با شروع فصل گرما مشتريان استخرها افزايش مي‌يابد و از اين رو نكات بهداشتي و ايمني از اهم مسايلي است كه بايد مسئولان به آن توجه كنند در اين گزارش ضمن اشاره به اينكه متوليان بازرسي استخرها چه كساني هستند سعي مي‌شود نكات ايمني و بهداشتي براي شهروندان يكبار مرور شود.
پروانه استخر را چه كسي صادر مي‌كند
صدور پروانه کار و بازگشايی و ابطال آن برای اماکن شنا بر‌اساس گزارش بازرسان هیئت نجات غریق صورت مي‌گیرد. مدیر و بهره‌بردار موظف است قبل از در اختیار گرفتن و اداره آن نسبت به استاندارد بودن و رفع نقایص اقدام كند در غیر این صورت به هر دلیلی حادثه‌اي رخ دهد مدیر و بهره‌بردار مسئول حوادث احتمالي هستند.
تعريف استخر
محل نگهداری حجم معینی از آب کاملاً پاکیزه و بهداشتی بمنظور شنا و سایر ورزش‌های آبی را استخر مي‌نامند و تفاوت اساسی استخر‌هاي شنا با سایر شناگاه‌ها و اماكن آبی در حدود و اندازه آن از سویی و کیفیت آب مصرفی آن از سوی دیگر است . علاوه بر آن موقعیت مکانی و اسثقرار آن نیز دارای محدودیت‌هایی است و لذا همجواری با کارخانه‌ها و موسسات صنعتی یا درمانی یا کشاورزی توصیه نشده است.
انواع استخر
بطور کلی استخرها در دو نوع روباز و سرپوشیده طبقه‌بندی مي‌شوند و همچنین نوع کاربردی آنها نیز دسته‌بندی دیگری دارد مانند استخرهای شنای قهرمانی، استخر‌هاي تفریحی، بهداشتی و درمانی که معمولاً همراه با قسمت‌های دیگری همچون سونا و یا واحد‌هاي بدنسازی است. اما صرف نظر از اينكه استخر چه نوعي است بایستی دارای ابعاد و اندازه‌هایی باشد که در زمره استخر‌هاي استاندارد قرار گیرد.
عمق استخرها بسته به نوع کاربردی متفاوت است و معمولاً بصورت زیر است:
الف: استخر‌هاي تعلیماتی، مخصوص مبتدیان که معمولاً از عمق ۷۰ سانتیمتر تا ماکزیمم ۱۲۰ سانتیمتر است.
ب: استخرهای شنای عمومی، قابل استفاده افراد مسلط به فن شنا از عمق ۱۲۵ سانتیمتر تا عمق ۳۵۰ سانتیمتر.
پ: استخرهای شنای قهرمانی، برای شنا و مسابقات از عمق ۱۸۰ سانتيمتر تا ۴۵۰ سانتیمتر، برای شیرجه با ارتفاع مختلف تا عمق ۱۰ متر نیز ساخته می‌شود.
ج: استخر‌هاي واترپلو، برای مردان ۳۰-۲۰ متر با عمق ۱.۸۰ و برای بانوان ۲۵-۲۰ متر
بهداشت استخر
آن چه در همه استخرها باید مورد توجه قرار گیرد، مسائل بهداشتی به ویژه پاکیزگی آب و تجهیزاتی است که باید به طور کامل تحت نظارت و کنترل قرار گیرند.
استخرها به علت اینكه در یك مدت زمان محدود به طور همزمان مورد استفاده تعداد زیادی از افراد قرار مي‌گیرند همیشه با مسائل و خطرات بهداشتی همراه هستند. چنانچه منبع تأمین‌كننده آب استخر كاملاً سالم هم باشد، ورود حتی مقادیر جزیی باكتری‌های پاتوژن (بیماری‌زا) توسط شناگران احتمال خطر عفونت را به همراه دارد. از بین بیماریهای منتقله از طریق شنا می‌توان به تب تیفوئید، دیسانتری، تراخم لیپتوسپیروزیس، كرم‌های حلقوی، عفونت‌های پوستی، خارش شناگران، عفونت سینوس‌ها، عفونت گوش و گلو اشاره كرد. به منظور پیشگیری از بیماری‌ها، ضرورت دارد که شناگران به دستورات و نکات بهداشتی زیر توجه کنند:
۱- شناگران موظف هستند که قبل از ورود به استخر، بدن خود را با آب گرم و صابون بشویند. همچنین بعد از استفاده از آب استخر همین عمل را انجام دهند تا از آلودگی‌هاي احتمالی پیشگیری به عمل آید.
۲- قبل از ورود به استخر، حتما پاهای خود را در حوضچه ضد عفونی به مدت یک دقیقه قرار دهند.
۳- در صورت استفاده از توالت در محوطه استخر شنا، شناگر مي‌باید قبل از ورود به استخر، بدن خود را با آب و صابون بشوید و از حوضچه کلر عبور کند.
۴- شنا گر از ورود به استخری که به طور کامل پر آب نیست و یا نجات غریق در محوطه نیست، خودداری کند.
۵- شناگران از بردن مواد غذایی، ظروف مختلف به ویژه شیشه به محوطه استخر خودداری کنند.
