روز گذشته رئیس کل گمرک ایران از وجود ۹۰۰ میلیون دلار قاچاق کالا از مبادی رسمی خبر داد و این خبر در حالی منتشر شده که در طول سال‌های اخیر مقام معظم رهبری در این موضوع بارها و بارها نسبت به تبعات این اتفاق و مشکلات ناشی از آن در اقتصاد هشدار داده‌اند.
قاچاق بلای بزرگی
رهبر معظم انقلاب در مقاطع مختلف بر ضرورت مقابله جدی با قاچاق سازمان‌یافته تاکید داشته‌اند. ایشان در دیدار با کارگران فرمودند: «قاچاق بلای بزرگی است برای کشور؛ قاچاق از واردات دولتی و گمرکی بسیار بدتر است: اوّلاً سلامت جنس معلوم نیست؛ ثانیاً درآمدی از آن عاید دولت نمی‌شود؛ ثالثاً همان اِشکال واردات را دارد که کساد کردن بازار تولید داخلی است. این‌ها آسیب‌های کوچکی نیست؛ باید با قاچاق به‌طور جدّی مقابله کرد.دستگاه مقابله با قاچاق را باید خیلی جدی گرفت؛ قوی‌ترین آدمهایمان را باید بگذاریم برای این کار؛عقیده بنده این است که می‌شود.یا جلویش گرفته خواهد شد یا اگر به کلی هم جلوگیری نشود، بخش مهمی از آن کاهش خواهد یافت».
تاکیدات مقام معظم رهبری بر مبارزه با قاچاق در حالی است که با توجه به آمار و ارقام اعلام شده درباره قاچاق کالا به کشور، نشان از حجم عظیم آن دارد ولی متاسفانه با وجود آنکه مساله را می‌دانیم اما متولیان درخصوص حل این مشکل تاکنون آن طور که باید موفق نبوده اند.
به عنوان مثال در حوزه‌ای مانند پوشاک تداوم این روند منجر به حذف تولیدکنندگان داخلی و بخش اعظمی از اشتغال در کشور شده است. به گفته کارشناسان و تحلیلگران و براساس آمار گمرک در سال ۹۵ ؛ ۶۰ میلیون دلار صرف واردات پوشاک شده است، اما درخصوص قاچاق نمی‌توان آمار دقیقی ارائه داد و برآوردهایی وجود دارد که براساس تحلیل‌های مختلف است و یکی از مهمترین تحلیل‌ها میزان و حجم بازار داخلی پوشاک است.
این کارشناسان همچنین با استناد به آخرین آمار بانک مرکزی و مرکز آمار می‌گویند؛ این سرانه مصرف مربوط به سال ۹۰ است که در آن سال ۳۲۰ هزار تومان سرانه پوشاک کشور اعلام شده است و از آن موقع نیز آمار جدیدی اعلام نشده است که با توجه به وضعیت تورم سرانه مصرف طبیعتا به لحاظ ریالی تغییر کرده است.
این منتقدان با بیان در هفت سال گذشته سرانه مصرف پوشاک به لحاظ دلار حدود ۲۵ الی ۳۰ دلار کاهش داشته که این مسئله به دلیل تغییرات قیمت ارز بوده است و از ۲۱۰ دلار به ۱۸۵ دلار رسیده است می‌گویند: براساس آمار، ۱۴. ۸۸ میلیارد دلار حجم بازار مصرف کالای پوشاک و حوزه مد در داخل کشور است.
این منتقدان با اشاره به اینکه صنایع پوشاک و نساجی در ایران ۲۵ هزار میلیارد تومان بازار داشته که ۱۷ هزار میلیارد تومان آن مربوط به پوشاک و مابقی به پارچه و فرش اختصاص دارد اعلام می‌کنندکه سالانه ۴. ۵ میلیارد دلار پوشاک قاچاق به بازار ایران وارد می‌شود که این حجم واردات سالانه ۳۸۵ هزار فرصت شغلی را نابود می‌کند، در مقابل این حجم کالای قاچاق، تنها حدود سه میلیون دلار واردات رسمی توسط نمایندگی‌های رسمی برخی برندهای خارجی انجام می‌شود به عبارت دیگر ۳۰ درصد پوشاک موجود در بازار ایران، خارجی است که نزدیک به ۸۰ درصد آن به صورت قاچاق وارد می‌شود.
