"برنامه عملیاتی دولت برای تامین معیشت مردم در سال ۹۸ چیست؟" این سوال بیشک اصلیترین و دقیقترین سوالی است که نه تنها کارشناسان و تحلیلگران که تمام مردم منتظر پاسخ آن از سوی متولیان هستند هر چند بدون پاسخ با بررسی شرایط کنونی برخی محصولاتی که به شکل روزانه در سبد خانوار استفاده میشوند تا حدودی پاسخ آن را یافتهاند و تجربه هم به آنها نشان داده که برنامه عملیاتی و مدونی در این خصوص در مورد کالاهای اساسی و معیشت مردم وجود نداشته و ندارد و همچنان با رشد قیمت کالاهای موجود دراین بخش مواجه خواهیم بود.
نه تنها در سالجاری که کشور بدون هماهنگی قبلی با شرایط جوی با بحران سیل و آب شستگی در شمال و جنوب و غزب کشور مواجه شد و این حادثه اثرات مخربی را به همراه داشت بلکه همواره در طول سالهای اخیر این بیبرنامگی و نبود مدیریت درست در نظارت و سنجش نیاز بازار و تلاش برای رفع و رجوع آن به یک معضل درست و اساسی تبدیل شده به طوریکه هر روز بر عمق این فاجعه افزوده میشود.
با گذشت تنها ۲ روز از تعطیلات نوروز و شروع به کار بازارهای مختلف شاهد این هستیم که هر روز قیمت یک محصول روند صعودی را در پیش گرفته و از سبد خانوار حذف میشود به طوریکه در حال حاضر با توجه به شرایط موجود شدت نوسانات به حدی است که مردم یک به یک این کالاها را از سبد خرید خود حذف میکنند و گویی کالاهای معیشتی مردم در مثلث برمودای بیتدبیری قرار گرفتهاند که به واسطه مشکلاتی که پدید میآورند هر روز یک کالا از این سبد غیب میشود.
گرانی الاکلنگی
طی روزهای اخیر شاهد افزایش قابل توجه محصولاتی مانند گوجهفرنگی، پیاز و سیبزمینی بودیم و پیشبینی فعالان بازار نیز براین موضوع تاکید دارد که به تدریج و با خالی شدن ذخایر این محصولات در انبارهای کالایی در ابتدا شاهد رشد قیمت و سپس کاهش جدید آن در بازار و در نهایت نایابی این محصولات روبهرو خواهیم شد.
در حال حاضر با توجه به کاهش عرضه و افزایش قیمت گوجهفرنگی در میادین میوه و ترهبار، بررسیها از سطح شهر نشان میدهد که قیمت گوجهفرنگی درجه یک و دستچین به محدوده ۸ تا ۱۰ هزار تومان رسیده است. از سوی دیگر بررسیها نشان میدهد که با آغاز صادرات گوجهفرنگی از ۱۵ فروردینماه، حجم عرضه این محصول در بازارهای داخلی به شدت کاهش یافته و قیمت این محصول در میادین میوه و ترهبار شهر تهران به ۵۰۰۰ تومان رسیده و نگکته قابل توجه آن است که فروشندگان دلیل این اتفاق را کمبود گوجهفرنگی به واسطه افزایش حجم صادرات مطرح میکنند.
گفته میشود قیمت هر کیلو گوجهفرنگی ۷.۵ تا ۱۰ هزار تومان است و در واحدهایی که فروشنده میوه را انتخاب میکند، هر کیلو گوجهفرنگی ۵۰۰۰ تا ۶۰۰۰ تومان قیمت دارد و در کنار آن واحدهای کوچک میوه و ترهبار، وابسته به شهرداری تهران، هر کیلو گوجهفرنگی درهم و بیکیفیت را به قیمت ۳۹۰۰ تومان عرضه میکنند.
به باور فعالان و تجار این بازار قیمت گوجه، پیاز و سیبزمینی همچون الاکلنگی است که با رشد قیمت یکی از اقلام، قیمت دو محصول دیگر افت میکند و این موضوع دقیقاً وابسته به تصمیمات دولت مبنی بر ممنوعیت صادرات است.
در این زمینه اسدالله کارگر رئیس اتحادیه فروشندگان میوه و سبزی مدعی است که بیشتر از همه عواملی که ممکن است در تغییر قیمت یک محصول اثرگذار باشد، جو روانی حاکم بر بازار و آزاد شدن ناگهانی صادرات است و در مورد گوجهفرنگی نیز وضعیت به همین شکل است، چراکه افزایش قیمت نمیتواند اینقدر سریع و دفعی اتفاق بیافتد مگر اینکه جو روانی بازار بهم بریزد اما تمام داستان به این راحتیها هم که میگویند نیست.
