چند روز دیگر، نمایشگاه کتاب تهران، بیست و نهمین سال تولدش را جشن می‌گیرد.
نمایشگاهی که از پانزدهم تا بیست و پنجم اردیبهشت‌ماه قرار است با شعار «فردا برای خواندن دیر است» آغاز شود.
اما توی آخرین سال‌های دهه سوم این نمایشگاه، باز هم یک اتفاق دیگر رخ داده است.
نمایشگاه کتاب تهران که طی دهه‌های قبل در محل دائمی نمایشگاه‌های بین‌المللی برگزار می‌شد، چند سالی را مستاجر مصلای تهران بود و حالا قرار است یک خانه جدید را تجربه کند. «شهرآفتاب» قرار است خانه جدید کتاب و اهالی آن باشد. جایی که یک تجربه جدید محسوب می‌شود.
این جابهجایی شاید در نظر اول برای برخی از ناشران خوشایند نباشد اما تلاش برگزار‌کنندگان و زیرساخت‌های نمایشگاهی مجموعه شهر آفتاب برای این امر امیدوار‌کننده است.
برخی از ناشران و اهالی کتاب معتقدند، دوری مسافت و قرارگیری نمایشگاه کتاب در خارج شهر، باعث کاهش مخاطب و به تبع آن افت فروش ناشران و غرفه‌داران خواهد شد، اما عده‌ای دیگر هم نظرشان این است که اتفاقا خروج نمایشگاه از محیطی نظیر مصلی سبب می‌شود که علاقه‌مندان واقعی کتاب به این محل مراجعه کنند و استفاده لازم را ببرند. یعنی دیگر محیط نمایشگاه بنگاه دوست‌یابی یا فروشگاه‌های عرضه اغذیه نمی‌شود و به خوبی می‌توان جمعیت علاقه‌مند به کتاب را احصا کرد.
به هر حال نمایشگاه کتاب فرصتی است تا ناشران بتوانند جدیدترین محصولات و حتی پرفروش‌ترین کتب خود را در معرض دید مخاطبان قرار دهند. از این رو نظر تعدادی از ناشران را درباره این جابهجایی محل برگزاری جویا شده‌ایم.
شهر آفتاب زیرساخت‌های لازم برای نمایشگاه را دارد
مدیر مسئول انتشارات ۲۷ بعثت در گفت‌و‌گو با فردا، با اشاره به برگزاری نمایشگاه در شهر آفتاب گفت: شهر آفتاب مجموعه نمایشگاهی است که زیرساخت‌های لازم برای برگزاری نمایشگاه را دارا است و این برخلاف محیط قبلی یعنی مصلی است. زیرا مصلی ساخت نمایشگاهی نداشت و به نظر می‌رسد همین عامل، می‌تواند برتری شهر آفتاب را به اثبات برساند.
محمدرضا بهشتی افزود: قطعا برگزاری این نمایشگاه خالی از کم و کاست نخواهد بود، اما باید به این نکته توجه داشت که امسال برای اولین بار است که ناشران در این محل حضور می‌یابند و عدم آشنایی آنان و همپنین مخاطبان باعث بروز مشکلاتی خواهد شد. دور بودن مسیر، عادت مخاطب به محلی چون مصلی شاید باعث افت مخاطب شود، زیرا بسیاری از افراد معتقدند که دسترسی مصلی بهتر بوده و همین باعث کشش مخاطب به نمایشگاه می‌شده است.
جابهجایی نمایشگاه باعث ایجاد نگرانی ما شد
مدیر مسئول انتشارات براثا و تنها ناشر تخصصی زن و دفاع‌مقدس از امتناع این انتشارات در بیست و نهمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب خبر داد و گفت: شرکت نکردن آرمان براثا در نمایشگاه دلایل مختلفی داشت که از جمله می‌توان به محل برگزاری نمایشگاه اشاره کرد.
پروین شریعتی افزود: این نمایشگاه برای اولین‌بار است که در چنین محلی برگزار می‌شود و همین باعث ایجاد نگرانی ما می‌شد که آیا مورد استقبال مخاطبان قرار می‌گیرد و در واقع ریسک بزرگی برای ما محسوب می‌شد.
شریعتی تصریح کرد: علاوه بر این انتشارات قوی‌تر دیگری چون تقدیر و انجمن قلم نیز در این نمایشگاه شرکت نکردند و همین سبب شد که تردید ما به یقین تبدیل شود.
دوری و مسافت طولانی از دیگر دلایلی بود که مدیر مسئول انتشارات آرمان براثا به آن اشاره کرد و گفت: مسیر طولانی نمایشگاه نیز یکی دیگر از عوامل بود. زیرا به تازگی نیز مترو آن آغاز به کار کرده است. این دوری به گمانم باعث سردرگمی مخاطبان نمایشگاه شود.
وی ادامه داد: شما ببینید، چند روز باقی مانده به آغاز نمایشگاه، بعضی از ناشران هنوز نمی‌دانند متراژ غرفه‌ای که قرار است در آن مستقر شوند، چند متر است و به نظر می‌رسد چون اولین سال برگزاری نمایشگاه در این مجموعه است، ناشران باید زحمتی چندین برابر را بکشند تا به مقصود خود که همان عرضه و معرفی محصولات است برسند. این در حالی است که تردیدی وجود دارد که آیا مورد استقبال مخاطب قرار می‌گیرد یا خیر.
