?>?>
قسمت اول
بیش از یک سال از اجرایی شدن برجام گذشته و هنوز انتظارات ایران از این توافق مرتفع نشده است، حال با آمدن ساختار جدید در امریکا و اظهارات صریح ترامپ برای اجرایی نکردن این توافق، این رویه چه تاثیری بر ادامه اجرای برجام میگذارد؟
معتقدم قبل از روی کار آمدن ترامپ رویه و رفتار دولت آقای اوباما در رابطه با اجرایی شدن برجام، رفتار مطلوب و قانعکنندهای نبود و در عمل شاهد بودیم که دولت ایشان نسبت به تعهدات و وظایف برجام در جایی سهلانگاری و اهمالکاری و هم در جاهایی بدعهدی کرد.
همین دولت به طور مشخص در برخی از موارد نقض آشکار برجام را مرتکب شد که تمدید قانون تحریم ایران یا آیسا، نمونه بارز آن است.
با توجه به جمیع شرایط کنونی به نظر میرسد این بدعهدیها در دوره آقای اوباما از سوی امریکاییها حداقلِ این بدعهدیها بوده و آقای ترامپ که چند روزی است روی کار آمده براساس ۷ اظهارات و مواضعی که اعلام کرده خودش را پایبند به آن توافق نمیداند. آقای ترامپ علنا برجام را به نوعی بدترین توافق موجود عنوان کرده و از پاره کردن برجام سخن گفته است. البته اینها فعلا جنبه شعاری و اعلام مواضع انتخاباتی داشته و باید با گذر زمان براساس مواضع عملی او موارد را پیگیری و ارزیابی کنیم. عقل و تدبیر و دوراندیشی هم ایجاب میکند که ما گزینههای مختلف و ظرفیتهای متفاوتی را مورد توجه قرار بدهیم که اگر امریکاییها خواستند رویه موجود را در دوران ترامپ ادامه دهند و یا شیب آن را تندتر کنند ما نیز گزینههای مناسبی را آماده داشته باشیم تا به نحو احسن بتوانیم از آنها استفاده کنیم.
با توجه به اینکه قرار بود با رفع تحریمها برجام گرهگشای اقتصادی باشد، با این رویه مشکلات اقتصادی ما دو چندان میشود؟!
نکته مهم این است که اساسا گره زدن تمام مشکلات کشور به برجام، منطقی و واقعبینانه نبوده است. اگر نظرات کارشناسان حوزه اقتصادی را در چند سال اخیر ملاک قرار دهیم، غالبا تاکید بر آن بوده که بیست تا سی درصد از مشکلات اقتصادی و معیشتی ما وابسته به تحریمها بوده است. اما آنچه در عرصه کارزارهای داخلی سیاسی و رسانهای و در اعلام مواضع برخی از مسئولین و دستاندرکاران شاهد بودهایم خیلی بیش از این ذکر شده است. همین رویه باعث شد ذهنیتی برای مردم ایجاد شود که رفع همه مسایل اقتصادی و مشکلات معیشتی و تجاریمان در گرو توافق برجام و رفع تحریمها قلمداد شود. به این معنا که اگر توافق هستهای صورت گیرد تمام این مسایل حل میشود.
اینکه سی درصد مشکلات اقتصادی ما به تحریمها وابسته است به این معناست که اگر برجام صد درصد یک توافق مطلوب باشد و در مرحله عمل هم صد درصد اجرایی شود و طرفهای مقابل ازجمله امریکاییها هم به صورت کامل آن را همراهی کنند و همه تحریمها رفع شود، بیست تا سی درصد مشکلاتمان حل میشود و هفتاد تا هشتاد درصد مشکلات باقی میماند که ما باید برای آنها چارهاندیشی میکردیم و بر این اساس باید توجه بیشتری به اقتصاد مقاومتی