سالهاست كه مي گوئيم حال اوقات فراغت در كشورمان وخيم است. اوقات جوانانمان را در فصل تابستان به حال خود رها كرده ايم و هيچ برنامه اي نداريم براي آنكه بتوانيم از اين زمان طلايي بهترين بهره را ببريم.
در شهر بزرگي چون تهران بايد كلي بگرديم تا بلكم بتوانيم مابين برنامه هاي تدارك ديده شده از سوي برخي نهادهاي خاص ، گزينه مورد مناسبي را پيدا كنيم.
آن هم در شرايطي كه جمعيت بالاي داوطلب براي حضور در اين دوره ها در نهايت سبب ساز آن مي شود كه خروجي مناسبي از اين كلاس ها نبينيم.
اين وضعيت شهر بزرگي چون تهران است اما كافيست وضعيت را به يكي از شهرهاي كوچك كشورمان تعميم دهيم كه همين امكانات حداقلي نيز نيست.
امكانات دولتي خاصي وجود ندارد
عضو كميسيون اجتماعي مجلس شوراي اسلامي در همين خصوص مي گويد در كشور ما مفهوم اوقات فراغت به صورت دقيق وجود ندارد.
شهرام افخمي در گفت وگو با سياست روز ادامه مي دهد: وقتي بخواهيم سرانه اوقات فراغت شهر تهران را بررسي كنيم به اين نتيجه مي رسيم كه فضاي نشاط آور پايتخت نشينان كم است.
وي توضيح مي دهد: اردوگاه هاي موجود در اين شهر محدود است و آن هم باز مي گردد به تسهيلات زيست محيطي ناچيز پيرامون اين كلانشهر.
عضو كميسيون اجتماعي مجلس شوراي اسلامي با اشاره به آنكه مسائل ديگري نيز در اين قضيه تاثيرگذار است،ادامه مي دهد:اين در حالي است كه تهران به خاطر پايتخت بودن از برخي زيرساخت هاي مركزي بهره مي برد.
نماينده مردم ملكان در مجلس شوراي اسلامي با اشاره به اينكه شهرستانها از همين امكانات زيرساختي بي بهره مانده اند ، ادامه مي دهد: همين موضوع سبب مي شود مفهوم اوقات فراغت در محيط هاي كوچك تركيبي از كار و زندگي باشد.
افخمي با تاكيد برآنكه اپيدمي زندگي شهرنشيني اين روزها به تمام شهرها و شهرستانها سرايت داشته ،اضافه مي كند : در همين راستا بايد زيرساخت هاي لازم اوقات فراغت در شهرهاي كوچك نيز فراهم شود.
عضو كميسيون اجتماعي مجلس با اشاره به آنكه كانون هاي فرهنگي ، هنري و ورزشي در ايران بسيار كم است، توضيح مي دهد: بايد پذيرفت امكانات دولتي مرتبط تعريفي ندارد و در فقر تمام است.
تعريف سنتي اوقات فراغت بايد پاك شود
در همين خصوص محمدرضا رضايي بايندر، روانشناس اقناعي به سياست روز مي گويد : يك اشتباه خيلي مهم در حوزه اوقات فراغت در كشور ما اتفاق افتاده و آن اين است كه اوقات فراغت به معناي فعاليت مفيد معنا ندارد.
اين روانشناس اقناعي در همين خصوص توضيح مي دهد: اوقات فراغت بايد به معناي يك فعاليت آموزشي و ذوقي با توجه به نيازها، سبك زندگي ، علاقه و ذوقيات فرد باشد.
بايندر با اشاره به اينكه در ايران در عمل اين زمان به زمان بطالت تبديل شده است،توضيح مي دهد: مجموعه فعاليت هاي اين زمان در ايران در حكم پوشال و پركننده هستند به نحوي كه ضرورت و كارآمدي خاصي ندارند.
وي با بيان اينكه فعاليت هاي اوقات فراغت در ايران سودمندي در سطح فردي و اجتماعي ندارند، اشاره مي كند : برنامه هاي اوقات فراغت در ايران حتي براي فرهنگ جامعه هم اثر بخشي ندارند.
اين روانشناس اقناعي معتقد است : مروري به برنامه هاي اوقات فراغت نشان مي دهد تماشاي تلويزيون وبگردي، خيابان گردي و پاساژگردي جزو مهم ترين فعاليت هاي اوقات فراغت است كه در هيچ جاي دنيا اينگونه نيست.
بايندر تصريح مي كند: آمار ميزان ساعاتي كه ايرانيان پاي تلويزيون مي نشينند بالاتر از آمارهاي جهاني است و اين به اين معناست كه برنامه خاصي براي گذران اوقات فراغت نداريم.
