طی ماههای اخیر بعد از جهانی شدن ویروس کرونا و درگیر شدن تمام کشورهای جهان با این ویروس،افت قیمت نفت در بازارهای جهانی و رسیدن قیمت نفت آمریکا به صفر ؛شوک برانگیز ترین اتفاق خبری بود که توانست بازهای جهانی را با سقوط مواجه کند.
نفت بی اعتبار
نفت به عنوان محصول و کالای استراتژیکی که تا دیروزبه عنوان طلای سیاه از آن یاد می کردند و بخش عمده درگیری ها و جنگ های دنیا بر سرآن بود ،شب گذشته به یکباره اعتبار خود را از دست داد به طوری که بازارهای نفت آمریکا در رقم منفی ۳۷.۶۳ دلار در هر بشکه به کار خود پایان دادند.
کارشناسان و تحلیلگران اقتصادی در واکاوی این مساله معتقدند که بحبوحه فزونی عرضه و شیوع کرونا منجر به آن شد تا قیمت نفت آمریکا به زیر صفر دلار سقوط کند . همراستا با این اتفاق قیمت نفت برنت به عنوان شاخص بین المللی نفت نیز با کاهش روبرو شد و به نقطه ای رسید که هر بشکه نفت برنت با ۳۱ سنت کاهش ۲۵.۲۶ دلار معامله شد .
این گروه از تحلیلگران معتقدند در بروز این اتفاق دست های بسیاری وجود دارند به این ترتیب که شیوع ویروس کرونا تنها یک علت آن بود. به اعتقاد تحلیلگران اتفاقی که طی دوروز گذشته برای نفت افتاد ،ماههاست که برای آن برنامه ریزی شده است به این معنا که بازار نفت در پی شیوع کرونا درجهان و به دنبال جنگ قیمتی عربستان و روسیه که نفت بیشتری تولید کردند، تحت فشار قرارگرفت .
رضا زندی تحلیلگر مسائل انرژی در واکاوی این نکته و افت قابل توجه قیمت نفت آمریکا می گوید: «مهم‌ترین دلیل چنین کاهشی را باید در پر شدن مخازن ذخیره‌سازی نفت در جهان به ویژه در امریکا و کاهش تقاضا برای نفت و فرآورده‌های نفتی و همچنین تحت تاثیر شیوع ویروس کرونا جستجو کرد.
به باور وی با فروکش کردن قیمت نفت آمریکا ؛۱۶۰ میلیون بشکه که معادل مصرف ۲ روز دنیا است ،روی آب‌ها و در نفتکش‌ها ذخیره شده است و به حدی تقاضا دراین بازار کاهش یافته که دیگر برای تولید کنندگان به صرفه نیست تا در این عرصه وارد شوند.
تبعات منفی قرنطینه
تقاضاهای جهانی یک به یک در حال فروکش کردن است چرا که مردم جهان در قرنطینه به سر می برند . در راستای کاهش تقاضا نفت، دبیرخانه اوپک در آخرین گزارش تقاضای جهانی نفت را برای سال ٢٠٢٠، این نیاز را روزانه ٩٢ میلیون و ٨٠٠ هزار بشکه تخمین زده که ٦ میلیون و ٨٥٠ هزار بشکه در روز کمتر از پیش‌بینی قبلی است و احتمالا اینکه این رقم کمتر از این هم شود وجود دارد.البته کارشناسان از این موضوع پرده بر می دارند که پیش‌بینی کاهش تقاضا توسط آژانس بین‌المللی انرژی از این هم بیشتر است و خود می تواند تبعات منفی این افت قیمتی را دوبرابر کند.
نماینده اسبق ایران در اوپک در خصوص سقوط تاریخی قیمت نفت خام امریکا می گوید:عرضه زیادتر از حد تقاضا، تکمیل شدن ظرفیت انبارها به طوری که هزینه ذخیره سازی از قیمت خود نفت در آمریکا بیشتر شده، از دلایل این افت تاریخی قیمت است.
به گفته وی با توجه به محصور بودن چاههای عملیاتی که در مناطق خشکی هستند و هزینه ای که حمل و نقل آن دارد،تولید نفت به صرفه نیست و از همه مهمتر اینکه تولید کنندگان نفت آمریکا نمی توانند تولید نفت خود را تعطیل کنند چراکه برخلاف کشوری متانند آمریکا این شرکت ها اگر چاه نفتی را تعطیل کنند، باید به مقدار قابل توجهی جریمه پرداخت کنند، بنابراین برای آنها به صرفه است تا به تولید نفت ادامه دهند؛ حتی اگر نفت را مثل زباله رد کنند.
دوئل بر سر کاهش تولید
در کنار رشد ذخایر استراتژیک آمریکا و نگاه تولیدکنندگان نفت در آمریکا که نباید دست از کار بکشند تا بتوانند به هر صورت که شده جلوی ضرر را بگیرند غافل از آنکه زد وبند های دو کشور روسیه و عربستان برای این موضوع به شکل دیگری است.
در شرایطی که جهان با درگیر ویروس کرونا بودن بر افت قیمت نفت دامن زد ؛ جنگ قیمتی عربستان و روسیه که نفت بیشتری تولید کردند نیز قیمت نفت در بازارهای جهانی را تحت الشعاع قرار داده و می دهد. متولیان این دوکشور طی هفته های اخیر توافق کردند تا روزانه ۹.۷ میلیون بشکه از تولید نفت خود بکاهند و نکته قابل تامل آن است که این میزان کاهش هم به این زودی ها نمی تواند روند حرکتی قیمت نفت در بازار را متعادل کند و د ر این بین سوالی که باید برای متولیان و دست اندرکاران بودجه کشور نگرانی ایجاد کند آن است که با چنین روندی حرکتی و با در نظر داشتن اینکه قیمت نفت در بودجه ۹۹ ،بشکه ای ۵۰ دلار بسته شده است چه آینده ای درانتظار اقتصاد دولت خواهد بود .
آیا با وجود چنین ارقامی باز هم برای ایران به صرفه است که زیر قیمت به فروش نفت اقدام کند و یا نه متولیان سناروهایی دارند که می تواند ازاین خام فروشی و بر باد دادن ثروت کشور جلوگیری کنند بی آنکه آب از آب تکان بخورد.
به اعتقاد زندی کارشناس انرزی با توجه به اتفاقاتی که برای قیمت نفت آمریکا رخ داده ؛ احتمال اینکه درامد ایران کاهش یابد وجود دارد و این مهم قطعا روی
درآمدهای ناشی از صادرات فرآورده‌ها و پتروشیمی هم تاثیر منفی جدی خواهد گذاشت و بی شک شرایط بسیار دشوارتر از قبل خواهد شد مگر آنکه دست اندرکاران تدبیری اتخاذ کرده باشند که علاوه بر تامین بودجه یک بار برای همیشه ایران را از اتکا به نفت و درآمدهای نفتی رهایی دهد.
