انتخابات ریاست جمهوری کشورمان درحالی با روی کار آمدن مجدد حسن روحانی رییس دولت یازدهم به کار خود پایان داد که بسیاری از ناظران بین‌المللی معتقدند انتظار می‌رود روابط تهران –مسکو بیش از گذشته توسعه یابد.
پس از انتخاب شدن رئیس دولت دوازدهم دفتر مطبوعاتی کاخ کرملین با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد: ولادیمیر پوتین به حسن روحانی برای پیروزی مجددش در انتخابات ریاست جمهوری تبریک گفت.
رئیس‌جمهور روسیه دراین بیانیه همچنین آمادگی خود را برای توسعه روابط تهران مسکو در زمینه مسائل دو جانبه و بین‌المللی اعلام کرده است.
روی کارآمدن مجدد حسن روحانی همزمان با سفر دونالد ترامپ رییس جمهور آمریکا به ریاض توام شده بود، سفری که مقامات سعودی و آمریکایی در بیانیه‌های ضد ایرانی و اتهام زنی غیر منطقی که البته با گستاخی همراه بود برای تهران سنگ تمام گذاشتند.
برخی ناظران سیاسی بر این باورند مسکو با همگرایی بیشتر به سوی تهران بسیاری از معادلات شوم واشنگتن و ریاض را برهم خواهند زد. سایت خبری-تحلیلی «راس بالت» روسیه در تحلیلی نوشته است: در دوره دوم ریاست جمهوری "حسن روحانی" روابط تهران و مسکو مانند گذشته دوستانه خواهد بود، ولی احتمالا باید منتظر «اقدامات غیرمنتظره» از سوی واشنگتن بود.
قبل از هر چیز باید یادآور شد که انتخابات ریاست جمهوری در ایران نشان داد که در این کشور انتخابات کاملا آزاد و شفاف برگزار شد، مسئله‌ای که در سایر کشورهای منطقه خاورمیانه دیده نمی‌شود. نکته دوم این است که نتیجه این انتخابات نشان داد که مردم این کشور از خط مشی که این کشور طی چهار سال اخیر دنبال کرده، حمایت می‌کنند و مهمترین دستاورد آن امضای توافقنامه هسته‌ای است که تاکنون بخشی از تحریم‌های کشورهای غربی علیه تهران را لغو کرده و صادرات انرژی و محصولات دیگر ایران را افزایش داده و تمایل برای سرمایه‌گذاری خارجی در ایران را بوجود آورده است.
نکته سوم این است که در اواخر سال گذشته بود که ترکیب سه جانبه «نشست آستانه» با مشارکت ایران، روسیه و ترکیه برای حل و فصل مناقشه نظامی در سوریه شکل گرفت و موفقیت این تلاشها منجر به امضای تفاهمنامه ایجاد مناطق کاهش تنش در سوریه شده است که می‌تواند آغاز راه حل و فصل سیاسی بحران در سوریه باشد.
در رابطه با دورنمای روابط مسکو و تهران باید گفت که به احتمال قوی روابط دوجانبه اگر به گرمی سابق باقی مانده و حتی ممکن است نزدیکتر از گذشته شود. ضمن اینکه هر چه اعمال فشارهای غرب، بخصوص آمریکا، علیه روسیه و ایران افزایش پیدا کند، که در حال حاضر شاهد آن هستیم، روابط دو کشور محکم‌تر خواهد شد.
البته در این بین توسعه هر چه بیشتر روابط سیاسی-نظامی و تجاری-بازرگانی بین ایران و روسیه، بیشتر به نفع مسکو خواهد بود، برای اینکه تهران می‌تواند شرکای خارجی دیگری داشته باشد، و اگر روسیه را انتخاب کند، قطعا این مسئله به نفع طرف دوم خواهد بود. بازرگانی خارجی بین روسیه و ایران در حال توسعه است، البته توان بالقوه افزایش این روابط بسیار بیشتر است که البته بر اساس توافقات اخیر روسای جمهوری دو کشور، توسعه مبادلات بازرگانی در برنامه آتی همکاری‌های دوجانبه روسیه و ایران قرار دارد. ضمن اینکه بین ایران و روسیه رقابتی نیز در عرصه استخراج و صادرات نفت و گاز وجود دارد که ممکن است روابط دو کشور را کمی دچار سردی کند، هرچند تهران بارها اعلام کرده است که قصد رقابت با روسیه در این عرصه را ندارد. همینجا لازم به یادآوری است که مسئله تقسیم دریای خزر نیز هنوز بین دو کشور حل و فصل نشده، باقی مانده است.