اين روانشناس اقناعي با بيان اينكه كلاس هاي تابستاني براي دانش آموزان با هدف شانه خالي كردن مسئولان و اوليا براي تربيت دانش آموزان و نوجوانان است،تاكيد مي كند: بايد بررسي شود تا بدانيم خروجي اين كلاس ها چقدر سودمند است.
بايندر به كلاس هاي آموزشي زبان و موسيقي اشاره كرده و ادامه مي دهد : در حالي دانش آموزان به اجبار به كلاس هاي زبان و غيره فرستاده مي شوند كه تعداد كمي از آنها حداقل مهارت لازم در اين زمينه ها را بدست مي آورند.
اين مدرس دانشگاه معتقد است : خانواده ها در واقع مي خواهند با فرستادن فرزندانشان به اينگونه كلاس ها مسئوليت نگهداري آنها را به جاي ديگر موكول كنند.
اين روانشناس اقناعي براي پربار كردن اوقات فراغت پيشنهاداتي نيز دارد كه در اين خصوص مي گويد: در وهله اول تعريف سنتي اوقات فراغت تعويض شود تا به اين باور برسيم كه اوقات فراغت زماني براي بطالت نيست.
بايندر اشاره مي كند : در اين رابطه همچنين بايد ايده سنتي كه صدا و سيما مسئول پركردن اوقات فراغت است ، پاك شود چرا كه صدا و سيما بايد بخش كوچكي از اين اوقات را پر كند نه تمام آن را.
اين مدرس دانشگاه توضيح مي دهد : بايد مشخص شود هر فرد چه نيازي دارد تا متناسب با آن برنامه ريزي متناسب با ويژگي هاي سني و اجتماعي و علايق و سليقه ها و نيازهاي افراد صورت گيرد.
اين روانشناس اقناعي با تاكيد بر آنكه بايد به سمتي برويم كه از برگزاري كلاس ها براي آموزش مستقيم براي پر كردن اوقات فراغت عدول كنيم،ادامه مي دهد: فرزندان ما ۹ ماه مدرسه رفته اند و سر كلاس و آموزش رسمي بوده اند و در همين راستا در زمان هاي اوقات فراغت فعاليت هاي آموزشي بايد به صورت غير مستقيم و در قبال برنامه هاي مفرح باشد.
وي تصريح مي كند : همچنين از موضوعاتي كه در زمان فراغت بايد به شدت مورد توجه قرار گيرد بحث آموزش مهارت هاي زندگي است.
بايندر در خصوص آموزش مهارت هاي زندگي اشاره مي كند:يكي از مهم ترين وظايف خانواده و جامعه آماده كردن نسل جديد براي ورود به اجتماع است كه در همين راستا بايد مهارت هاي زندگي همچون نظم و انضباط ، ارتباط بهتر و موثرتر ، چطور مي توان با نشاط بود،كنترل خشم و معناي اميدواري در زندگي را با توجه به مجموعه خلقيات و هيجانات به صورت غير مستقيم در زمان فراغت به كودكانمان ياد دهيم.
اين مدرس دانشگاه همچنين معتقد است :مسئوليت پركردن اوقات فراغت لزوما بر عهده نهادهاي رسمي و دولتي نيست و خانواده ها مسئوليت مستقيم دارند.
بايندر معتقد است: اوقات فراغت به معناي پرداخت هزينه كم يا زياد براي گذراندن اين اوقات نيست بلكه خانواده ها نبايد شانه از زير بار مسئوليت خالي كنند و براي تربيت فرزندانشان به ميزان كافي وقت بگذارند.
حرف آخر
يك سال گذشت؛ دوسال گذشت و هشت سال دولت پيش گذشت و مگر طرح هاي ناپخته و ناتمام چيزي باقي نماند كه بتواند مفهوم اوقات فراغت را براي ايرانيان پررنگ كند.
سال اول دولت تدبير و اميد رو به پايان است. مردم ديگر فراموش كرده اند بحث مهمي به نام اوقات فراغت نيز در خصوص زندگي فرزندانشان وجود دارد.
مردم به فكر موضوعات ديگري هستند و اين دست نوشته تنها مي خواهد خوش بين باشد كه دولت تدبير و اميد در نخستين تابستان خدمت رساني نتوانسته برنامه هايش را براي نهادينه كردن اين مفهوم به سرانجام برساند.
اين دست نوشته مي خواهد خوش بين باشد اما ياد سخنان يكي از كاركنان رده بالاي وزارت ورزش و جوانان مي افتد كه مي گويد: آقاي وزير در خصوص مسائل جوانان اطلاعات كمي دارند و براي همين صفر تا صد امور را به معاونين خود سپرده اند.
اين دست نوشته مي خواهد خوش بين باشد اما نمي تواند؛ يك سال زمان كمي نيست. بي برنامگي براي زندگي قشر آينده ساز كشور توجيه شدني نيست.
