خروج غیرقانونی جمعیت قابل توجهی از دام زنده کشور و اختلال جدی که در سیستم توزیع گوشت‌های تنظیم بازاری وجود دارد، در سایه بی‌توجهی نهادهای نظارتی بازار گوشت قرمز را به آشفتگی کشانده است.
قیمت گوشت قرمز طی هفته‌های اخیر در بازار افزایش بسیار چشمگیری داشته و واردات و توزیع گوشت تنظیم بازاری نیز در ساماندهی بازار تاثیر محسوسی نداشته است. افزایش نرخ این کالا در حدی بوده که گاها مردم حتی مجبور هستند برای خرید آن از غرفه‌های میادین میوه و تره‌بار، در صف‌های طولانی در انتظار بمانند و نتوانند این کالا را به میزانی که احتیاج دارند، خریداری کنند. سهمیه بندی شدید و برخورد بد غرفه‌داران در میادین میوه و تره‌بار نیز به دامنه مشکلات مردم افزوده است. چندی قبل هم سازمان میادین میوه و تره‌بار اعلام کرد که عرضه گوشت منجمد طرح تنظیم بازار با ارائه کارت ملی انجام می‌شود که این مساله جنجال‌های زیادی را درپی داشت.
هفته گذشته، اتحادیه گوشت گوسفندی قیمت هرکیلوگرم شقه بدون دنبه گوسفندی را برای مصرف‌کنندگان بین ۷۱ تا ۷۲ هزارتومان اعلام کرد. اما در هفته جاری، اتحادیه مذکور اعلام کرد به دلیل نوسانات شدید قیمت، اعلام نرخ ممکن نیست، در همین زمینه علی‌اصغر ملکی رئیس اتحادیه گوشت گوسفندی گفت: قیمت‌ها بسیار متغیر است و به همین دلیل نمی‌توان قیمت اعلام کرد. وی با بیان اینکه مشکل کمبود دام داریم، افزود: کمبود عرضه دام زنده در میادین مشکل‌ساز شده است.
تشدید قاچاق
تشدید قاچاق از جمله مهمترین دلایلی است که از سوی فعالان این حوزه برای گرانی گوشت مطرح می‌شود. ملکی درباره اینکه برخی دلیل کمبود دام را قاچاق و برخی کاهش تولید عنوان می‌کنند، اضافه کرد: بحث قاچاق در این زمینه مطرح است، قاچاق دام با افزایش نرخ دلار بسیار افزایش داشته و در کمبود بازار تاثیرگذار بوده است.
در کنار بحث قاچاق، عده‌ای کاهش تولید را دلیل کمبود دام زنده در بازار عنوان می‌کنند. اما وزارت جهاد کشاورزی به عنوان متولی تولید اظهار می‌کند که برای تولید هیچ مشکل خاصی پیش نیامده و تولید به روال گذشته در حال انجام است؛ مشکل کاهش آمار کشتار است. وقتی تولید تغییر نکرده اما کشتار کاهش یافته، این نشان می‌دهد دام به صورت زنده از کشور خارج می‌شود و این مساله بحث خروج غیرقانونی دام از کشور و قاچاق آن را تایید می‌کند.
در همین زمینه مختارعلی عباسی مدیرکل مرکز اصلاح نژاد دام و بهبود تولیدات دامی با بیان اینکه براساس آمار سال ۹۶، حدود ۴۶ میلیون راس گوسفند و ۱۸.۵ میلیون راس بز داریم، اظهار داشت: حدود ۲۸۸ هزارتن گوشت قرمز از جمعیت گوسفند و ۹۲ هزارتن گوشت قرمز از جمعیت بز کشور تولید می‌شود. وی افزود: در هشت ماه اول سال ۹۶، ۸۷ هزار تن گوشت قرمز وارد شده که این عدد در مدت مشابه سال‌جاری به ۱۰۶ هزار و ۵۰۰ تومان افزایش یافته به عبارتی معادل ۲۱.۳ درصد در واردات گوشت طی ۸ ماهه امسال رشد داشتیم.
مدیرکل مرکز اصلاح نژاد دام و بهبود تولیدات دامی با اشاره به اینکه به طور متوسط سالانه نیاز به واردات حدود ۱۰۰ تا ۱۲۰ هزارتن گوشت داریم، گفت: این عدد بسته به شرایط تولید، نیاز و ثبت سفارش در هر سال متفاوت است.
عباسی با بیان اینکه برای جمعیت دامی و تولید آن نیز اتفاقی رخ نداده است، افزود: این دام‌ها یک سیکل تولید مثلی سالانه دارند که آن را طی می‌کنند؛ و بیماری خاصی که گله‌ها را درگیر کرده باشد، مواجه نبوده‌ایم یا اینکه کشتار زیادی اتفاق نیفتاده که جمعیت دامی را کاهش دهد.
وی با اشاره به اینکه آمار کشتار دام نشان می‌دهد که کشتار در سال‌جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل ۹.۴ درصد کاهش یافته است، اضافه کرد: بررسی‌های میدانی و گزارش‌های نهادهای ناظر نشان‌دهنده خروج غیرقانونی جمعیت قابل توجهی از دام سبک از کشور است.