در مجموع روسیه به ایران تحت ریاست جمهوری حسن روحانی به چشم شریکی قابل پیش‌بینی و قابل اعتماد نگاه می‌کند و برخلاف آمریکا، برنامه توسعه موشکی ایران را تهدیدی برای خود نمی‌بیند و همچنین این برنامه را نقض توافقنامه هسته‌ای هم نمی‌داند و اعمال فشار بر تهران را برخوردی غیرسازنده و بدون نتیجه ارزیابی می‌کند.
مشکل اصلی ایران خط مشی دولت ترامپ است
حسن روحانی در دوره دوم ریاست جمهوری خود باید روابط با دولت جدید آمریکا را مورد توجه زیادی قرار دهد و دلیل آن نیز واضح است: اولا، سیاست دونالد ترامپ در رابطه با ایران بسیار خصمانه، تند و متجاوزانه است، دوم اینکه در داخل ایران نیز در رابطه با «روابط بیش از حد دوستانه با غرب» انتقادات زیادی از روحانی صورت گرفته است که این مسئله در جریان مبارزات انتخاباتی بوضوح مشخص شد. به همین دلیل لازم است تا تهران به اظهارات ضدایرانی ترامپ واکنش کاملا درستی نشان دهد تا هر دو مسئله بالا را تحت تاثیر قرار دهد.
البته از سوی دیگر دولت روحانی باید به سیاست آمریکا در منطقه خاورمیانه، بخصوص نزدیکی دولت ترامپ با عربستان سعودی و اسرائیل نیز توجه کافی داشته باشد. همانطور که در جریان سفر ترامپ به ریاض مشخص شد، دولت آمریکا درصدد تشکیل ائتلافی ضدایرانی در منطقه است که بدون تردید اوضاع در سوریه و نقش ایران در آن را بسیار پیچیده‌تر خواهد نمود. البته چنین احساس می‌شود که ترامپ با وارد کردن اتهامات بدون پایان نسبت به تهران، سعی دارد از طریق «ایران ستیزی» مشکلات داخلی خود در رابطه با داشتن «ارتباط با روسیه» را حل و فصل کند.
بدین ترتیب می‌توان پیش‌بینی کرد که دوره دوم ریاست جمهوری حسن روحانی به اندازه دوره قبل آرام و بدون دردسر نباشد. بخصوص در جهت‌گیری به سمت غرب، او مجبور خواهد بود تا با احتیاط بیشتری عمل کند تا بتواند موقعیت خود را هم در عرصه بین‌المللی و هم در داخل ایران حفظ کند. در اینجا قابل ذکر است که در جمهوری اسلامی ایران، رئیس جمهور، بعد از رهبر انقلاب اسلامی، دومین شخصیت محسوب می‌شود و این دیدگاههای رهبری در تعیین خط مشی آینده کشور تعیین کننده است.
دومین مشکل روحانی در دوره دوم ریاست جمهوری، دشواری کار دولت در پرداختن به توسعه اقتصادی کشور و ایجاد موقعیت‌های شغلی جدید برای بیکاران است که وی وعده آن را در مبارزات انتخاباتی به مردم این کشور داده و اصلی‌ترین انتقادات نسبت به عملکرد وی در دوره نخست ریاست جمهوری نیز در این رابطه بوده است.
از سویی دیگر «لئونید ساوین» تحلیلگر مسائل ژئوپلتیک و مدیر مسئول اندیشکده کاتهون روسیه طی گفت‌وگو با تسنیم در رابطه اهمیت ایران در نظریه‌های نواوراسیاگرایی گفت: امروز جایگاه مهمی در رویکرد نواوراسیاگرایی دارد، چراکه این کشور یک قطب مستقل اعمال نفوذ و تاثیر در منطقه است، یعنی ایران در جهان چندقطبی می‌تواند یکی از قطب‌ها مانند روسیه و چین باشد؛ این مورد در اندیشه‌های نواوراسیاگرایی روسیه مؤثر بوده است. در واقع ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه نظرات نواوراسیاگرایان درباره ایران که ۱۰ سال پیش گفته بودند را امروز عملیاتی کرده است.
ساوین در پاسخ به اینکه موضع نواوراسیاگرایان در رابطه با حضور مجدد ایالات متحده آمریکا در منطقه آسیای مرکزی در چارچوب قراردادهای نظامی چیست؟ خاطرنشان کرد: ما اصلاً از حضور آمریکا در منطقه آسیای مرکزی خوشمان نمی‌آید و با آن مقابله می‌کنیم. برای نمونه مسکو تلاش کرد تا پایگاه نظامی آمریکا در قرقیزستان (ماناس) کاملاً برچیده شود که این اتفاق هم افتاد و پس از آن بیشکک به نوعی وارد اتحادیه اوراسیاگرایی شد.
