلامي ايران بر دارد اين دو كشور مي‌توانند ضمن تاثيرات مثبت براي خود در همه زمينه‌ها،به يك قدرت منطقه اي واثر گذار در معادلات بين‌الملل تبديل شوند.
در همين زمينه سياست روز در گفت‌وگو با كارشناسان به تبيين لزوم اين همكاري و همگرايي و تاثيرات و دستاوردهاي آن براي دو كشور و منطقه پرداخته كه در ذيل مي‌آيد.
شكست هيمنه تحريم‌ها با همگرايي ايران و روسيه
دكتر سيدرضا صدرالحسيني كارشناس سياست خارجي به لزوم اين همكاري و همگرايي اشاره كرد وگفت: با توجه به تحريم‌هاي يک‌جانبه آمريکا بر عليه کشورهاي مستقل که به صورت يک رسم مالوف درآمده است اخيرا شاهد تحريم کشور روسيه از جانب آمريکا بوده‌ايم که با عنايت به قدرت، وسعت و جمعيت و توانمندي‌هاي کشور روسيه، مهاجه اين کشور با آمريکا با ديگر کشورها تفاوت اساسي خواهد داشت که نشانه‌هاي اين مقابله نيز مدتي است در انعقاد قراردادهاي اقتصادي في‌مابين روسيه و ايران مشخص شده است
وي ادامه داد وگفت:که بايد متذکر شد که عقد قرارداد اقتصادي از جمله قرارداد نفتي ۲۰ هزار ميليارد دلاري نمادي براي مواجهه با اين رفتار ظالمانه آمريکا محسوب مي‌شود
اين كارشناس سياست خارجي تصريح كرد: در حقيقت روسيه و ايران براي شکستن هيمنه تحريم‌ها دست به سلسله اقداماتي زدند که از يک طرف شمشير آمريکا و غرب را کند نموده و از طرف ديگر قدرت اقتصادي دو کشور همسايه، بزرگ همسايگان فراوان پرنفوذ در منطقه و تاثيرگذار در نظام بين‌الملل قطب‌بندي جديدي در جهان سيال کنوني درحال پايه‌گذاري مي‌باشند.
وي در پايان خاطرنشان كرد:همان‌گونه که تعدادي از تحليلگران سياست بين‌الملل در غرب گفته‌اند آمريکا در دوران اخير نيز مانند دوران جورج‌بوش دست به خطاهاي استراتژيکي زده است که يکي از آنان تحريم اقتصادي روسيه تعبير شده است به نظر مي‌رسد اقدامات اخير اين دو کشور مي‌تواند سرمنشا تحولات بزرگي در منطقه و به تبع آن در نظام بين‌الملل محسوب گردد که ارائه مسئولين دو کشور بر اين مسئله معطوف شده است.
كاهش نفوذ امريكا با همكاري ايران و روسيه
حسن قديري ابيانه ديگر كارشناس سياست خارجي در اين خصوص گفت:شناخت همکاري ايران و روسيه بر مسائل دو جانبه و نيز چندجانبه و بين‌المللي در چارچوب احترام و منافع متقابل به نفع هر دو کشور و به نفع منطقه و جهان است و اين همکاري‌ها مي‌تواند ابعاد مختلفي دربرگيرد،
وي افزود:اين همکاري بين ايران و روسيه، ايران و چين، ايران و هند، ايران و ساير کشورها و نيز همکاري مشترک بين ايران و روسيه چين وهند و ساير کشورها ممکن و مطلوب مي‌باشد. ايران خواستار گسترش روابط دوجانبه در همه زمينه‌ها و نيز همکاري در موضوعاتي که در سطح جهاني ديدگاه‌هاي مشترک داريم مي‌باشد.
وي با بيان اينكه اين همکاري‌ها مي‌تواند قدرت نفوذ آمريکا را در جهان و منطقه و توان تاثير منفي آمريکا در قبال روسيه و ايران را کاهش دهدتصريح كردهمچنين تحريم‌هاي آمريکا عليه ايران و روسيه را کم‌اثرتر مي‌نمايد.نگراني غرب از همکاري بين ايران و روسيه خود نشان دهنده مثبت بودن اين همکاري را دارد ظرفيت همکاري بين ايران و روسيه بسيار بيشتر از آن چيزي است که تاکنون بوده و اگر بيش از اين تاکنون گسترش نيافته بخاطر مواضع غيراصولي روس‌ها بوده است که اميد است با توجه به رودررويي روسيه و آمريکا و غرب تا حدودي رفتارش در قبال ايران بهبود يابد.
وي در آخر خاطرنشان كرد وگفت: به عبارت ديگر به ميزاني که روسيه از آمريکا دور مي‌شود مي‌تواند به ايران نزديک شود.
هدي دهقان بذرافشان