نگرانی ناشران طبیعی است و برای مصلی هم وجود داشت
مدیر مسئول انتشارات روایت فتح نیز دل‌نگرانی‌های از جنس دیگر ناشران در باب برگزاری نمایشگاه در مجموعه شهر آفتاب دارد.
حسین علایی در این رابطه در گفت‌و‌گویی اظهار می‌دارد: نگرانی از برگزاری در محلی به غیر از مصلی طبیعی است، اما اصل قضیه چیز دیگری است. ناشرانی الآن احساس نگرانی می‌کنند. اما در گذشته که نمایشگاه در مصلی هم برگزار می‌شد، این احساس وجود داشت.
وی افزود: دغدغه فروش یکی از دغدغه‌های اصلی ناشران در نمایشگاه کتاب است. این نگرانی زمانی بیشتر می‌شود که می‌بینیم نمایشگاه کتاب امسال در مکانی خارج از شهر برگزار می‌شود و بعد مسافت نیز به‌احتمال زیاد بر میزان فروش کتاب تأثیرگذار خواهد بود.
مردم شهرآفتاب را خواهند پذیرفت
مدیر انتشارات قدیانی معتقد است: مردم برگزاری نمایشگاه کتاب در شهرآفتاب را خواهند پذیرفت و استقبال از آن به عمل خواهد آمد. درست است که در این میان، عده‌ای از دوری راه و احتمالا گردوخاک در آنجا حرف می‌زنند اما من که از اولین دوره برگزاری نمایشگاه کتاب در نمایشگاه بین‌المللی تهران واقع در اتوبان چمران، حاضر و ناظر این روند بوده‌ام، به یاد دارم که حتی در همان سال‌ها نیز مشکل گرد و خاک و ترافیک و دوری راه، یک مشکل اساسی بود.
نادر قدیانی اضافه می‌کند: حرکت جهادی برای ساخت و آماده‌سازی شهرآفتاب این روزها واقعا دیدنی است، این همه کوشش شبانه‌روزی، مرا یاد روزهای جنگ تحمیلی می‌اندازد. حالا غرفه‌ها طراحی شده‌اند و آخرین مراحل نصب و راه‌اندازی آنها در حال انجام است و شرایط به‌گونه‌ای شده که بعید نیست حتی از این پس در این مکان، نمایشگاه‌های دائمی برپا شود.
وی به دوری راه هم اشاره می‌کند: درباره بُعد و مسافت هم نگرانی‌هایی وجود دارد. گروهی از دور بودن شهرآفتاب سخن می‌گویند و نگران‌اند که این فاصله مانع از دیدار گسترده علاقه‌مندان از نمایشگاه کتاب شود. اما سال گذشته اگر قرار بود از جایی مثل میدان انقلاب به سمت مصلا حرکت کنید، درست است که ٢٠ دقیقه‌ای می‌رسیدید اما پیداکردن جای پارک ماشین و... زمان می‌گرفت. از سوی دیگر، ایستگاه‌های مترو و تاکسی هم آماده خدمات‌رسانی به مردم و بازدیدکنندگان نمایشگاه کتاب شده‌اند و شهرداری تهران ١٢ هزار پارکینگ برای خودروهای شخصی، طراحی کرده، حجمی که در برابر ظرفیت پارکینگ‌های مصلای تهران و نمایشگاه بین‌المللی واقعا زیاد و چشم‌گیر است.
قدیانی ادامه می‌دهد: من فکر می‌کنم، شهرآفتاب به‌زودی به بخش مهم و نمایشگاهی تهران بدل می‌شود و اگر رسانه‌ها در زمینه نمایشگاه کتاب، خوب تبلیغات کنند، حتی این امید هست که شهرآفتاب با همین نمایشگاه، جایگاه مهمی در میان مردم ایران دست‌وپا کند. غرفه‌های استاندارد، خدمات رفاهی و آرامش در حمل‌ونقل و رفت‌وآمد از اصلی‌ترین خواسته‌های مخاطبان نمایشگاه کتاب است که فکر می‌کنم امسال در شهرآفتاب با کیفیت قابل ملاحظه‌ای آن را تجربه خواهند کرد.
تغییر مکان نمایشگاه کتاب یک ریسک بزرگ است
مدیرعامل مجمع ناشران انقلاب اسلامی معتقد است: تغییر مکان نمایشگاه یک ریسک بزرگ است، اما همه باید تلاش کنیم تا مردم به نمایشگاه کتاب بیایند، در حالی که در زمان تغییر مکان نمایشگاه از محل دائمی نمایشگاه‌های بین‌المللی به مصلای تهران، رسانه‌ها فشار روانی و سیاسی بسیاری به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت وقت وارد کردند، تا جایی که یکی از تشکل‌های نشر، نمایشگاه را تحریم کرد و به تبع آنها، بسیاری از ناشران اثرگذار در نمایشگاه شرکت نکردند.
میثم نیلی اضافه می‌کند: اما امسال خوشبختانه دولت با رفتار ناهنجار رسانه‌ها و تشکل‌ها مواجه نشد، حتی رسانه‌های منتقد دولت و عملکرد فرهنگی آن، با این جابجایی همراهی کردند و آن فشار سیاسی سال ۸۶ را به دولت وارد نکردند.
