ناظران سیاسی براین باورند که سفر نخست وزیر هند زمانی از اهمیت بالایی برای ایران برخوردار می‌شود که این کشور، بار دیگر اولویت مناسبات با تهران را فدای روابط و منافعش با آمریکا نکند! و در قبال تعهدات مالی خود به ایران متعهدتر باشد.
نخست وزیر هند در حالی در راس یک هیات عالیرتبه سیاسی، اقتصادی و فرهنگی دیروز وارد تهران شد که با توجه به تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی، این سفررویدادی مهم ارزیابی می‌شود، چنانچه رسانه‌ها و منابع مختلف نیز این سفررا از ابعاد سیاسی و اقتصادی مورد توجه قرار داده‌اند و بر ضرورت تحکیم و تقویت پیوندهای سیاسی و اقتصادی تاکید داشته‌اند.
اولین سفر نخست وزیر هند به ایران در ۱۵ سال گذشته، در حالی از منظر ناظران سیاسی از اهمیت بسزایی برخوردار است که تهران و دهلی نو به واسطه روابط فرهنگی چند صد ساله همواره در سالیان گذشته و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی از روابط رو به رشد برخوردار بوده‌اند و اغراق نیست که بگوییم، عنصر فرهنگ اصلی‌ترین و کلیدی‌ترین مولفه در تداوم و پیوستگی و ارتباط میان ایران و هند در طول تاریخ چندین هزار ساله بوده است.
روابط تهران- دهلی نو دارای جنبه‌های مختلف و پیچیدگی‌های خاص خود است. هر دو کشور دارای قرن‌ها فرهنگ و ساختار زبانی مشابهی بودند. در دنیای امروز، روابط آنها بیشتر بر پایه منافع اقتصادی و استراتژیک استوار بوده است. ایران تا سال ۲۰۱۲-۲۰۱۱ (۱۳۹۱-۱۳۹۰) دومین تامین‌کننده بزرگ نفت هند بود. ایران همچنین به دلیل دارا بودن موقعیت استراتژیک در خلیج فارس، قادر است مسیر تجاری خوبی برای افغانستان و کشورهای آسیای میانه به حساب آید. هند دارای دومین جمعیت بزرگ مسلمانان شیعه در جهان است و در نزدیکی ایران قرار دارد. تاثیر ایران بر ۴۵ میلیون شیعه ساکن هند بسیار چشمگیر و قابل توجه است. با لغو تحریم‌های اقتصادی علیه ایران، فرصت‌های سرمایه‌گذاری بیشتری در این کشور به کارخانه‌های هندی داده شد.
اما رویگردانی هند از ایران در دوران تحریم‌های اقتصادی و نزدیکی دهلی نو به آمریکا، دوستی دو کشور را خدشه‌دار کرد. زمانیکه هند در سال ۲۰۰۹ و طی رای‌گیری آژانس بین‌المللی انرژی اتمی علیه حق هسته‌ای ایران رای داد، مقامات تهران از ادامه دوستی با دهلی نو قطع امید کردند. به دنبال این ماجرا، هند برای جلب رضایت آمریکا، واردات نفت از ایران را کاهش داد.
به گزارش ایرنا، دردو سال نخست‌وزیری "مودی" برهند، وی توجه بیشتری به حفظ روابط با کشورهای همسایه از خود نشان داد؛ هرچند همچنان دوستی با آمریکا و غرب در اولویت سیاسی وی قرار دارد. آنچه واضح است، نخست وزیر هند به سمت تقویت روابط با کشورهای مسلمان روی آورده است. او اخیرا به عربستان سفر کرده است!
در اینباره "فاطمه امان،" کارشناس ایرانی، گفت: روی گردانی هند به ایران درس تلخی داد. ایران دریافت، هند کشوری نیست که در زمان مواجه با بحران یا درگیری طرف تهران را بگیرد. هندی‌ها روابط با غرب به ویژه آمریکا را فدای حفظ روابط با ایران نمی‌کنند. البته از این نکته هم نباید غافل شد که هند در زمان‌های گذشته و حتی در زمان تحریم‌های ظالمانه به رغم فشار کشورهای غربی، همچنان جایگاه خود را به عنوان دومین خریدار نفت ایران حفظ کرد چنانچه در آستانه این سفر، پالایشگاه‌های هندی اولین قسط از بدهی ۶.۴ میلیارد دلاری خود به ایران را به یورو پرداخت کردند.
منابع آگاه گفتند، شرکت مانگالور ۵۰۰ میلیون دلار و شرکت ایندین اویل ۲۵۰ میلیون دلار از بدهی خود را طی چند روز گذشته به ایران پرداخت کرده‌اند که امیدواریم دولت هند برای پرداخت مابقی خود نیز خوش قولی کند!
با بسته شدن کانال‌های بانکی به‌دلیل تحریم ایران، پالایشگاه‌های هندی از فوریه ۲۰۱۳ تقریباً نیمی از پول نفت ایران را به روپیه پرداخت می‌کرده‌اند و نیم دیگر را تا پیدا شدن کانال بانکی مناسب نزد خود نگاه داشته بودند.
