بعد از اصرارهایی که به انتقال سرور تلگرام به داخل کشور صورت گرفت و موافقتی با مدیران این شبکه مجازی حاصل نشد، بعد از رها شدن بحث بومیسازی شبکههای مجازی و ناتوانی در برابر طراحی شبکهای بومی که بتواند مخاطبان بالای تلگرامی را به خود جلب کند، دولت تصمیم گرفته است مدیران کانالهای دارای اعضای بیش از ۵ هزار نفر در تلگرام را شناسایی کرده و به نوعی با مدیریت آنها از توسعه کانالهای مبتذل و با مضامینی مجرمانه و مفسدانه جلوگیری کند! اما وقتی کارهای اینچنینی در سال منتهی به انتخابات صورت میگیرد ناخودآگاه اذهان را به سمتی غیر از آنچه گفته میشود و هدف طرحهای اینچنینی است هدایت میکند. شاید مدیریت تبلیغات به نفع خود. بر همین اساس یکبار دیگر ماجرای به وجود آمده را مرور میکنیم.
مدیران کانالهای تلگرام احراز هویت میشوند
بر همین اساس چند روز گذشته بود که وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات جزئیات مصوبه جدید شورای عالی فضای مجازی برای ساماندهی شبکههای اجتماعی و محتوای کانالهای تلگرام را تشریح کرد.
محمود واعظی در اینباره در جمع خبرنگاران گفت: یک پیشنهادی مطرح شد مبنی بر اینکه کسانی که دارای کانالهای مختلف در شبکههای اجتماعی با تعداد اعضای قابل توجه هستند، باید احراز هویت شوند. این موضوع به این دلیل است که فعالیتهای خبری و اطلاعرسانی در این کانالها باید مورد استناد باشد تا مردم بتوانند به آنها اعتماد کنند؛ بر این اساس مقرر شد این فعالان شبکههای اجتماعی از یک مرجع مشخص مجوز فعالیت بگیرند.
وزیر ارتباطات در ادامه این را هم گفت که بر این اساس وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مسئول شد تا ظرف مدت یک ماه کمیتهای تشکیل داده و برای ساماندهی این شبکهها آییننامهنامه تدوین کند.
واعظی با بیان اینکه ساماندهی انتشار محتوا در شبکههای اجتماعی تنها مربوط به کانالهای تلگرام نمیشود، گفت: مقرر شده است در این آییننامهنامه ساز و کاری برای ساماندهی تمامی محتواهای منتشر شده در شبکههای اجتماعی که دارای اعضای قابل توجهی هستند، تدوین شود.
وی در پاسخ به سؤال خبرنگار ما مبنی بر الزام برای کانالهای دارای بیش از ۵۰۰۰ عضو گفت: موضوعی که در شورای عالی فضای مجازی مورد بحث قرار گرفت، پیشنهاد ساماندهی کانالهایی با بیش از ۵۰۰۰ عضو بود، اما مصوبهای برای این تعداد دیده نشده است و قرار بر این شد تا کمیتهای که از سوی وزارت ارشاد تشکیل شود، در مورد این رقم و جزئیات دیگری از طرح احراز هویت و ساماندهی شبکههای اجتماعی و کانالهای تلگرام تصمیمگیری کند.
واکنش پلیس به اخذ مجوز کانالهای تلگرام
اما یک روز بعد از اظهارنظر وزیر درباره اخذ مجوز کانالهای تلگرامی فرمانده نیروی انتظامی نیز بر پیگیری موضوع "اخذ مجوز کانالهای تلگرامی بالای ۵۰۰۰ عضو" براساس شورای عالی فضای مجازی تاکید کرد.
سردار حسین اشتری درباره اعلام وزارت ارتباطات برای اخذ مجوز کانالهای تلگرامی بالای ۵۰۰۰ عضو، گفت: باید در کمیسیون مربوطه مطرح شود و طبق مواردی که در شورای عالی فضای مجازی مطرح میشود انشاالله موضوع پیگیری خواهد شد.
