روزها به سرعت سپری می‌شود و به سالگرد فاجعه‌ای می‌رسیم که ۴۷۵ زائر خانه خدا را در روز عید قربان کفن پوش کرد. حالا در نقطه‌ای ایستادیم که نمی‌دانیم آینده چطور رقم می‌خورد، حج تمتع با کارشکنی سعودی‌ها لغو، کمیته حقیقت یاب اجازه بازرسی فیلم فاجعه را نداشته، آل‌سعود به دلیل بی‌لیاقتی از حادثه‌ای که عمدی یا سهوی رخ داده عذرخواهی نکرده است اما برخی مدام از ادامه ارتباط با عربستان می‌گویند و فکر می‌کنند با پرداخت دیه شهدای منا خواسته خانواده شهدای منا اجابت می‌شود در حالی که غریب به اتفاق این خانواده‌ها در گفت وگوهای خود اعلام کردند که عربستان باید تغییر رفتار داده، عذرخواهی کند و درباره حادثه توضیحاتی دهد. رهبر‌معظم‌انقلاب هم که از همان ابتدا به پیگیری حقوق خانواده شهدا اشاره داشتند. حال باید دید بعد از گذشت یک سال آیا هدفمان فراموش می‌شود یا همچنان به تاکید رهبری مبنی بر زنده نگه داشتن فاجعه خونین و پیگیری بی‌کم و کاستی حقوق شهدای منا خواهیم پرداخت.
برای درک این موضوع با مروری به سخنان رهبر معظم انقلاب به موضع گیری‌های رئیس سازمان حج، سرپرست حجاج ایرانی و معاون کنسولی وزارت خارجه خواهیم پرداخت.
رهبری در بحث خارج فقه در ۵ مهر ۹۴ در روزهای نخست فاجعه منا فرمودند:" آنچه حالا نتیجه باید گرفت، این است که مسئولیّت این حادثه سنگین و این فاجعه‌ی بزرگ بر دوش حکّام عربستان است؛ باید مسئولیّتشان را قبول کنند نسبت به این قضیّه، اینکه فرافکنی کنند و دائم این [و آن] را متّهم کنند و مدام خودشان از خودشان تعریف کنند کارهایی نیست که به جایی برسد... بالاخره دنیای اسلام سؤال دارد، بیش از هزار کشته از کشورهای مختلف اسلامی در یک حادثه‌ای، شوخی است؟ اوّلین مطلب هم همین است که سعودی‌ها باید بپذیرند مسئولیّت خودشان را، و به لوازم این پذیرشِ مسئولیّت باید عمل بشود. اینکه به جای عذرخواهی از امّت اسلامی و به جای عذرخواهی از خانواده‌ها، شروع کنند مدام همین‌طور حرف زدن به این و آن و متّهم کردن و مانند اینها، راه به جایی نخواهد برد و ملّتها به‌طور جدّی دنبال می‌کنند؛ این قضیّه فراموش نخواهد شد."
همچنین مقام معظم رهبری در تاریخ ۲۷ مهر در دیدار مسئولان و دست اندرکاران برگزاری حج، فرمودند:" این حادثه به هیچ وجه نباید فراموش شود و دستگاه دیپلماسی و سازمان حج موظف هستند که این موضوع را به صورت قاطع دنبال کنند. این مدعیان حقوق بشر اگر صداقت داشتند، باید پاسخگویی، جبران خسارت، تضمین عدم تکرار و مجازات عاملان این فاجعه را مطالبه می‌کردند. پیگیری برای مطالبه و زنده نگه داشتن این موضوع مهم را وظیفه سازمان حج خواندند و افزودند: این مسئله نباید به سکوت و فراموشی بگذرد و باید تا سالها در مجامع جهانی مطرح شود و نقطه آماج این حرکت نیز باید دولتهای غربی و سازمانهای مدعی حقوق بشر باشند."
حجت‌الاسلام قاضی عسکر: تلاش می‌کنیم دیه شهدا را پیگیری کنیم
روز گذشته سرپرست حجاج ایرانی در آیین بزرگداشت شهدای منا گفت: مسایل حقوقی فاجعه منا در نشست با حقوقدانان داخل و خارج پیگیری شده و تلاش می‌کنیم درمذاکره با سعودی‌ها موضوع پرداخت دیه به خانواده‌ها حل شود.