یک کارشناس هندی در موسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک لندن درباره سفر "مودی" به ایران گفت: سفر به ایران بخشی از استراتژی هند است. این کشور به دلیل تحریم‌های اقتصادی موفق نشد ۶.۵ میلیارد دلار از پول نفت خریداری شده از ایران را به تهران تحویل دهد. "مودی" به دنبال یافتن راهی برای پرداخت این مبلغ و آغاز واردات مجدد نفت از ایران است.
از سوی دیگر هند متوجه تلاش‌های گسترده چین برای گسترش همکاری‌های اقتصادی در ایران شده است و مایل نیست موقعیت پرسود مشارکت تجاری در ایران را از دست بدهد.
ورود نخست وزیرهند به تهران درحالی صورت گرفته که وی در برنامه‌های وی ملاقات با رئیس جمهور کشورمان، دیدارو نظر موافق روحانی را درمورد تقویت همکاری‌های اقتصادی میان دو کشور به دست آورد. اما باتوجه به تجربه تلخ ایران از هند، پیش‌بینی می‌شود تهران رویکردی جدید همراه با احتیاط بیشتر را دربرابر دهلی نو در پیش بگیرد. گفتنی است، رشد اقتصادی ۷ درصدی، جمعیت یک میلیارد و ۲۵۰ میلیون نفری و نداشتن منابع قابل اتکا انرژی باعث علاقه این کشور برای توسعه روابط با ایران شده است .
روابط تجاری و بازرگانی ایران و هند نیز تا پیش از تحریم‌ها درسال ۲۰۱۲-۲۰۱۱ به بیش از ۱۶ میلیارد دلار می‌رسید که این میزان به دلیل تحریم‌ها و پایین آمدن قیمت نفت به ۱۳ میلیارد و ۲۵۰ میلیون دلار کاهش یافت . براساس آمار و اطلاعات وزارت بازرگانی هند،هم اکنون روزانه حدود ۴۰۰ هزار بشکه نفت ایران به هند صادر می‌شود که تقریبا این میزان معادل خرید نفت این کشور در دوران قبل از تحریم است. به گفته کارشناسان اقتصادی، سفر نخست وزیر هند به ایران در هفته آینده فصل نوینی از همکاری بین دو کشور را رقم می زند.
احتمال بازگشایی شعب بانک‌های ایرانی و هندی در دو کشور
درحالی نخست وزیر هند به تهران آمده که غلامرضا انصاری سفیر کشورمان دردهلی در گفت‌وگو با ایسنا گفته که مودی علاوه بر دیدار خصوصی و یک دیدار عمومی با رئیس جمهور به دیدار مقام معظم رهبری نیز می‌رود؛ همچنین وی در یک مراسم فرهنگی نیز شرکت خواهد کرد و احتمالا رئیس جمهور افغانستان نیز به تهران خواهد آمد تا مراسم مشترکی برای امضای موافقتنامه ترانزیتی بین ایران، افغانستان و هند برگزارشود.
وی، امضای موافقت‌نامه‌های اقتصادی، سیاسی و فرهنگی را جزء برنامه‌های نخست وزیر هند در ایران دانست و خاطر نشان کرد: این موافقت‌نامه‌ها و یک بیانیه مشترک که ۱۲ تا ۱۴ بند خواهد داشت بین مسئولان ایران و هند امضا می‌شود. این بیانیه مشترک مسائل مورد علاقه دو کشور را به صورت گسترده پوشش داده شده است.
وی ادامه داد: تعداد تفاهم نامه‌هایی که بین دو کشور امضا خواهد شد نیز حدود ۱۴ تا ۱۵ موافقتنامه است. این توافقنامه‌ها در سه بخش اقتصادی، فرهنگی و سیاسی هستند. در حوزه اقتصادی موافقتنامه مربوط به ترانزیت بین ایران، هند و افغانستان، توسعه بندر چابهار، راه آهن زاهدان به چابهار و موافقت‌نامه‌ای هم در رابطه با احداث کارخانه بزرگی در چابهار و سند همکاری صندوق‌های ضمانت صادرات دو کشور نیز امضا می‌شود.
انصاری در خصوص روابط بانکی بین تهران و دهلی نیز توضیح داد: روابط بانکی ما در زمان تحریم‌ها هم برقرار بود و ما امیدواریم در آینده فعال تر هم بشود.
همچنین صحبت از بازگشایی شعب بانک‌های ایرانی وهندی در دو کشور است و این درخواست سالهاست که از سوی ما در اختیار طرف هندی قرار گرفته است و امیدواریم بانک‌های ایرانی بتوانند شعب خود در هند را افتتاح کنند.
سفیر کشورمان در دهلی در رابطه با بازگرداندن پول‌های بلوکه شده ایران در هند نیز این طور توضیح داد که اقدامات لازم در این زمینه انجام شده است و احتمالا به زودی به صورت رسمی هم اعلام خواهد شد. علاوه بر این بخشی از نقل و انتقال آغاز شده و به حساب‌های مورد نظر ایران واریز می‌شوند.