در عین حال سردار هادیانفر رئیس پلیس فتا نیز در اینباره گفت: وزارت ارشاد کانالهایی که بیش از ۵۰۰۰ عضو دارد را باید ساماندهی کند و شاید در ۱۰ روز آینده سایتی که وزارت ارشاد برای ساماندهی تاسیس کرده فعال شود و ادمین کانال باید خودش را معرفی کند که احراز هویت شود. امروز در شبکههای اجتماعی موبایلی، پایه ۶۶ درصد جرایم در تلگرام اتفاق میافتد و ۲۰ درصد هم در اینستا و در واتساپ کمتر از دو درصد جرایم را داریم.
مزایا و معایب!
شاید در نگاه اول سر و سامان دادن به شبکههای اجتماعی مثبت ارزیابی شود اما وقتی با نگاه دقیقتر به ماجرا نگاه میکنی شرایطی را میبینی که ممکن است مقطعی و گذرا و برای دورهای خاص باشد. چراکه این نکته واضح است که صاحبان کانالهای مسئلهدار در تلگرام به طور حتم حاضر به ارائه مدارک خود برای دریافت مجوز نیستند و تنها قشرهای شناخته شده و رسمی مانند خبرگزاریها، گروهها و کانالهای ارزشی مجبور به اخذ مجوز میشوند؛ دولت دنبال جایگزینسازی پیامرسانها با رسانه ملی است. و این یعنی ادامه راه قبلی و البته فشار و هدایتکنندگی کانالهایی با ماهیت خبری تحلیلی!
اما این همه ماجرا نیست و داستان آنجایی جالبتر و تاسفبارتر میشود که بدانیم که هیچکدام از این پیامرسانها داخل کشور، مجوز فعالیت ندارند و این در حالی است که میلیاردها دلار ارز و اطلاعات از کشور ما خارج میکنند!
پشت پرده خارجی تلگرام
طبق آمارهای موجود، ۵۳ درصد مردم کشورمان دستکم عضو یکی از شبکههای اجتماعی هستند، بهطوری که از هر ۱۰۰ مرد ایرانی، ۵۵ نفر و از هر ۱۰۰ زن ایرانی ۵۱ نفر در یک شبکه اجتماعی عضویت دارند؛ اگر جمعیت بالای ۱۸ سال کشورمان را تقریبا ۵۴ میلیون نفر در نظر بگیریم بیش از ۲۸ میلیون و ۵۰۰ هزار ایرانی در شبکههای اجتماعی عضویت دارند.
همچنین بیش از ۶۰ درصد ترافیک اینترنت کشور توسط تلگرام اشغال شده و ۶۶ درصد جرایم کشور مرتبط با کانالها و گروههای تلگرامی و ۲۰ درصد متعلق به اینستاگرام است.
اگر هزاران کانال و گروه مذهبی و انقلابی در این شبکهها فعال باشند، بیش از آنچه در صداوسیمای جمهوری اسلامی و کانالهای خاص مذهبی - انقلابی مانند تریبونهای رسمی کشور انتشار مییابد، نمیتوانند مطلبی را به جامعه منتقل کنند و در واقع عملکرد آنها تکرار عملکرد رسانههای رسمی نظام است اما شبکههای اجتماعی و پیامرسانهایی که نقش رسانه اپوزیسیون (که امروزه رئیسجمهور کشور بعضا خود را در جایگاه اپوزیسیون نظام قرار میدهد) عمل میکنند و این اصلیترین دلیل حمایت و دفاع دولت از رسانههای دشمن است.
در حالی وزیر فناوری اطلاعات و ارتباطات به اطلاعرسانی مذاکراتش در توئیتر و بر بستر رایانامه با مسئولان تلگرام برای انتقال سرورهای این پیامرسان به داخل کشور خبر میداد که آنان طبق برنامه از پیش تعیین شده، سرورهای این پیام رسان را از هلند به انگلستان منتقل کردند که این خود گویای یک پروژه حساب شده برای داده کاوری اطلاعات مردم ایران بود.