وی همچنین اعلام کرده که در سایر موارد مانند پیاز نیز شرایط به همین شکل بوده به این ترتیب که به محض اعلام خبر قطع شدن صادرات یک محصول مانند پیاز قیمت آن تا حدود ۳۰۰۰ هزار تومان کاهش یافت و این اتفاق برای گوجهفرنگی هم رخ داده است.
گارگر این اطمینان را به مردم داده که این افزایش قیمتها نه فقط برای گوجهفرنگی بلکه برای همه محصولات ترهباری دائمی نبوده و به صروت مقعطی و گذراست و به محض متعادل شدن عرضه و تقاضا مجدداً شاهد منطقی شدن وضعیت بازار خواهیم بود.
به این ترتیب که در آینده نزدیک گوجهفرنگی از مناطق دیگر مانند کرج و ورامین و شمال کشور هم به بازار تزریق شده و قطعاً قیمت آن کنترل خواهد شد و در روزهای گذشته قیمت گوجهفرنگی هم متعادلتر خواهد شد.
ممنوعیت و یا عدم ممنوعیت
البته تمام داستان این افزایش قیمت به صادرات و ممنوعیت و یا عدم ممنوعیت آن منتهی نمیشود بلکه به این باز میگردد که هیچگاه متولیان این حوزه نگاه خود را وسیع و گستردهتر نکردهاند تا بتوانند افقهای دقیقتری از اقتصاد مردم و وضعیت معیشت آنها ترسیم کنند بلکه تنها به دورنمای در حد نوک بینی بسنده کردهاند و براین اعتقاد بوده و هستند که مو لای درز پیشبینی و اقدامات تدوین شده از سوی آنها نمیرود و به خوبی میتوانند همه چیز را مدیریت کنند غافل از آنکه حوادث طبیعی و شرایط جوی در شروع سال جدید روی دیگر از کشورداری را به این متولیان نمایان کرد تا شاید بپذیرند با اما و اگرها و میشود، نمیشودها نمیتوان در مسیر رشد و توسعه اقتصادی گام برداشت و مدیریت بحران با این ابزارها شدنی نیست.
نکته قابل توجهتر آن است که همچنان متولیان در رویارویی با هر گرانی یا مشکلات قیمتی بر این طبل میکوبند که اعمال سیاستهای صادراتی منجر به این شده و یااینکه اگر ممنوعیتها از سر بگیرند شرایط بهتر میشود غافل ازآنکه نه این میزان صادرات و نه رشد تقاضای مردم ما را به چنینی جایگاهی رسانده و سرشاخه این که وضعیت را باید در سوءمدیریت و عدم توجه متولیان و دستاندرکاران جستوجو کرد و بس.
البته این تمام داستان نیست و به نظر میرسد خیلی زودتر از آنچه تصور میکنیم باید منتظر معضلاتی باشیم که گفته میشود از بروز سیلاب و از بین رفتن خاکهای کشاورزی و محصولات آنها نشات گرفته است به این ترتیب که با سرازیر شدن سیل در استانهای جنوب غربی، غرب و شمال نه تنها بار کشاورزان به گل نشست که حجم قابل توجهی از خاکهای مرغوب کشاورزی که در حدود ۳۰ تا ۴۰ سانتیمتر بوده است و در طی سالیان اخیر پرورش یافته از بین رفته است و به این زودیها نمیتوان چشم امیدی به این زمینهای زراعی داشت حتی اگر متولیان به وعدههای سرخرمنی که در رابطه با تامین خسارت مردم سیلزده و ایضا کشاورزان این منطقه دادهاند؛ عمل کنند.
کنترل گرانی پیاز و سیبزمینی با ممنوعیت صادرات
معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت گفت: با هدف تنظیم بازار و کاهش قیمت پیاز و سیبزمینی، ممنوعیت صادرات برای این محصولات اعمال شده است.
عباس تابش اظهار کرد: با کنترلهای انجام شده در مورد حملونقل پیاز و سیبزمینی و جلوگیری از صادرات این محصولات، قیمت این دو محصول سیر نزولی به خود گرفته و امیدواریم در روزهای آینده قیمتها به روال عادی خود بازگردد.
وی به تولید مناسب پیاز و سیبزمینی در کشور اشاره کرد و گفت: هیچ مشکلی از بابت تأمین نیازمندی هموطنان در داخل وجود ندارد و برخی ارسال این محصولات به مناطق سیلزده نیز روی افزایش قیمت تأثیرگذار بوده که با به تعادل رساندن قیمتها امیدواریم دغدغهها و نگرانیها از بابت تأمین این محصولات برطرف شود.
نویسنده: سارا علیاری