عباسی با بیان اینکه ما طی هفته جاری سفرهایی به استان‌های جنوبی برای بررسی بیشتر این مساله خواهیم داشت، ادامه داد: براساس قانون نظام جامع دامپروری، وظیفه جلوگیری از خروج غیرقانونی دام از کشور برعهده نیروی انتظامی است که بعد از گزارش این نهاد، تعزیرات حکومتی و دیگر نهادهای مربوطه وارد عمل می‌شوند، ممانعت از قاچاق، وظیفه وزارت جهاد کشاورزی نیست اما ما بررسی کردیم و دیدیم که این موضوع در مقادیر مختلف در استان‌های کشور وجود دارد و انجام می‌شود.
این مقام مسئول در وزارت جهاد کشاورزی با اشاره به اینکه ما تلاش زیادی کردیم تا آماری در این زمینه به دست آوریم، گفت: موفق نشدیم به جمع‌بندی آماری در این زمینه برسیم که البته طبیعی هم هست چون اگر آمار داشته باشیم نمی‌توان این اقدام را خروج غیرقانونی نامید. انتقال دام از استان‌های مرکزی به سمت استان‌های نوار مرزی افزایش یافته که ما نمی‌توانیم مانع این کار شویم چراکه گردش دام در داخل کشور آزاد است.
وی افزود: این دام‌ها به تدریج به نوار مرزی منتقل و به شکل‌های مختلف از کشور خارج می‌شوند. وی با بیان اینکه در سال ۱۳۹۵، حدود یک میلیون و ۳۵۰ هزار راس دام از کشور صادر شد، افزود: این میزان صادرات در آن سال، نوساناتی را که امسال با آن مواجه شده‌ایم، در بازار ایجاد نکرده بود.
عباسی با اشاره به اینکه عامل اصلی این مسائل تغییرات نرخ ارز است،گفت: طی سالهای ۹۴ تا ۹۶، قیمت‌ها تغییر چندانی نداشته است، از تیرماه امسال که بحث تغییرات نرخ ارز مطرح شد، قیمت گوشت نیز روند صعودی پیدا کرد. بخش زیادی از این افزایش قیمت طبیعی است.
وی ادامه داد: در گذشته جریان واردات دام به کشور مطرح بود یعنی دام از استان‌های مرزی و کشورهای همسایه وارد می‌شد اما الان با نرخ جدید دلار این مساله به صرفه نیست و جریان عکس شده یعنی کسانی که در گذشته دام را به صورت غیرقانونی وارد می‌کردند در حال حاضر تلاش می‌کنند که آن را به صورت غیرقانونی خارج کنند.
مدیرکل مرکز اصلاح نژاددام و بهبود تولیدات دامی با بیان اینکه افزایش قیمت گوشت قرمز بخشی طبیعی و بخشی نیز ناشی از جو روانی است، اظهار داشت: بررسی که روی نهاده‌های دامی و... انجام دادیم، نشان می‌دهد همه کالاها این افزایش قیمت‌ها را تجربه کرده‌اند به عنوان مثال قیمت کنسانتره حدود ۲۷ درصد، سیلوی ذرت ۳۳ درصد و یونجه ۳۴ درصد افزایش یافته است.
وی با بیان اینکه میانگین کشوری افزایش قیمت گوشت قرمز را مورد بررسی قرار داده‌ایم، گفت: قیمت هرکیلوگرم دام سبک زنده (گوسفند) در آذرماه سال گذشته ۱۶ هزار و ۳۰۰ تومان بوده که امسال این عدد به ۲۴ هزار و ۷۰۰ تومان رسیده است. همچنین قیمت گوشت مخلوط گوسفندی در آذرماه ۹۶ درب قصابی ۳۹ هزار تومان بوده که امسال این عدد به ۵۷ هزار تومان رسیده است.
عباسی درباره اینکه گفته می‌شود با خروج غیرقانونی دام سنگین از کشور نیز مواجه هستیم، ادامه داد: هر چه که الان از مرز خارج شود، آن طرف مرز قیمتش چند برابر است و سود فراوانی به دنبال دارد. حتی اگر چیزی که خارج می‌شود یک جوجه باشد. صادرات دام از کشور همچنان ممنوع است. وی درباره احتمال آزاد شدن صادرات گفت: صادرات منطقی است به شرط اینکه برای آن تعرفه وضع شود. در این صورت همه آمار و اطلاعات به صورت دقیق ثبت می‌شود و می‌توان آن را کنترل کرد.
براساس این گزارش، در کنار خروج غیرقانونی دام از کشور بحث دیگری که باعث افزایش قیمت گوشت و عدم ثمربخشی توزیع گوشت‌های تنظیم بازاری شده است، خروج این نوع گوشت‌ها از چرخه توزیع و اختلالاتی است که در سایه کم‌توجهی دستگاه‌های نظارتی در این حوزه ایجاد شده است.
در همین زمینه یک منبع آگاه اظهار داشت: گوشت تنظیم بازاری که وارد شده، باید به قیمت حدود ۲۹ هزار و ۵۰۰ تومان فروخته شود اما ایراداتی در چرخه توزیع این گوشت‌های وارداتی وجود دارد که گاهی موجب می‌شود این کالاها سر از جای دیگری در بیاورند و به صورت آزاد به فروش برسند. مهر
