پیمان آتلانتیک شمالی ( ناتو ) پس از جنگ جهانی دوم با ادعای حمایت از امنیت آمریکا و اروپا تشکیل شد لذا میتوان آن را ساختاری درونی دانست که در حوزهای معین اختیار فعالیت دارد. با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی ماهیت رفتاری ناتو نیز تغییری کلان کرده و تلاش نمود تا خود را به عنوان پلیس جهان و حتی جایگزین نیروهای سازمان ملل معرفی نماید که جنگ افغانستان و لیبی نمودی از آن است. نکته قابل توجه در عملکردهای ناتو آنکه ینس استولتنبرگ دبیرکل سازمان پیمان آتلاتنیک شمالی (ناتو) که به کویت سفر کرده است، نشستی را با مقامات امنیتی کشورهای عربی حاشیه خلیجفارس برگزار کرد. ثامر الصباح رئیس دستگاه امنیت ملی کویت در این نشست گفت: «ما برای تقویت روابط بین کشورهای عربی حاشیه خلیج (فارس) و ناتو تلاش میکنیم.
در همین حال شبکه سعودی العربیه نیز گزارش کرد که سفر هیأت ناتو به کویت به مناسبت پانزدهمین سالروز آغاز طرح استانبول برای همکاری و با هدف تقویت امنیت در منطقه و تبادل اطلاعات و تجربیات بین ناتو و کشورهای عربی صورت گرفته است. اولین اربتاط میان ناتو و کشورهای عربی حوزه خلیج فارس به این پیمان باز میگردد. طرح استانبول برای همکاری مربوط به نشست ۲۰۰۴ اعضای ناتو است که کشورهای امارات، قطر، کویت و بحرین را شامل میشود و هدف از آن تقویت همکاری امنیتی بین ناتو و کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس است. اعضای ناتو در نشستی در استانبول که ژوئن ۲۰۰۴ برگزار شد تصمیم گرفتند با چهار کشور مذکور همکاریهایی را داشته باشند. حال این سوال مطرح است که آیا این روابط میتواند تاثیری در امنیت کشورهای عربی و منطقه داشته باشد؟ ادعای اقدام برای امنیت کشورهای دیگر در حالی مطرح میشود که در عملکرد ناتو چند نکته قابل توجه است. نخست آنکه نشست اخیر ناتو نشان داد که مجموعه گستردهای از اختلافات میان اعضا وجود دارد و عملا ناتو در اتحاد درونی نیز ناتوان است. چنین ساختاری قطعا نمیتوان ادعای امنیت برای دیگران را داشته باشد.
دوم آنکه کارنامه ناتو در افغانستان پس از ۱۸ سال حضور گواهی بر ضعف و عدم اراده ناتو با تامین امنیت سایر کشورهاست. در طول ۱۸ سال نه تنها امنیتی برای افغانستان ایجاد نشده بلکه هر روز بر مشکلات این کشور افزوده شده است و ناتو جنایات گستردهای در این کشور صورت داده است. در لیبی نیز این روند مشاهده میشود چنانکه سازمان ملل رسما اعلام کرد که ۳۰ هزار نفر توسط ناتو قتل عام شدهاند. سوم آنکه راس هرم ناتو شامل کشورهایی مانند آمریکا، فرانسه و انگلیس است . کشورهایی که محور ایجاد و حمایت از تروریسم و ایجاد ناامنی در جهان از جمله در غرب آسیا هستند. چنین کشورهایی قطعا نمیتوانند ادعای ناجی بودن داشته باشند چرا که خود محور بحران سازی هستند و نه راهکار بحران. در همین حال ناتو به حمایت از رژیم صهیونیستی میپردازد که چالش اصلی امنیت منطقه است. با این شرایط ناتو نمیتواند ناجی منطقه باشد و نشست کویت را میتواند بعد دیگر سرکیسه کردن کشورهای عربی از سوی غرب دانست که در لوای نام ناتو صورت گیرد.
نویسنده: قاسم غفوری