حجت‌الاسلام والمسلمین قاضی با اشاره به اینکه مظلومیت این عزیزان از ذهن‌ها و خاطره‌ها نخواهد رفت، گفته مسایل حقوقی این فاجعه را درنشست با حقوقدانان داخل و خارج از کشور پیگیری کرده‌ایم و درمرحله نخست تلاش می‌کنیم درمذاکره با سعودی‌ها موضوع پرداخت دیه به خانواده‌های شهدا حل شود.
وی افزود: پیگیری مسایل حقوقی و دفاع ازحقوق شهروندی از وظایف وزارت امور خارجه است و اگر راهی درمحاکم بین‌المللی باز شود از طریق مسئولان ذی ربط دنبال خواهد شد.
البته وی به اینکه این پیگیری‌های حقوقی چه زمانی صورت گرفته است اشاره‌ای نداشته است تا حداقل خانواده‌های آنها دلشان آرام گیرند. چندی پیش برادر شهید رکن آبادی درگفت‌وگو با سیاست روز اعلام کرد که برای پیگیری فاجعه منا دیگر نمی‌داند به کجا مراجعه کند و از چه کسانی کمک بگیرد. دیگر خانواده‌ها هم از این قصورها شاکی بودند و از وزارت خارجه هم گلایه‌هایی داشتند. ضمن اینکه هیچ کدام از خانواده شهدا در
بر شمردن خواسته‌های خود مسایل مادی و دیه را ارجح به روشن شدن ماجرا و عذرخواهی سعودی نمی‌بینندچیزی که به نظر می‌رسد کمتر به آن توجه شده است.
اما در ادامه حجت‌الاسلام والمسلمین سید علی قاضی عسگر، در امور حج و زیارت در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران، با اشاره به آینده حج ایران گفت: ما حج را به روابط سیاسی گره نزده‌ایم و چون مسئولیت مذاکره با عربستان در خصوص حج به عهده نماینده ولی فقیه و رئیس سازمان حج و زیارت است، امیدواریم بعد از برگزاری مراسم حج بتوانیم وارد مذاکره شویم و نتیجه قطعی حاصل شود. ما هم به طور مستقیم و هم به طور غیرمستقیم و با واسطه بعثه‌های کشورهای اسلامی پیگیری می‌کنیم تا بتوانیم حتی عمره را راه‌اندازی کنیم تا با در نظر گرفتن حفظ حرمت زائران ایرانی حج عمره و تمتع را برگزار شود.
این در حالی است که به جز تغییری حاصل نشدن در رفتار عربستان و اظهار ندامت و عذرخواهی مورد انتظار رفتارهایی غلط قبلی همچنان ادامه دارد، ضمن اینکه وضع دادگاه دو نوجوان که به آنها تعرض شده بود و علت لغو عمره شد هنوز مشخص نشده است!
برای مثال: روزنامه سعودی "الوطن" با انتشار مطلبی ادعا کرد که مقامات ایران با خودداری از امضای توافقنامه دو جانبه، زائران این کشور را از ادای فریضه حج از طریق بعثه این کشور در سال جاری محروم کردند.
این روزنامه ادعا کرد که شمار حجاج عمره‌گزار ایرانی که از طریق ۶ کشور غیر اسلامی به عربستان آمده‌اند، تاکنون به ۶۷۴ نفر رسیده است.
اوحدی: سهمیه حج تمتع امسال در سال آینده لحاظ می‌شود
البته این رفتار کم و بیش از باقی دست اندرکارانی که قرار بود موضوع را پیگیری کنند دیده می شود رئیس سازمان حج و زیارت، اوحدی از بکارگیری کلیه ظرفیت‌های سازمان حج و زیارت برای انجام فریضه حج تمتع در سال آینده خبر داد و گفت: قطعا سهمیه حج تمتع امسال برای سال آینده لحاظ می‌شود!
این در حالی است که هنوز معلوم نیست سال آتی حج تمتع ایرانی‌ها به کجا خواهد رسید.
