دولت باید درباره موضوع ماهوارههای ساخت ایران پاسخگو باشد و بگوید که چرا علوم فضایی کشور تعطیل شده و دیگر خبری از پرتاب ماهواره نیست؟
آنطور که اتاق خبر ۲۴نوشته؛ جمهوری اسلامی ایران همانگونه که توانسته بود در زمینه فناوریهای هستهای به طور کاملاً بومی دستاوردها و پیشرفتهای بزرگی را داشته باشد، در زمینه هوا فضا نیز چنین اتفاقی افتاده بود.
ایران در زمینه ساخت موشک توانسته است به فناوری ساخت موشکهای دوربرد دست یابد که البته در انحصار برخی کشورهای دنیا است، به همین خاطر است که آنها از این اتفاق ناخرسند هستند چراکه میخواهند چنین پیشرفتهای انحصاری در دست خودشان باشد.
ساخت موشکهای دوربرد از سوی ایران هم در زمینه نظامی کاربرد دارد و هم در زمینه علمی و فضایی، موشکهایی که ماهوارههای ساخت ایران را به فضا پرتاب میکند، ساخت ایران است همانطور که ماهوارهها به دست دانشمندان جوان کشورمان ساخته شده است. با ورود جمهوری اسلامی ایران به تولید و پرتاب ماهواره، ایران در فهرست ۱۰ کشور تولید کننده ماهواره و پرتاب آن در جهان پیوست که این اتفاق بزرگی است.
سیزدهم بهمنماه ۱۳۹۳ ماهواره فجر با موشک ساخت ایران به فضا پرتاب شد و در مدار قرار گرفت. این ماهواره چهارمین ماهوارهای بود که از سوی ایران با موفقیت به فضا پرتاب شد. پیش از این سه ماهواره «امید»،«رصد» و «نوید» پرتاب شده بود.
یکی از نکات مهمی که در پرتاب ماهوارهها اهمیت دارد موشکهای ماهواره بر است که این فناوری نیز به دست توانمند دانشمندان کشورمان ساخته شده است. ماهواره بر سفیر فجر آخرین ماهواره ایران را در سال ۹۳ به فضا برد و از آن زمان تاکنون چند ماهواره دیگر در نوبت قرار دارد تا به فضا پرتاب شود. ماهوارهبر سفیر فجر که همه مراحل طراحی و ساخت آن به صورت بومی در سازمان صنایع هوافضای وزارت دفاع انجام شده است، تثبیت توانمندی ماهواره برهای جمهوری اسلامی ایران برای استقرار ماهواره در مدار زمین و دستیابی به یک پروژه ملی قابل طرح در سطح جهانی از دستاوردهای طراحی و ساخت آن است. سه ماهواره دیگر از سوی ایران در مدار کره زمین قرار گرفته بود.
ساخت ماهواره تحقیقاتی امید از ۱۵ اسفند ۱۳۸۴ آغاز و در تاریخ ۱۵ بهمن ۱۳۸۷ در مدار زمین قرار گرفت. امید ماهوارهای مخابراتی با وزن ۲۷ کیلوگرم است که همه تجهیزات آن در سازمان فضایی ایران طراحی و تولید شد.
این ماهواره در هر ۲۴ ساعت، ۱۵ بار به دور زمین میچرخید و گزارشهای دورسنجی به مرکز فضایی در ایران میفرستاد.
امید که از سوی ماهواره بر سفیر دو در مدار قرار گرفت دو باند بسامد و هشت آنتن برای ارسال اطلاعات داشت که در هر بار چرخش، دو بار توسط ایستگاههای زمینی کنترل و هدایت میشد. دومین ماهواره ایرانی ماهواره «رصد» است که آن هم با موشک حامل ایرانی به فضا پرتاب شد.
این ماهواره همچنین نخستین ماهواره تصویربرداری ایران محسوب میشود که در تاریخ ۲۵ خرداد ۱۳۹۰ در مدار قرار گرفت.
ماهواره «نوید» سومین ماهواره پرتاب شده ایرانی و نخستین ماهواره ساخت مرکز تحقیقات ماهوارهای دانشگاه علم و صنعت است که در ۱۴ بهمن ۱۳۸۸ مصادف با روز فناوری فضایی رونمایی و در ۱۴ بهمن ۱۳۹۰ از پایگاه فضایی سمنان به فضا پرتاب شد. ماموریت این ماهواره تصویربرداری از زمین با وضوح تصویر ۷۵۰ متر مبتنی بر روش جاروبی و به صورت تک باند بود.
اما چرا این فناوری روزهای خوشی را سپری نمیکند و خاموش شده است؟ هنگامی که ماهواره فجر به فضا پرتالب شد، رئیسجمهور و وزیر دفاع وعده دادند که در این زمینه پیشرفتهای خوبی انجام شده و قرار است در آینده نزدیک ماهوارههای پیشرفتهتری پرتاب شود اما از زمان پرتاب ماهواره فجر تاکنون چنین اتفاقی نیفتاده است.
