از قشر فرهنگی گرفته تا سیاسیون و مراجع تقلید به ادعای قمار در رسانه ملی واکنش نشان دادند. ماجرا از جایی شروع شد که استفتایی از آیت‌الله ناصر مکارم‌شیرازی درخصوص برنامه برنده‌باش صورت گرفت و پاسخ ایشان زمانی که یک برنامه‌ای را در صداوسیما قمار نام داد، حاشیه‌های فراوانی را درپی داشت.
در نهایت نیز رهبر معظم انقلاب تأکید کردند باید روحیه انتظار برای ثروت بادآورده را از بین ببریم و روش‌هایی شبیه بخت‌آزمایی را ترویج نکنیم که دستگاه‌های مختلف از جمله صداوسیما باید متوجه این معنا باشند. اما واقعا صداوسیما و برنامه مذکور می‌تواند قمار باشد یا نه؟! اینها و برآوردی از کار فرهنگی در صداوسیما مساله‌ای است که در گفت‌وگو با عماد افروغ نماینده پیشین مجلس شورای اسلامی بررسی می‌کنیم.
در همین راستا عماد افروغ استاد جامعه‌شناسی درخصوص برنامه برنده‌باش گفت: برنامه خاصی که در رسانه‌ها مطرح شده است، را ندیدم اما ملاک تشخیص قمار بودن یا نبودن این برنامه هم با بنده نیست.
وی با اشاره به این نکته که زمانی که مرجعی می‌گوید برنامه‌ای قمار است، محل تأمل و اعتنا است افزود: صداوسیما نقش دانشگاه را ایفا می‌کند و قرار بر آموزش دارد. در نتیجه با این فرض و مقدمه صداوسیما به مردم آموزش می‌دهد. به نظر من جفایی که صداوسیما در حق فرهنگ و هویت ملی ما داشته است، دستگاه‌های دیگر نداشته‌اند.
افروغ تصریح کرد: نقش سلبی شورای نظارت بیشتر از نقش ایجابی است. نباید رسانه ملی را این در چارچوب رها کنیم، باید شورای متشکل از نظریه‌پردازان فرهنگی نظارت داشته باشد تا با نظرات شخصی و فردی عملی انجام نشود. نوعی یک تازی در صداوسیما حاکم است. دستشان در برای انجام هر کاری باز است. در این میان شورای نظارت هم بنا بر موج‌آفرینی‌هایی که شکل می‌گیرد، تذکری بیان می‌کند.
وی افزود: صداوسیما ممکن است بیان کند که درخصوص بودجه مشکل دارد و به اجبار به‌سوی جذب اسپانسرها رفته است. هدف وسیله را توجیه نمی‌کند، ما نباید برای رسیدن به هدف دست به هر وسیله‌ای بزنیم. اگر هم هدف وسیله را توجیه کند، هدف مقبولی نخواهد بود. در صورتی ناگزیر هستیم برای تأمین مسائل مالی به اسپانسرها روی بیاوریم، باید مشخص شود که هدف چیست؟ رسانه ملی در شرایط فعلی چه هدفی را دنبال می‌کند؟ به دنبال ایجاد چه فرهنگی است؟ چه ارتقایی در رشد فرهنگی مردم ایجاد کرده است؟ متأسفانه به این سخنان گوش نمی‌دهند و سطح فرهنگی مردم و مدیران پایین آمده است.
این استاد دانشگاه تأکید کرد: در شرایط فعلی حرف‌های فاخر شنیدنی نیست، اگر بپذیریم رابطه‌ای بین ایده و واقعیت وجود دارد، همچنین
این نماینده سابق مجلس شورای اسلامی در ادامه افزود: حساسیت‌ها نباید تنها به سمت بحث قمار در این حوزه برود بلکه شرایط فعلی با فاجعه فرهنگی مواجه هستیم. دغدغه‌های فرهنگی نیز در کنار بحث اقتصادی قمار باید بیان شود. در شرایط فعلی تمام صحبت‌ها و افتخارات ما که جنبه‌های فاخر زندگی ما را تشکیل می‌داده‌اند، زیر سؤال رفته است. صحبت‌هایی که از جهانی‌سازی فرهنگ می‌کردیم، در شرایط فعلی رنگ باخته است. رسانه ملی مقصر اصلی این وقایع است، نیازمند برخورد جدی با رسانه ملی هستیم. نظارت و برخوردهای فعلی کافی نیست، رسانه ملی هم به لحاظ محتوایی و هم به لحاظ شکلی نیازمند خانه‌تکانی اساسی است.
افروغ درخصوص راهکارهای مناسب برای شرایط فعلی گفت: در مجلس هفتم طرحی درخصوص ایجاد شورایی متشکل از صاحب‌نظران و سیاست‌گذاران فرهنگی برای نظارت بر صداوسیما مطرح شد. این افراد می‌توانند شامل منتسبان رهبری و مدیر رسانه ملی به عنوان دبیر شورا باشند. این پیشنهاد کاملاً عملیاتی است که متأسفانه در زمان خود با مخالفت صداوسیما مواجه شد. راهکار دوم بیان نظرات و تذکر از سوی روشنفکران و دغدغه‌مندان فرهنگی کشور است. پیشنهاد اول یک پیشنهاد قانونی است که نقش یک هیئت‌امنا را بازی می‌کند. رسانه ملی نیازمند یک هیئت امنای محتوایی است.
وی افزود: رهبر انقلاب در جلسه‌ای با کمیسیون فرهنگی مجلس هفتم فرمودند: من فقط رئیس صداوسیما را مشخص می‌کنم، مجلس برای نظارت و تحقیق و تفحص در صداوسیما دستش کاملاً باز است. در نتیجه مجلس باید ورود جدی به شرایط صداوسیما داشته باشد. نباید به همه دغدغه‌ها نگاه سیاسی داشته باشیم، دغدغه‌های فرهنگی و هویتی باید مبنای ما قرار بگیرد. مسئله‌ای به نام قمار بیش از آنکه جایگاه اقتصادی داشته باشد، جایگاه فرهنگی دارد. مجموعه ورودکننده به این بحث آن هم در رسانه ملی سدی فرهنگی را پشت سر خود خراب کردند.
در نهایت در صورتی که مهر تایید بر قمار بودن برنامه‌های صداوسیما بزنیم، رسانه ملی، قوه قضاییه و مجلس شورای اسلامی باید با ورود به این مسئله پاسخگو درآمد حاصل از قمار باشند. نیازمند واکنشی هستیم که تغییری در راه و روش صداوسیما ایجاد کند تا جبران‌کننده اعتماد از دست رفته مردم و مراجع تقلید نسبت به صداوسیما باشد. با نگاهی خوش‌بینانه امیدواریم واکنش مراجع و نهادهای مرتبط به رفتار صداوسیما موجب ریشه‌کنی قمار در تمامی اشکال گذشته و فعلی شود تا در آینده به هیچ صورت شاهد ظهور قمار در میان مردم نباشیم.
گفت‌وگو: رویا رئیسی