البته جناب اوحدی پس از لغو حج بارها و بارها درباره بی‌احترامی عربستانی‌ها به ایرانی‌ها افشاگری کرده و مصادیق زیادی نام بردن که همین افشاگری‌ها بعد از قطع روابط خود جای تحلیل دارد! آن همزمانی که می‌دانیم با برخوردی قاطع می‌توان نتیجه گرفت چرا که خود اوحدی نقل می‌کند که در جلسه با مسئولان آل‌سعود برای برگردان ابدان شهدا با رعایت نشدن اصول دیپلماسی رو به رو بوده و برخوردها بد بود تا زمانی که رهبری آن سخنرانی قاطع را داشتند. و اشاره کردند که بعد از سخنرانی همه چیز تغییر کرد! می‌توان از اوحدی پرسید چرا قاطعیت که گفته شده جواب می‌دهد قبل از این فاجعه در زمان‌هایی که اکنون افشاگری آن را دارید یا بعد از آن در این یک سال آنطور که باید استفاده نشده است؟!
قشقاوی: با سعودی‌ها تعارف نداریم!
اما لازم است بدانیم که ضلع سوم پیگیری حقوق قربانیان یعنی وزارت خارجه هم باید پاسخگوی یکسال اخیر باشد. در این خصوص قشقاوی در ارتباط با اقدامات وزارت امور خارجه در خصوص پیگیری فاجعه منا گفته که در حال حاضر با چندین وکیل بین‌المللی در حال مذاکره هستیم و به زودی هیئتی از ما برای انجام مذاکره و مستشار با وکلای دادگستری اعزام می‌شوند.اولین پاسخ ما این است که ما چه رودربایستی با دولت عربستان داریم که بخواهیم منفعلانه برخورد کنیم.
اما خانواده شهدای منا و گفت و گوی سیاست روز با برادر شهید رکن آبادی چیز دیگری را نشان می‌دهد.
آنچه در باب رفتارهای سعودی باید در نظر داشت نوع رفتارهای آنان در قبال حجاج سایر کشورها و نحوه برگزاری مراسم حج است. گزارش‌ها نشان می‌دهد که مردم یمن و سوریه امسال نیز حق حضور در حج را نیافتند و حاجیان عراقی و بسیاری از دیگر کشورهای اسلامی نیز با چالشهای بسیاری هنگام ورود به عربستان مواجه شده و حتی مورد اذیت و آزار قرار گرفته‌اند. سعودی اکنون ضمن تغییر ندادن رفتار غلط گذشته خود، حتی برای برگزاری مراسم حج محدودیت‌های بسیاری با ادعای اقدامات امنیتی برای حجاج اعمال کرده است. فضاسازی سعودی در باب عدم حضور ایران در حج نیز همچنان ادامه دارد چنانکه رسانه‌های سعودی ادعا کرده‌اند که ایران حاضر به پذیرش شروط سازنده و تعاملاتی عربستان نشده است و الا ریاض هیچ مشکلی با حضور زائران ایرانی نداشته است. مجموع این رفتارها در قبال مسئله حج را البته باید در کنار رفتارهای منطقه‌ای سعودی قرار داد تا دریابیم واقعا سعودی پس از یک سال تغییر کرده یا همان تفکرات توحش‌آمیز و غیر اسلامی و غیر اصولی بر این ساختار حاکم است. اخبار نشان می‌دهد که سعودی در یمن به کشتار مستقیم مردم می‌پردازد و در سوریه و عراق همچنان حامی اصلی تروریسم است در حالی که تمام ادعای آنها مقابله با ایران است. در جایی که سعودی تمام اقدامات و جنایات خود را در قالب مقابله و دشمنی با ایران و ایرانی صورت می‌دهد چگونه می‌توان پذیرفت که تغییری در رفتار آن در قبال جمهوری اسلامی و ملت ایران روی داده باشد. با بررسی سر انگشتی رفتارهای سعودی در قبال مسئله حج و منطقه این سوال اساسی مطرح می‌شود که مسئولان حج چه گام مثبتی از سعودی دیده‌اند که از مذاکرات و حتی از سرگیری حج سخن می‌گویند؟ پاسخ به این سوال مسئله‌ای است که ملت ایران که همچنان داغدار شهدای خود در منا و خواستار پیگیری و محاکمه عاملان این جنایت بزرگ در مجامع جهانی هستند، از مسئولان انتظار دارند.
سوشیانت آسمانی