شرایط مطلوب آب استخر
بعضی از پارامترهای شیمیایی، فیزیكی و بیولوژیكی كه در كیفیت آب استخرهای شنا مورد توجه می‌باشند عبارتند از:
PH آب استخر: PH درجه اسیدی و بازی آب را نشان می‌دهد. PH مناسب آب استخرهای شنا بین ۸-۲/۷ توصیه شده است. خورندگی سطوح، ایجاد لك، تحریك و سوزش چشم و پوست شناگران از اثرات PH پایین و رسوب‌گذاری، كاهش كارایی كلر برای گندزدایی، كدر شدن آب استخر (حالت ابری)، تحریك و سوزش چشم و پوست از اثرات PH بالا در آب استخرهای شناست.
دمای آب استخر: در استخرهای سرپوشیده، كنترل دمای آب استخر و محیط آن (هوای استخر) دارای اهمیت است. توصیه می‌شود دمای هوای استخر حدود ۳ درجه سانتیگراد گرمتر از دمای آب استخر باشد. دمای پیشنهاد شده برای آب استخر برای استفاده عموم ۲۷، درجه مطلوب ۲۴-۲۳ و در وضعیت ایده آل ۲۸-۲۶ درجه سانتیگراد می‌باشد.دما نباید بیشتر از ۲۹ درجه باشد چراكه شنا كردن در آبهای بالای ۳۰ درجه ممكن است موجب وقفه تنفسی در فرد گردد.
شفافیت آب استخر: شفافیت از مهمترین ویژگیهای ظاهری آب استخرهای شنا می‌باشد و از جنبه‌های زیر حائز اهمیت است:
عدم وجود ذرات معلق و كلوئیدی در آب استخر كه مانع تماس مستقیم و مناسب عامل گندزدا با میكروارگانیسم‌ها می‌شود.
افراد قادر خواهند بود عمق آب استخر را تخمین بزنند و از وجود خطرات احتمالی به آسانی مطلع شوند و می‌توانند با اطمینان خاطر در آب استخر شنا نموده و شیرجه بزنند.
ایجاد شرایط دلپذیر، خوشایند و مطلوب در آب استخر به همراه جنبه‌های زیبا شناختی برای استفاده‌كنندگان.شفافیت آب استخر باید به حدی باشد كه یك صفحه سیاه و سفید به قطر ۱۵ سانتیمتر، در عمیق‌ترین نقطه استخر به راحتی دیده شود.
مشخصه‌هاي میكروبی در استخر: كیفیت میكروبی آب استخرهای شنا مهمترین عامل در استفاده سالم از استخر می‌باشد. اكثر میكروارگانیسم‌هایی كه در آب استخر یافت می‌شوند، خطرناك نیستند.به علاوه در فرآیند گندزدایی و تصفیه، تمامی میكروارگانیسم‌ها كه شامل باكتری‌ها، ویروس‌ها، جلبك‌ها و قارچ‌ها می‌باشند نابود می‌شوند. مسئله عمده، آلودگی ثانویه ناشی از تماس ترشحات دهان، بینی، پوست و دفع ادرار می‌باشد.
برای گندزدایی آب استخرهای شنا روش‌های متعددی مانند استفاده از كلر، برم، ید، سیانورات‌های كلره و لامپ‌های اشعه ماوراء بنفش استفاده می‌شود.در حال حاضر كلر گزینه انتخابی برای گندزدایی آب استخرهاست. بخشی از كلر اضافه شده صرف اكسیداسیون مواد آلی و معدنی موجود در آب استخر شده و مابقی صرف گندزدایی آب استخر می‌شود. جهت اطمینان از گندزدایی آلودگی‌های ثانویه همواره باید مقداری كلر آزاد باقیمانده در آب وجود داشته باشد. توصیه می‌شود میزان كلر آزاد باقیمانده حداقل ۶/۰ میلی‌گرم در لیتر باشد.
این میزان كلر در PH بین ۶/۷-۲/۷ باعث ایجاد نتایج باكتریولوژیكی رضایت‌بخش خواهد شد. اما عملاً بین ۳-۱ میلی‌گرم در لیتر كلر آزاد باقیمانده مورد نیاز است. چراكه افزایش آلودگی‌های احتمالی به همراه نوسانات PH كه كارایی كلر را محدود می‌كند، نیاز به كلر بیشتر را ضروری می‌نماید.
تحریك و سوزش چشم ممكن است بر اثر شنا در آب با PH كمتر از ۴/۷ همراه با حضور كلر تركیبی باقیمانده (كلرآمین) اتفاق افتد.آب حوضچه پاشویه باید حداقل حاوی ۱۵ میلی گرم در لیتر كلر باشد. تماس كوتاه مدت پا با آب حوضچه اطمینان كافی جهت گندزدایی ایجاد نخواهد كرد. كلر علاوه بر غلظت، نیاز به زمان كافی برای اثرگذاری دارد. اگر چه غلظت بالای كلر در حوضچه نیاز به زمان را محدود كرده است اما یك مكث چند ثانیه‌ای در حوضچه ضروری به نظر می‌رسد. پرهیز از شنا در مواقع ابتلا به بیماریهای عفونی و مسری (پوستی، گوارشی و تنفسی) كمترین انتظاری است كه از افراد مراجعه كننده به استخرهای شنای عمومی وجود دارد چراكه امكان سرایت بیماری به دیگر استفاده‌كنندگان وجود خواهد داشت.