بازخوانی روند این اتفاق میتواند روشنگر چرایی تعطیلی آن باشد. آیا پیشرفتهای ماهوارهای ایران دستخوش تأثیر توافق هستهای شده است؟
اواخر دهه ۸۰ به سفارش سازمان فضایی کشور به دانشگاه صنعتی شریف، ساخت ماهواره شریف ست آغاز شد، در بهمن ماه ۱۳۹۱ حمید فاضلی رئیس سازمان فضایی کشور برای نخستین بار اعلام کرد که تا پایان سال ۹۱ ماهواره شریف ست به فضا پرتاب خواهد شد.
اما روند تأخیر در پرتاب ماهواره ادامه پیدا میکند، در آبان ۱۳۹۲ بود که روستا آزاد رئیس دانشگاه صنعتی شریف از تکمیل ماهواره شریف ست خبر میدهد و در اولین فرصت پرتاب خواهد شد. اما این وعده تا آذرماه ۱۳۹۲ هم انجام نمیشود، ایران در حال برگزاری مذاکرات مهم هستهای است، همه توجهات به سوی میز مذاکرات با آمریکا است. موضوع هستهای ایران در دستور کار است و قرار است حل شود، به همین خاطر است که برنامه تحویل ماهواره شریف ست به سازمان فضایی لغو میشود.
همان آذر ۹۲ سازمان فضایی ماهواره شریف ست را از دانشگاه شریف تحویل میگیرد و از آن زمان تاکنون این ماهواره روی زمین مانده است.
سال ۹۲ هم به پایان میرسد اما ماهواره شریف ست همچنان در انتظار پرتاب ست، اردیبهشتماه ۱۳۹۳ قائممقام سازمان فضایی کشور وعده میدهد ماهواره شریف به زودی پرتاب میشود.
پس از آن محمد شریعتمداری معاون اجرایی رئیسجمهور در آبانماه ۱۳۹۳ با بیان این که جمهوری اسلامی ایران در پی صلح پایدار است، از پرتاب ماهواره شریف تا ۲۲ بهمن ماه همان سال به مناسبت سالروز پیروزی انقلاب خبر میدهد. اما در زمینه هوا فضا اتفاق مهمی میافتد، سازمان هوا فضا منحل میشود و این انحلال برای حال و روز وضعیت فناوری ماهوارهای ایران ناگوار بود.
همه تحلیلها در آن زمان اعتقاد داشت که تعطیلی صنعت ماهوارهای کشور به مذاکرات هستهای ارتباط دارد، یک تصمیم نانوشتهای میان ایران و ۱+۵ وجود دارد که باعث شده تا فعالیتهای ماهوارهای ایران نیز تحت تأثیر قرار بگیرد.
مذاکرات با توافق هستهای به پایان میرسد و رئیسجمهور روحانی در بهمنماه سال ۹۴ برای بار دیگر از ماهواره شریف ست رونمایی میکند اما خبری از پرتاب آن نیست!
دولت در سال ۱۳۹۵ بار دیگر برای پرتاب ماهواره شریف است اقدام کرد چراکه با انتقادات زیادی در این باره روبرو شده بود، سال ۹۵ نیز به پایان رسید اما، ماهواره شریف زمینگیر شده بود. همان زمان اعلام شد که آمریکاییها تهدید کردهاند تا ایران از پرتاب ماهواره شریف ست با موشک ماهواره بر ساخت ایران منصرف شود، در حالی که ماهواره به سکوی پرتاب نیز برده شده بود.
اکنون که در پایان سال ۱۳۹۶ قرار داریم، دو بار برای پرتاب آن وعده داده شده اما عملی نشده، «هزار وعده خوبان یکی وفا نکند» در حالی که از سازندگان این ماهواره که جوانان دانشگاه صنعتی شریف بودند خبری نیست، برخی اخبار حکایت از آن دارد که به خاطر بیمهریهایی که دیدهاند ترک وطن کرده اند و شاید اکنون در یکی از مراکز علمی تحقیقاتی کشورهای غربی مشغول کار باشند!
اما اکنون که برجام پس از دو سال هیچ سودی برای ایران نداشته است، زمان مناسبی برای پرتاب ماهواره شریف ست با موشک ساخت ایران به فضا نیست؟ چنین اقدامی میتواند پاسخ و واکنش مناسب و قاطعی به طرف غربی توافق هستهای باشد. موضوع ماهوارهای ایران هیچگاه در جریان مذاکرات هستهای مطرح نبوده است، مذاکره ایران و آمریکا تنها بر سر موضوع هستهای بوده ولاغیر، اما مسئولین برای نشان دادن حسن نیت خود علاوه بر دادن امتیازات هستهای، در زمینه ماهوارهای نیز امتیازاتی را دادند و اکنون زمان پس گرفتن آن امتیازات است.