اقدامات اجرایی
با وجود این آمارو ارقام فرود عسگری رئیس کل گمرک مدعی است که اقدامات قابل توجهی در این حوزه انجام شده است. وی می‌گوید: با وجود آنکه واردات از مبادی رسمی کشور، نسبت به سال‌های قبل کاهش پیدا کرده و طبقات تعرفه را نیز کاهش داده‌ایم، توانستیم حقوق ورودی بالایی را از واردات اخذ نماییم. علت این موضوع آن است که ما توانستیم کالاهای هدف را مشخص کرده و کارشناسان متخصصی برای شناسایی آنها، قرار داده؛ ضمن اینکه کنترل‌ها را از طریق کارشناسی و با بکارگیری ابزارهای کنترلی مانند ایکس‌ری و جی‌پی‌اس، افزایش دهیم.
رئیس کل گمرک با بیان اینکه برخی از مواردی که در این‌باره در حوزه گمرک وجود دارد، ناشی از مقررات، اختلافات ارزشی کالا بین ما و صاحب کالا و اختلاف تعرفه است، افزود: گمرک این چنین مواردی را جزو تخلفات گمرکی حساب و مشمول جریمه می‌کند.
عسگری گفت: مثلاً درباره ورود پارچه و البسه، گمرک حقوق حقه دولت را وصول کرده و توانسته با کالاهایی که احتمال داشت قبل از استقرار سامانه‌های الکترونیکی گمرک به صورت قاچاق از مبادی رسمی وارد شوند، مقابله کند. وی افزود: با استقرار سامانه الکترونیکی گمرک، ما اطلاعات را از مبدأ می‌گیریم، بارنامه را به صورت الکترونیکی دریافت کرده و همه موارد را کنترل می‌کنیم.
رئیس کل گمرک در پاسخ به این سوال که از مبادی رسمی گمرک چه مقدار کالا به کشور قاچاق می‌شود، گفت: حدود ۹۰۰ میلیون دلار پیش بینی پارسال ما در این باره بود.
عسگری افزود: وقتی گمرک گواهی را از مبدأ و کشوری مثل چین به صورت الکترونیکی دریافت و بعد از آن بارنامه را به صورت الکترونیکی صادر می‌کند و علاوه بر آن گواهی شرکت‌های بازرسی را که مورد تأیید استاندارد است، در کشور مبدأ کنترل شده و تطبیق داده می‌شود، بنابراین امکان ورود کالای قاچاق از مبادی رسمی کاهش می‌یابد.
وی در پاسخ به این سوال که پس حجم عظیم کالای قاچاق از کجا وارد کشور می‌شود؟ گفت: ما مدعی هستیم که گمرک به برکت استقرار سامانه الکترونیکی و لایه‌های مختلف کنترلی، زیر ۹۰۰ میلیون دلار قاچاق در سال دارد.
رئیس کل گمرک درباره برنامه این سازمان برای ممانعت از ورود کالای قاچاق به مناطق آزاد چیست؟ افزود: برای مناطق آزاد، اخیراً
تفاهم نامه‌ای با دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد منعقد کردیم که گمرک در ورودی و خروجی مناطق آزاد کاملاً مستقر باشد که این پذیرفته شده و مصوبه مربوط به آن را دولت صادر کرده است.
عسگری گفت: الان مناطق آزاد همراه با ما هستند و در ارس و اروند در روزهای آینده گمرک را افتتاح خواهیم کرد و قرار است کل کالاهایی که وارد مناطق آزاد می‌شوند، در سامانه گمرک ثبت اطلاعات شده و ارزش کالا محاسبه شود و در اختیار سازمان مناطق آزاد قرار گیرد و آنها براساس ارزش‌گذاری ما می‌توانند عوارض بگیرند.
وی در پاسخ به این سوال که در سال ۹۴ قانونی مصوب شد که ورود یکسری از کالاهای آمریکایی به کشور ممنوع شد ولی در حال حاضر ما در بازار شاهد حضور چنین کالاهایی هستیم، این کالاها چگونه به بازار ما راه یافته‌اند؟ گفت: کالاهایی که ورود آنها ممنوع شده از جانب سازمان توسعه تجارت ثبت سفارش نمی‌شود و حتی خودروهایی که با برندهای بی ام و و یا مشابه در آمریکا ساخته شد اجازه ترخیص از گمرک داده نمی‌شود و احتمالاً اگر چنین مواردی مشاهده می‌کنید باید از جاهای دیگر پیگیر باشید.
عسگری افزود: در همین سامانه الکترونیکی گمرک هر کالایی که برای ورود آن ثبت سفارش ایجاد نشده باشد، قابل اظهار به گمرک نیست.
