سقوط هواپيماي مالزيايي در روزهاي اخير در حالي به اخبار مهم جهان مبدل شده كه محور آن را تقابل جديد شرق و غرب در زمين اوكراين تشكيل ميدهد.
اوكراين در ماههاي اخير به يكي از كانونهاي اصلي بحران در جهان مبدل شده است. سرنگوني يانوكوويج رئيس جمهور اوكراين در كودتاي غربي زمينه ساز اين بحران بوده است. پس از مدتي منطقه كريمه نيز از اوكراين جدا و به روسيه پيوست. اوج بحران زماني شد كه مناطق شرقي نيز اعلام خودمختاري كرده و عملا اوكراين به مناطق شرقي و غربي تجزيه شد. در انتخابات رياست جمهوري كه غرب برگزار كرد نيز پروشنكو در حالي به قدرت رسيد كه ب اذعان بسياري از ناظران سياسي وي براي رسيدن به اهدافش با چالشهاي بسياري مواجه بوده است. اين پيش بيني درست از آب درآمد و مسئله امنيت مهمترين چالش وي گرديد. او در حالي به دنبال تعامل دو جانبه با غرب و روسيه بوده كه عمليات نظامي ارتش در مناطق شرقي فضايي بحراني را در اوكراين حاكم ساخت. هنوز اين بحرانها ادامه يافته كه خبر سقوط هواپيماي مالزيايي بر فراز آسمان اين كشور زمينه ساز رقابت جديد غرب و شرق در اين كشور گرديد. هواپیمای بویینگ ۷۷۷ خطوط هوایی مالزی که از آمستردام به کوالالامپور حرکت می کرد، پنجشنبه ، هفدهم ژانویه، در منطقه دونتسک اوکراین سقوط کرد. منطقه دونتسک صحنه درگیری جدایی طلبان هوادار روسیه و نظامیان اوکراینی است. این هواپیما حامل ۲۹۸ مسافر بود که همه آنها کشته شدند. در حالي آمريكا رسما روسيه را به دخالت در اين حادثه متهم ميكند كه ديروز ولادیمیر پوتین رییس جمهور روسیه گفت عده ای قصد دارند از سانحه سرنگون شدن هواپیمای خطوط هوایی مالزی در شرق اوکراین به نفع خود استفاده کنند.
در بیانیه ای که در وب سایت کاخ کرملین منتشر شد پوتین همچنین بار دیگر از اوکراین به علت ادامه توسل به خشونت برضد جدایی طلبان در شرق اوکراین انتقاد کرد. وی گفت عده ای در حال سوء استفاده از حادثه سرنگون شدن هواپیمای مالزی به نفع خود هستند، وی با این حال مشخص نکرد منظورش از «عده ای» چه افراد یا چه کشورهایی است. پوتین همچنین اعلام کرد از تحقیقات سازمان هواپیمایی کشوری ایکائو که یک نهاد زیر نظر سازمان ملل است درباره این حادثه استقبال می کند. از سوي ديگر ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه و فرانسوا اولاند، همتای فرانسوی وی خواستار تحقیقات بین المللی درباره سرنگونی هواپیمای مسافربری مالزی در شرق اوکراین شدند. بنا بر اعلام روابط عمومی کرملین، پوتین و اولاند در گفتگویی تلفنی بر اهمیت آغاز فوری تحقیقات جامع و هدفمند بین المللی توسط سازمان بین المللی هواپیمایی کشوری درباره چگونگی سقوط هواپیمای مسافربری خطوط هوایی مالزی در منطقه دونتسک واقع در شرق اوکراین تاکید کردند. بنا بر اعلام کرملین، « دو طرف همچنین بر لزوم توقف فوری عملیات نظامی در جنوب شرقی اوکراین به عنوان مهم ترین شرط تحقیق مؤثر کارشناسان بین المللی در منطقه سقوط هواپیما تاکید کردند.»