همچنین بارها مسئولان تلگرام پاسخ وزیر فناوری اطلاعات و ارتباطات همراه را با چاشنی توهین و تحقیر در توئیتر منتشر میکردند و از این بیبرنامگی و ذوقزدگی برخی داخل کشور برای استفاده از تلگرام برای اهداف سیاسی و جناحیشان به شدت سوءاستفاده کردند؛ نمونه این سوءاستفاده مدیران تلگرام انتقال سرورهای آن به کشور متخاصم و خبیث انگلستان بود که اهداف این انتقال نیاز به توضیح بیشتری ندارد.
در حالی مسئولان کشور از تنظیم آییننامهنامه برای ساماندهی فعالیت کانالهای خبری بالای ۵۰۰۰ عضو در کشور خبر میدهند که تلگرام حاضر نیست حتی کلیدهای عمومی و خصوصی رمز خود را در اختیار ایران قرار دهد و این یعنی یک بستر امن کاملاً ناشناس برای هرگونه فعالیت بدون دغدغه صاحبان کانالهای مجهولالهویه در این پیامرسان که همین قابلیت، زیست مستعار و فعالیت و انتشار هرگونه محتوای مخالف با شرع، دین، اخلاق و... عامل اصلی سوار شدن آنان بر این بستر برای ضربه زدن به انقلاب اسلامی و ارزشهای آن است.
راه علاج
در طول تاریخ تحولات کشور بارها و بارها بروز پدیدههای نوظهور را تجربه کردیم و میتوان گفت بارها و بارها راهی آزموده و جواب نگرفته را نیز امتحان کردیم اما آنچه بیش از همه مورد بیتوجهی واقع شده چاره سازی قبل از قرار گرفتن در بحران پیشرفت تکنولوژی است!
واقعیت این است که ما قبل از اینکه پدیدهای در کشور بروز کند برای آن چارهای نمیاندیشیم و آموزش لازم را به مردم نمیدهیم تا با فرهنگسازی آن پدیده جنبههای مثبت و قابل استفاده آن برجسته شود، ما معمولا اجازه میدهیم پدیده جدید را مردم خودشان کشف کنند آن هم از راههایی که بیگانگان پیش پایشان میگذارند!
ضمن اینکه باید این مسیر برای آینده پیدیدههای جدید اصلاح شود نیاز است مردم را برای استفاده نکردن از شبکههای مجازی متخاصم اقناع کرد و در عین حال جایگزینی امن و مناسب به آنها معرفی کرد!
اگر مردم فکر کنند برای کمبود بودجه فلان ارگان(مثلا مخابرات) میخواهید شبکهای مجازی که خدمات رایگان میدهد را فیلتر کنید مسلم است که با شما همکاری نمیکنند اما اگر با شفافسازی ماهیت شبکهها به ایجاد منطقهای امن بپردازید این ماجرا هم مانند خیلی از پدیدههای نوظهور جهان ختم به خیر میشود وگرنه بارها و بارها ثابت شده برخوردهای سلبی و البته سلیقهای و مقطعی نمیتواند راهگشا باشد خصوصا که این دفعه نوعی نگاه را به دلیل نزدیکی به انتخابات ریاست جمهوری با خود همراه کرده است که همین میتواند از اطمینان عمومی به تصمیم جدید بکاهد.
آنچه در نهایت مهم جلوه میکند اتخاذ تصمیمی با اقناع مردم و همراهی آنهاست چراکه در غیر از این صورت هر تصمیمی باعث زیرزمینی شدن استفادهکنندگان از این شبکه اجتماعی شده و دردی را دوا نخواهد کرد. در حالی که اگر تصمیماتی با پشتوانه مردم و خواست آنها صورت گیرد با ضمانت اجرایی بهتری انجام شده و خود مردم در نقش مسئولان متخلفان را از این شبکهها بیرون میرانند. و برای همیشه معضل برطرف میشود. البته این مسیر با تداوم و صداقت مسئولان تضمین خواهد شد.
سوشیانت آسمانی