پوتین و اولاند همچنین درباره کمک های بین المللی برای از سرگیری هر چه سریع تر رایزنی ها بین گروه تماس و اجرای اقدامات دیگر برای آغاز روند مذاکرات صلح آمیز در اوکراین تبادل نظر کردند.از سوي ديگر نماینده روسیه در سازمان ملل از ارائه پیشنویس قطعنامهای در مورد سقوط هواپیمای بوئینگ در شرق اوکراین خبر داد که در آن بر لزوم انجام تحقیقات بینالمللی بیطرفانه در مورد علت این سانحه تاکید شده است. «ویتالی چورکین» نماینده دائم روسیه در سازمان ملل متحد شب گذشته در جمع خبرنگاران اعلام کرد که این کشور پیشنویس قطعنامهای را در مورد سقوط هواپیمای بوئینگ خطوط هوایی مالزی در شرق اوکراین به شورای امنیت سازمان ملل ارائه داده که در آن خواستار انجام تحقیقات بین المللی بیطرفانه با هدف روشن شدن علت این سانحه شده است.چورکیم تاکید کرد: «تفاوت این دو پیش نویس در این است که در سند پیشنهادی ما بر لزوم انجام تحقیقات بیطرفانه و زیر نظر سازمان بین المللی پروازهای غیرنظامی (ICAO) تاکید شده است.» در نقطه مقابل كشورهاي غربي همچنان به فضاسازي عليه روسيه ادامه ميدهند.
«جرج اوزبورن» وزیر خزانهداری انگلیس اعلام کرد که احتمالاً لازم باشد که تحریمهای بیشتری علیه روسیه به دلیل نقشی که در اوکراین ایفا میکند، وضع کرد. جدال ميان روسيه و غرب در حالي ادامه دارد كه رئیسجمهوری اوکراین میگوید که اعزام نیروهای پلیس سازمان ملل به شرق این کشور در انجام تحقیقات بینالمللی در مورد علت سانحه هواپیمای بوئینگ خطوط هوایی مالزی در این منطقه کمک خواهد کرد.
«پترو پروشنکو» رئیسجمهوری اوکراین در جریان مذاکراتی تلفنی با «تونی ابوت» نخست وزیر استرالیا اعلام کرد که اعزام نیروهای پلیس غیرنظامی سازمان ملل به اوکراین کمک زیادی به انجام موفقیت آمیز تحقیقات بین المللی در خصوص علت سانحه هواپیمای خطوط هوایی مالزی خواهد نمود.طبق اطلاعات دفتر ریاستجمهوری اوکراین، پروشنکو در این گفتوگوی تلفنی از ابوت به دلیل ارائه پیشنویس قطعنامه مربوط به انجام تحقیقات بین المللی در مورد سانحه هواپیمای بوئینگ در آسمان منطقه دونتسک اوکراین و اعزام نیروهای پلیس سازمان ملل به این کشور تشکر کرد. نكته مهم آن است كه همزمان با درگيري ميان روسيه و غرب اوكراين در بحران امنيتي به سر مي برد.
شبکه اسکای نیوز از وقوع چند انفجار در شهر دونتیک اوکراین خبر داد.در همين حال مقامات شورای امنیت اوکراین ضمن اعلام ادامه حملات نیروهای ارتش به مواضع استقلالطلبان و پیشروی در مناطق تحت کنترل آنها، از وجود حدود ۴۰۰ اسیر نزد نیروهای استقلالطلب در شرق کشور خبر دادند.به گفته این مقام مسئول، در حال حاضر درگیری نظامی بین طرفین در چندین منطقه در شرق کشور ادامه داشته و نیروهای دولتی در حال پیشروی هستند.
مجموع اين تحولات نشان ميدهد كه اوكراين از يك سو درگير بحرانهاي داخلي است كه فروپاشي دروني آن را تقويت كرده و از سوي ديگر جدال ميان روسيه و غرب با محور هواپيماي مالزيايي ابعاد ديگري از بحران را بر اين كشور تحميل كرده است. روندي كه مجموع آن شرايطي نابسامان را در برابر اوكراين قرار داده كه ميتواند حتي به سقوط دولت پروشنكو نيز منجر شود.
محمد رضا آذين